Kapellen, 30 augustus 2010. Een jaar geleden vroeg een van onze lezers informatie over een voor ons onbekend en al lang gesloten vliegveld in Kapellen bij Antwerpen. Natuurlijk zijn we gaan graven in de archieven en dankzij Frederic Van Blerk, de huidige eigenaar van het terrein, vonden we er zelfs nog een vliegtuigloods.
Van Blerk was zo vriendelijk om op 14 mei 2009 het domein van het vroegere vliegveld met ons te bezoeken. Plaats van afspraak was de toegangsweg tot zijn landgoed in de Heidestraat in Kapellen. Het is een privédomein en absoluut niet toegankelijk zonder begeleiding. We zien de loods inderdaad staan op het weiland. Hij is nog in vrij goede staat. De rails van de schuifpoorten zijn nog aanwezig maar de poorten zijn verwijderd. Binnen is de grond omgewoeld door de koeien, de hangar wordt immers door de dieren gebruikt als beschutting.
Terwijl we door schitterende dreven en weilanden lopen vertelt Van Blerk de geschiedenis van dit landgoed en van het neoclassicistisch kasteel dat zich nabij het vroegere vliegveld bevindt. Het kasteel Wolvenbos, tussen 1919 en 1921 ontworpen en gebouwd door de Antwerpse architect Paul Smekens, was de verblijfplaats van de familie Robert Fester-Alice Julia Good. Dochter Marie Louise huwde op 7 september 1931 met Roger “Guy” Hansez. Eigenaardig genoeg blijft Marie Louise in vele documenten de naam van haar moeder dragen, n.l. Good.
Hansez naar Congo
“Guy” Hansez was natuurlijk een bekende naam in de toenmalige Belgische luchtvaartmiddens, vooral na zijn heen en terugvlucht naar Belgisch Congo, samen met zijn echtgenote die de navigator was. Marie Louise schreef over die tocht trouwens een boek waarnaar de huidige barones van het Wolvenbos verwees nadat ik informatie gevraagd had over het vliegveld (La première liaison Anvers-Leopoldstad en quatre jours et demi, uitgegeven in 1936).
 | Cover van het boek van Marie-Louise Hansez-Fester over haar vlucht tussen Antwerpen en Leopoldstad. (Archief Luc Wittemans) |
De de Havilland DH.83 Fox Moth (cn 4033) waarmee de historische vlucht werd uitgevoerd, was in november 1932 geregistreerd als G-ACAJ en stond op naam van Flt. Lt. Edward Hedley Fielden, piloot van de Prins van Wales en later ook Captain van The King’s Flight. De Fox Moth was dus een koninklijk vliegtuig dat moest dienst doen voor de prins, de toekomstige Koning Edward VIII die in 1936 troonsafstand deed om te kunnen trouwen met de Amerikaanse, en vooral gescheiden, Wallis Simpson. Britse koninklijke vliegtuigen hadden doorgaans registraties met een dubbele eindletter en daarom werd de registratie in december 1932 veranderd in G-ACDD. Toen het op 30 maart 1933 in handen kwam van Hansez, werd de koninklijke registratie vervangen door OO-ENC. Het toestel kreeg een extra brandstoftank maar was niet voorzien van een radio.
 | De Fox Moth OO-ENC tijdens een ludieke vlucht boven Deurne. (Archief Frans Van Humbeek) |
De Congovlucht van het echtpaar Hansez-Good vertrok op Deurne op 24 maart 1934 om 05.30 uur. De tocht werd gesteund door de Belgische posterijen voor wie drie postzakken werden meegenomen. Het echtpaar doorkruiste woestijnen en evenaarswoud, zonder elektronische navigatiehulpmiddelen. Op 28 maart 1934 om 17.30 uur werden ze welkom geheten in Leopoldstad. Op 3 april 1934 werd de terugvlucht aangevat, acht dagen later landde de Fox Moth op Deurne. Camiel Huysmans, de burgemeester van Antwerpen, en Lode Craeybeckx, de burgemeester van Deurne, kwamen hen gelukwensen.
 | Marie Louise en Guy Hansez op 11 april 1934, tijdens de verwelkoming na de Congovlucht op Deurne. Op de achtergrond staat hun Fox Moth. (Archief Frans Van Humbeek) |
Een feestelijke stoet bracht het echtpaar naar het gemeentehuis van Kapellen. Twee vliegtuigen overvlogen de optocht. Een van de toestellen werd bestuurd door Jean Stampe. Na de ontvangst op de gemeente trok de stoet naar het Wolvenbos waar een talrijk opgekomen publiek op het plaatselijke vliegveld de OO-ENC kon bewonderen.
