Zoersel, 17 augustus 2011. Vandaag de dag associeert iedereen de naam ‘Sikorsky’ met helikopters. Wat veel mensen echter niet weten is dat deze Amerikaanse luchtvaartpionier van Oekraiense origine ook vliegboten ontwierp en bouwde. Eén daarvan was de S-38, een tweemotorig amfibievliegtuig dat voor het eerst vloog in 1928. Eric Coeckelberghs, de drijvende kracht achter de Air2Air Academy en de Photoflying Days, bracht de enige vliegwaardige S-38 naar België. De machine was meteen dé publiekstrekker op de Warbird & Oldtimer Fly In in Zoersel.
 | De immense vleugel, die nog geen flaps of slats heeft, zorgt tijdens het opstijgen voor voldoende lift om de machine in de lucht te hijsen. De piloot hoeft de neus van het toestel zelfs niet op te trekken. |
Van de Amazone tot Afrika
De S-38 werd in de jaren twintig ontwikkeld uit de S-34 en de S-36. De eerste vlucht van de S-38 vond plaats in mei 1928. Het was een uiterst veelzijdig toestel. Zowel luchtvaartmaatschappijen als privé‑eigenaars konden de cabine naar eigen smaak en in functie van hun gebruik inrichten. Pan American Airways System vloog ermee tussen Miami, Panama en Paramaribo en er waren acht zitplaatsen aan boord. Tijdens deze testvluchten ontmoette Igor Sikorsky regelmatig Charles Lindbergh, die onder de indruk was van de mogelijkheden en karakteristieken van het toestel. Het bereik van de Sikorsky was ‘beperkt’ (750 zeemijl, 1.389 kilometer), maar aangezien het een amfibietoestel was, kon men gebruik maken van meren en rivieren. De aanleg van vliegvelden en andere luchtvaartinfrastructuur stond nog in de kinderschoenen.
Tijdens het Interbellum maakten Martin en Osa Johnson furore als filmmakers. Deze Amerikaanse avonturiers maakten naam en faam met hun vooruitstrevende (natuur)documentaires. In december 1932 kochten zij bij Sikorsky een S-38 (genaamd Osa’s Ark) en een kleinere, eenmotorige S-39 (NC52V, Spirit of Africa) voor 20.000 dollar. Vern Carstens leerde de Johnsons vliegen en zou hen later, samen met Boris Sergievsky, vergezellen op hun reizen. De cabine van de S-38BS (NC29V, cn 414-20) werd ontdaan van de stoelen en in de plaats daarvan installeerden de Johnsons er twee veldbedden, een wasruimte en een klein fornuis. In jauari 1933 kwam de Sikorsky, voorzien van een opvallend zebra motief, per schip aan in Kaapstad. Het avonturierskoppel legde met hun Sikorsky’s niet minder dan 7.000 kilometer af van Kaapstad tot Nairobi. Tot op de dag van vandaag zijn de beelden die de Johnsons maakten een onschatbare bron van informatie over uitgestorven dieren, volkerenstammen en hun cultuur. Op 13 mei 1937 stierf Martin ten gevolge van de opgelopen verwondingen na de crash van een Boeing 247B (NC-13315) van Western Air Express op 12 januari 1937 in Burbank, Californië. Osa stierf op 7 januari 1953.
 | Als het echt nodig is kan ook een van de wielen neergelaten worden om zo meer weerstand te bieden aan het water en de draaicirkel te verkleinen. |
Osa’s Ark was echter niet de enige beroemde S-38. In 1935 kocht Herbert F. Johnson een S-38C (NC6V, cn 314-12) om in het Braziliaanse Amazonegebied op zoek te gaan naar carnaubawas. Deze haalde men uit de bladeren van de carnaubapalm (Copernica Purnifera) die van nature voorkomt in het noordoosten van Brazilië. Johnson stond aan het hoofd van SC Johnson Wax Company uit Racine, Wisconsin en was op zoek naar nieuwe winningsgebieden van deze was. Het vliegtuig waarmee hij naar Zuid-Amerika trok noemde hij toepasselijk ‘Spirit of Carnauba’. De zoektocht die hem naar Fortaleza bracht was een succes en in 1937 opende Johnson een nieuw filiaal in Brazilië.
Begin jaren negentig wilde de familie Johnson, als eerbetoon aan Herbert Johnson en de successen die hij boekte in de jaren dertig, de legendarische reis naar Brazilië overdoen. De Johnsons gingen in het Stille Oceaangebied op zoek naar de resten van de ‘Spirit of Carnauba’, die men decennia terug verkocht aan Shell Oil. De machine, die verloren gegaan was bij een crash, bleek echter onvindbaar. Geen enkele van de in totaal 101 gebouwde S-38s overleefde de tand des tijds.
De Johnsons contacteerden Buzz Caplan van Born Again Restaurations uit Owatonna, Minnesota met de vraag of hij voor hen een replica van een S-38 kon bouwen. Deze was meteen laaiend enthousiast en op 13 augustus 1998 maakte de replica haar eerste vlucht. Eind augustus landde de machine voor de eerste maal terug op water. In 1999 trokken de Johnsons opnieuw met een S-38 naar Brazilië, meer dan 60 jaar na de originele vlucht.
Op maandag 12 mei 2008 maakte de S-38 van de familie Johnson haar laatste vlucht. Momenteel heeft de ‘Spirit of Carnauba’ een ereplaats gekregen in de speciaal door Norman Foster ontworpen ‘Fortaleza Hall’ op de terreinen van het hoofdkwartier van SC Johnson in Racine.
En toen was er nog een!
Het tweede leven van de S-38 eindigde echter niet in 2008. Naast de replica die Buzz Kaplan voor de Johnsons bouwde, maakte hij nog een tweede replica in opdracht van zijn vriend Tom Schrade. Voor deze machine maakte hij gebruik van twee originele staartbomen. Ook de bovenvleugel is origineel, alle andere onderdelen werden aan de hand van de originele fabrieksplannen nagebouwd. Strikt genomen was dit project een restauratie en geen replica aangezien men originele onderdelen gebruikte in plaats van uitsluitend nieuwe stukken. De bouw ervan duurde tweeënhalf jaar en er gingen niet minder dan 40.000 manuren in het project. Oorspronkelijk wilden Tom en Buzz met hun S-38 naar Afrika vliegen. Wanneer Buzz in 2002 met zijn Curtiss Jenny neerstortte, werden de plannen voor onbepaalde tijd in de koelkast opgeborgen.
 | Om te sturen op het water beschikt de Sikorsky niet over een waterroer. De piloot maakt daarentegen gebruik van de motoren en de staartroeren. |
De Amerikaanse luchtvaartautoriteiten FAA leverden een luchtwaardigheidsattest af voor de machine, die nog altijd geregistreerd staat als ‘experimenteel’. Osa’s Ark vloog ‘opnieuw’ in 2001 en afgezien van enkele aanpassingen is het identiek aan de machines die in de jaren dertig uit de Sikorsky fabrieken kwamen. Moderne navigatiehulpmiddelen, performantere Pratt & Whitney R-985 Wasp motoren (die elke 450 pk leveren), een staartwiel in plaats van een ‘tailskid’ en een hydraulische pomp voor het intrekken van het landingsgestel zijn zowat de enige modificaties. De originele registratie uit de jaren dertig (NC29V) kon men niet meer gebruiken, in plaats daarvan opteerde men voor NC28V (N28V).
 | Ook de Pratt & Whitney motoren werden volledig nagebouwd. De motoren werden niet met een kap afgeschermd wat in de cockpit en de cabine voor een hels lawaai zorgt. |
Hangar Flying!
Na de vlucht geven Tom en Sally hun vliegende parel een flinke poetsbeurt. Tijdens het werk maken ze graag tijd voor enkele vragen. Tom is een van de weinige piloten wereldwijd die een type rating heeft op de Sikorsky. Tom vertelt me dat hij gelost werd op het toestel door Waldo Anderson, een goeie vriend. Waldo was testpiloot bij de Amerikaanse luchtmacht en heeft meer dan 80.000 vlieguren in zijn vliegboek. Als het vleugels heeft, dan kan hij ermee vliegen, grapt de lachende Amerikaan.
 | Tom Schrade maakte fortuin als vastgoedontwikkelaar. Zijn vrouw Sally vliegt met hem de wereld rond. Hun hond Remington vergezelt hen op al hun reizen. Het eerste wat de aanwezigen bij de aankomst na het stilleggen van de motoren hoorden was het enthousiaste geblaf van de Maltezer. |
De machine van Tom en Sally is te zien in ‘The Aviator’, een speelfilm over het leven van de exentrieke Howard Hughes, met Leonardo DiCaprio en Cate Blanchett in de hoofdrol. Dat is iets waar Tom bijzonder trots op is! Hij wilde altijd al in een film meespelen. Sally heeft nooit haar vliegbrevet behaald, ze laat het vliegen over aan haar echtgenoot. “Ik ben ooit begonnen met vlieglessen, maar de kinderen, die toen nog klein waren, vonden dat toch geen goed idee. Ik ben er dan maar mee gestopt en geniet nu van de vluchten met Tom aan de controls”: vertelt Sally.
 | De cockpit werd zo getrouw mogelijk nagebouwd. Het oog voor detail is verbluffend. Naast de traditionele instrumenten werden natuurlijk ook moderne navigatiehulpmiddelen ingebouwd. Je kan de cockpit enkel betreden door via de wielen naar het dak van de cockpit te klimmen en vervolgens via het schuifraam naar binnen te stappen. |
 | De cabine werd volledig in hout afgewerkt. Het dak werd langs de buitenzijde met leer bekleed. |
De lage kruissnelheid (110 knopen) van de S-38 laat toe om het cockpitraampje neer te laten en je arm rustig buiten te steken, zoals je ook in je wagen zou doen. Voor een panaramisch zicht kan je ook even je hoofd uit het cabineluik steken.
 | De toegang tot de cabine is enkel mogelijk via het luik in het dak en een houten laddertje. Je kan in een watervliegtuig immers geen deurtje in de romp maken. |
Momenteel zijn de Schrades bezig aan een tournee door Europa met hun prachtig amfibievliegtuig. Het vliegtuig is ondertussen al meer dan een jaar in Europa, na de oversteek van de Atlantische Oceaan. Hun reis begon op 21 augustus 2010 in Owatonna, Minnesota. Sally vertelt: “De oversteek van de Atlantische Oceaan was niets voor mij, die heeft Tom met vrienden gemaakt”. Een van die vrienden was niemand minder dan Tom Enders, de topman van Airbus. Wegens de politieke instabiliteit in een aantal Afrikaanse landen blijven hun plannen om met Osa’s Ark naar Kaapstad te vliegen voorlopig opgeborgen. Op de site van Unlimited Adventure kan je zelfs nog een zitje boeken om Tom en Sally naar kaapstad te vergezellen.
 | Geïnteresseerden kregen de kans om met de Sikorsky mee te vliegen tijdens een twintig minuten durende doopvlucht! |
De Sikorsky is en blijft een onvergetelijke bezoeker op de Warbird & Oldtimer Fly In in Zoersel. Het is ongetwijfeld een unieke bezoeker die ons even terug doet denken aan de avontuurlijke tijd van weleer, toen vliegen nog echt een avontuur was.
Meer informatie:
www.unlimitedadventure.com
Kevin Cleynhens