Enkele dagen later werd het echtpaar door Leopold III tot Ridders in de Kroonorde benoemd. Guy en Marie Louise werden ook ereburgers van Antwerpen. Pas op 23 februari 1935 startte Sabena officieel met regelmatige luchtverbindingen naar Congo. De Fox Moth werd op 14 juni 1935 verkocht aan de constructeur als G-ACDD. De Belgische registratie was reeds geschrapt op 21 mei 1935.
 | De Fox Moth OO-ENC, die enkele vluchten vanaf Kapellen zou uitgevoerd hebben, bestaat nog. Hij is nu eigendom van Vintage Wings of Canada (www.vintagewings.ca). Het toestel staat te koop en het zou natuurlijk prachtig zijn indien deze C-FYPM een Belgische eigenaar zou krijgen. Aan de Fox Moth hangt een prijskaartje van 174.000 euro. (Foto Peter Handley, Vintage Wings of Canada) |
Voor de de Havilland DH.83 Fox Moth was Guy Hansez ook al eigenaar geweest van twee DH.60G Moths. De eerste werd op 16 augustus 1932 op zijn naam ingeschreven als OO-GUY. Al een dag na de inschrijving zou deze Moth (cn 5006) schade hebben opgelopen tijdens een ongeval in Kapellen. Of dat ongeval op het vliegveld van Kapellen gebeurde is onduidelijk. Het toestel werd hersteld en verbouwd en vloog later als OO-GUT. Nog geen twee maanden na dit ongeval werd een tweede DH.66 Moth op zijn naam geregistreerd, ook als OO-GUY (cn 5010).
Hansez met Simoun en Vega Gull
Op 24 en 25 augustus 1935 nam Guy Hansez met de Caudron C-631 Simoun (6956/4) F-ANCF deel aan de International Air Rally in Lympne (UK). Hij won er de Wakefield Cup Race. Het toestel moet hem bevallen zijn, want hij bleef met het Frans geregistreerde toestel in België vliegen. Op 20 januari 1936 werd het op zijn naam ingeschreven als OO-TSF. In april 1936 nam hij met drie andere collega’s deel aan de Raduna Sahariano Rally. Een van zijn medereizigers was de knappe Franse piloot Viviane Elders. Op 28 april 1936 kwamen ze zonder brandstof te zitten en het viertal werd pas vijf dagen later door een Italiaans militair vliegtuig op Libisch grondgebied opgemerkt. Iedereen overleefde dit hachelijk avontuur. Over de noodlanding in de woestijn schreef passagier Hugo Beyerman trouwens een boekje (Une escapade dans le désert de Lybie : récit d’un voyage en avion. Brussel, 1940). Op 8 februari 1937 werd de Simoun van het Belgisch register geschrapt
Tussen de schrapping van Simoun OO-TSF en de inschrijving van de Percival Vega Gull (K-46) OO-ANC op 30 maart 1939, ligt ongeveer twee jaar. Dat is eigenaardig want voordien zat Hansez nooit zonder eigen vliegtuig. Mogelijk gebruikte hij in de tussentijd ook Frans geregistreerde Caudrons. Vast staat dat hij van 22 tot 26 februari 1937 deelnam aan de International Circuit of the Oasis, dit met de Caudron C.634 Simoun F-ANXB (c/n 7079/01). Een foto van zijn toestel met wedstrijdnummer 4 staat op www.1000aircraftphotos.com/Contributions/Visschedijk/7277.htm
Privé
De familie van Guy Hansez en zijn schoonfamilie moet toch wel behoorlijk gefortuneerd geweest zijn. Guy kocht niet zomaar een vliegtuig maar krachtige en comfortabele toestellen. Nochtans schrijft Marie Louise op de eerste pagina van haar reisverhaal : “Nous sommes un jeune ménage qui fait de l’aviation en dilettante, et nos moyens de “jeune ménage”
ne nous permettent pas de prendre les frais considérables de cette expédition à notre charge”. Een jong gezin met bescheiden middelen dat eerst een Fox Moth koopt, later een Caudron Simoun en een Vega Gull…
Wat de luchtvaart betreft draaiden de zaken zeer goed in het gezin Hansez, maar privé ging het er iets minder vlot aan toe. Het echtpaar bekwam de echtscheiding op 15 april 1939 in ’s-Gravenhage (Den Haag). Marie-Louise Fester trad opnieuw in het huwelijk te Brentford op 19 juli 1939 met Raoul Maurice Verhaegen. Het echtpaar verhuisde op 9 augustus 1939 naar Steenokkerzeel en betrok er volgens archiefstukken de villa Mussenbosch. Lokale heemkundigen kunnen dat spijtig genoeg niet bevestigen.
Na de oorlog zette Guy Hansez zijn activiteiten voort en werd hij eigenaar van twee Beech UC-43 Travelers (OO-VIT en OO-TAX). Met een Lockheed 12A (OO-AFA) opereerde hij onder de naam Hans-Air.
 | Er zijn nooit vliegtuigen ingeschreven met als thuishaven Kapellen. Zowel Hansez als Fester gebruikten aanvankelijk Deurne. De Simoun, Traveler en de Vega Gull hadden als vaste basis Haren. Foto van de Beech Traveler OO-VIT van Hansez voor loods 7 in Haren. (Archief Frans Van Humbeek) |
Hansez en de motorsport
Net zoals verschillende andere gefortuneerde piloten had Guy Hansez ook een voorliefde voor de motorsport. In de jaren dertig, veertig en vijftig, was hij actief in snelheidswedstrijden voor motoren. In 1928 werd hij met een Gillet motor winnaar in de categorie 500cc van de Grand Prix des Frontières te Chimay. In Dinant werd hij op 28 april 1929 winnaar van de Grand Prix Maurice Defoin, eveneens in de categorie 500cc met een Gillet. Eind jaren vijftig, begin jaren zestig nam hij de draad weer op, ditmaal aan het stuur van een Ferrari. Al in 1958 vinden we hem terug als winnaar te Zandvoort. Nadien had hij nog een Porsche 904 waarmee hij enkele races betwistte.
Robert Fester, zijn vliegtuigen en het vliegveld
We schreven reeds dat Marie Louise de dochter was van Robert Fester, van 1914 tot 1952 eigenaar van het kasteel Wolvenbos en tevens de man die de uitbatingsvergunning vroeg voor het vliegveld.
Robert Fester was eigenaar van drie vliegtuigen. De de Havilland DH.60G Moth (cn 5010) OO-GUY werd op 21 maart 1933 overgenomen van zijn schoonzoon, op het moment dat die de de Havilland DH.83 Fox Moth (cn 4033) OO-ENC kocht. In februari 1936 werd de OO-GUY verkocht aan de Club d’ Aviateurs de Bruxelles. Ondertussen had Robert in november 1935 de de Havilland DH.87A Hornet Moth (cn 8024) OO-ROB aangeschaft. Hij behield dat vliegtuig tot december 1937. Dan nam hij van Suzy Lippens de de Havilland DH.85 Leopard Moth (cn 7092) OO-AVD over. Samen met Jean Stampe nam hij daarmee in januari 1938 deel aan de Rallye du Hoggar in Algerije. Het tweetal won er de Air France Cup.
 | De Leopard Moth OO-AVD op weg naar de Rallye du Hoggar in Algerijë. Het toestel werd in Tunis gefotografeerd tijdens een tussenlanding. (Archief Frans Van Humbeek) |
Ook Robert Fester was blijkbaar geen sukkelaar want een Hornet Moth en Leopard Moth waren toen ook niet niks. In de jaren dertig was hij een tijdje voorzitter van de Antwerp Aviation Club (AAC).
Wanneer het vliegveld van het Wolvenbos voor het eerst werd gebruikt kon ik niet terugvinden in officiële documenten, in ieder geval was het in 1934 al operationeel. Van enige activiteit tijdens de bezetting hebben we geen weet. In mei 1947 vroeg Robert Fester (woonachtig Meir 23) aan het Bestuur der Luchtvaart om zijn vliegveld terug in gebruik te kunnen nemen. De loods stond er nog, de drie banen konden enkel tijdens de dag gebruikt worden want verlichting was er niet. De militaire overheid maakte geen bezwaar tegen de heropening van het vliegveld en op 5 augustus 1947 kreeg Fester de officiële toelating om het veld te heropenen.
Omdat het vliegveld maar vier kilometer van de Belgisch-Nederlandse grens was gelegen had ook de dienst douanen en accijnzen van het ministerie van financiën zijn toelating moeten geven. Het mocht enkel door Fester en zijn gasten gebruikt worden. Op 12 maart 1949 werd de uitbatingsvergunning aangepast zodat ook Jean Stampe er ongehinderd kon landen. Een zekere Duchatelet mocht piloten trainen die -mits toelating van Fester- wilden gebruik maken van het vliegveld. Er ontstonden al vlug meningsverschillen met het Bestuur der Luchtvaart over de precieze uitbatingsvoorwaarden. Op 27 april 1949 werd de vergunning geschorst maar een week later kon het terrein terug gebruikt worden. Volgens Jean Stampe gebruikte hij het niet meer vanaf mei 1952, volgens hem werd het niet meer onderhouden.
 | Op deze kaart (vermoedelijk uit 1947) zijn de drie startbanen aangeduid. Ook de loods die we fotografeerden staat duidelijk aangegeven. (Directoraat-generaal Luchtvaart) |
In een brief van 16 juni 1952 aan het Bestuur der Luchtvaart meldde Robert Fester dat zijn vliegveld sinds januari 1951 niet meer gebruikt werd. Op 17 juni 1952 werd het plein officieel gesloten door het Bestuur der Luchtvaart.
Stampe en Kapellen
Via Bob Rongé en Luc Wittemans kregen we enkele uittreksels uit het logboek van de Stampe SV-4B OO-SVE. Die bewijzen dat Jean Stampe het vliegveld wel degelijk gebruikte. De prachtige locatie van het vliegveld en de gastvrijheid van het selecte kasteeldomein moeten hem wel bekoord hebben. Op 15 augustus 1951 vloog Jean Stampe van “Capellen” naar “Zoute” en terug. Op 6 september 1951 vloog Jean Stampe van Kapellen naar Brussel. Het was de laatste vlucht van de OO-SVE, daarna werd het toestel geschrapt uit het Belgisch register. Het feit dat OO-SVE enkele weken stilstond in Kapellen zou kunnen betekenen dat Stampe daar over de hangar kon beschikken.
Jean Stampe en Robert Fester kenden mekaar zeker van voor WO II. We schreven reeds dat Fester eigenaar was van verschillende de Havillands. Stampe was de vertegenwoordiger voor de Havilland in België. Samen namen ze ook deel aan de Rallye du Hoggar in Algerije.
In 1947 richtten Jean Stampe en Alfred Renard “Stampe et Renard sprl” op. Stampe woonde toen in de Quellinstraat 51 in Antwerpen, op een boogscheut van het Centraal Station. In 1949 richtten ze “Constructions aéronautique Stampe et Renard SA” op. Een naamloze vennootschap moest toen minstens zeven stichters-aandeelhouders hebben. Naast Jean Stampe en Alfred Renard, vinden we als stichters-aandeelhouders de echtgenote van Renard, zijn broer Georges, Robert Caqueue, Stampe et Renard sprl en Robert Fester, de eigenaar van het vliegveld in Kapellen.
Ook in 1956, bij de fusie van de sprl en de SA tot één bedrijf, woonde Stampe nog in de Quellinstraat. Op het ogenblik van de fusie had Frederic William Good, “administrateur de société, demeurant à Capellen-Hazeldonck” twee aandelen. Frederic William is de vader van Mary Good, de echtgenote van baron Kronacker en huidige bewoonster van het kasteel Wolvenbos. Toen de SA van Stampe in 1969 werd ontbonden, waren de families Fester en Good geen aandeelhouder meer. In ieder geval bestond er een stevige band tussen Stampe en de eigenaars van het landgoed met vliegveld te “Capellen”.
Barones
Op 25 februari 1952 kochten baron Paul Kronacker en zijn zussen het Wolvenbos over. In 1956 werden twintig hectaren grond en bos door de baron verkocht aan de landbouwersfamilie Van Coolen. Die kregen een vergunning om huisvuil op te halen in Kapellen. Het vuil werd nabij en op het voormalige vliegveld gestort, gedeeltelijk in putten van een voormalige zavelwinning. Alles werd dan overdekt met aarde. Mooi begroeide heuvels in de weilanden getuigen nog altijd van deze activiteit waaraan in 1977 gelukkig een eind kwam.
We wilden de barones graag vragen of ze het vroegere vliegveld nog gekend heeft. Op het moment van ons bezoek verbleef ze op haar jacht in mediterrane wateren. Stijl, dat moet gezegd worden. Haar echtgenoot, Paul Georges baron Kronacker (°5/11/1897, +3/2/1994) was een Belgisch liberaal politicus en minister in de regeringen Pierlot, Van Acker (I/II/III) en Huysmans. In 1963 werd hij benoemd tot minister van Staat. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij militair attaché van de Belgische regering in London. Tevens was hij suikerindustrieel en beheerder van vennootschappen. Zijn naam werd eerst geschreven als “Kronacher “ maar hij bekwam bij KB van 18 maart 1940 de toelating zijn naam te wijzigen in “Kronacker”. Na ons eerste bezoek aan Kapellen hebben we nog contact gehad met de barones maar ze had spijtig genoeg geen herinneringen meer aan het voormalige vliegveld.
 | De loods op het voormalige vliegveld van Kapellen, gefotografeerd op 14 mei 2009. |
 | De rails waar de loodspoorten op draaiden zijn nog intact. |
 | Interieurfoto van de loods in Kapellen anno 2009. |
We kwamen wel te weten dat een zus van de barones nog in een villa op het kasteeldomein woont, nl. Anne Good. In maart 1949 vroeg ze aan het Bestuur der Luchtvaart toelating om met een Stinson Station Wagon op het vliegveld van haar nonkel te landen. Ze schreef dat ze in goed gezelschap ging zijn: “Je serai accompagnée dans ce vol par Monsieur Jean Stampe, qui comme vous le savez a une très grande habitude de cet aérodrome ». Zij maakte na WO II met Erco Ercoupe 415CD OO-CMJ een vlucht naar Congo. Het avontuurlijk vliegen zat dus duidelijk in de familie.
De huidige eigenaar van het voormalige vliegveld wil op het domein aan het Wolvenbos een golfterrein aanleggen. De loods kan perfect gebruikt worden als beschutting voor wat landbouwmateriaal. De eigenaar is op de hoogte van de historische waarde van de loods, de afbraak is voor hem geen optie.
Frans Van Humbeek
Foto’s: Paul Van Caesbroeck
Dank voor het teamwerk aan Roger Balbaert, Dirk Buytaert, Jean Dillen, Directoraat-generaal Luchtvaart, Frederic Van Blerk, Paul Van Pul, Hubert Verstraeten en Luc Wittemans (voorbereidende research).
Heemkring Hoghescote vzw (www.heemkring-hoghescote.be/welkom.htm) publiceerde in hun tijdschrift ’t Bruggeske (4de nummer van 2000) een artikel getiteld “Het Kapelse echtpaar Hansez-Fester maakt de eerste luchtvaartverbinding tussen Antwerpen en Leopoldstad” van auteur Roger Balbaert.
Aanvulling 1: Na haar echtscheiding ging Marie-Louise Fester inderdaad samen met Raoul Verhaegen in Steenokkerzeel wonen, meer bepaald in de Aarschotstraat 18. Die straat liep over de Tervuursesteenweg (nu Gorislaan) aan de tunnel 25L. Alle huizen werden in de vijftiger jaren onteigend voor de uitbreiding van Brussels Airport. De woning van het echtpaar bevond zich ongeveer op de plaats van de huidige brandstofopslagplaats (fuel farm HRS) van Brussels Airport. (Hubert Verstraeten, 25 september 2010)
