Bertem, 27 december 2012. Natuurlijk wekte het cursiefje laatst in Hangar Flying over haaiensnuiten op vliegtuigen de gewenste reacties uit (dank U Kurt Basslé en dank U Gaby Bellemans en dank U Xavier Peeters en Alain Rosseels). De vraag naar het hoe, waar en wanneer van deze opsmuk op de Belgische Marchetti’s kreeg zo in de kortste tijd zijn beslag met de reactie van luitenant-kolonel vlieger op rust Eddy de Sutter die schreef: “als bevelhebber van het 5de smaldeel in de periode mei 1985 tot augustus 1987, heb ik de allereerste haaientanden laten schilderen op een Marchetti. De rest is een lang verhaal…” En wat waren wij van Hangar Flying maar al te blij om het ‘scheppingsverhaal’ van de Belgische sharkies hierna uit de doeken te doen en dit uit de eerste hand van de gewezen CO van basis Goetsenhoven.
 | Geen betere plek dan hier in het natuurlijke habitat van de vlieger, de cockpit. Dat zal de man op de foto, Eddy De Sutter, zeker beamen. (Foto archief Eddy De Sutter) |
Nieuwe bevelhebber
Op 5 mei 1985 wordt Eddy De Sutter (°1951) de nieuwe bevelhebber van het 5de smaldeel in de Elementaire Vliegschool te Goetsenhoven bij Tienen. Hij zal er het bevel voeren tot augustus 1987. De nieuwe CO wil pit zien van zijn instructeurs, het mes moet tussen de tanden. Assertiviteit is het nieuwe woord dat goed klinkt in de cockpits van de lestoestellen, de SF-260 Marchetti.
 | Er moet een foto bestaan, mijmert Eddy De Sutter, genomen door een Modelvliegclub uit Nederland die met hun kleine ding pal naast een heuse Belgische Marchetti staat te pronken, haaientanden incluis. Een tafelmodel zoals dit, is dan weer een product van www.modelbuffs.com. |
Maar niet alleen in de cockpit van de Marchetti waait een frisse wind. De nieuwe bevelhebber herinnert zich de foto’s van de haaiensnuiten die geschilderd waren op de neuzen van jacht- en andere vliegtuigen uit de Tweede Wereldoorlog. Hij trekt met het idee om deze snuiten ook op ‘zijn’ Marchetti’s aan te brengen naar Lt.-Kol. Van Eeckhoudt, de commandant van Vlieggroep Elementaire Vliegschool (EVS.) De commandant is het idee niet ongenegen.
Zelfs met het vlieglogboek erbij, kan Eddy De Sutter niet meer achterhalen op welke dag precies de eerste Belgische Marchetti mét haaiensnuit het luchtruim kiest. Maar beslist was dat op een dag in januari van het jaar 1986. Het ontwerp voor de opsmuk was in huis bedacht en aangebracht; een beetje off the record, al was ook generaal De Groof (Comd Training) op de hoogte van het gebeuren. Van meet af aan noemde Eddy De Sutter de haaigebekte Marchetti, een sharkie, waarvan akte.
Natuurlijk ziet de beschilderde neus van een vliegtuig op de grond er niet zo uit als in vlucht. Het vraagt gepaste ingrepen van de technische ploeg om het beeld op de neus van de Belgische Marchetti precies goed te krijgen; waarna de vloot van dik dertig vliegtuigen allengs helemaal voorzien werd van een haaiensnuit telkens een tussentijdse onderhoudsbeurt zich aandient.
 | Camouflage maakte ooit de dienst uit bij militaire vliegtuigen, maar hier toch mooi met haaiensnuit, de SF-260M, ST-26. (Foto Joop de Groot) |
Sidekicks
De aanwezigheid van de haaiensnuit op de Belgische Marchetti’s is een schot in de roos en wordt een vertrouwd beeld op de basis. Onderhuids groeit de liefde voor de sharkies en als exponent ervan wordt in mei 1986 een vier-toestellen-formatie op poten gezet. Onder de call sign sharkies neemt Eddie De Sutter met drie instructeurs deel aan de static show op Bournemouth in het Verenigd Koninkrijk. Het beeld van vier Belgische Marchetti’s, in camouflagekleuren maar mét haaiensnuit, valt bij de Britten erg in de smaak; zodanig zelfs dat een nieuwe uitnodiging, gericht aan de sharkies, de staf van de luchtmacht bereikt. Daar valt de top van verbazing van hun bureaustoelen; “Is er een nieuw team gevormd, waar wij geen weet van hebben?”
Op Goetsenhoven wordt beslist om een team op te richten, nog steeds off-the-record, onder de leiding van commandant Sandyck. Eerder al had smaldeelbevelhebber De Sutter een twaalf-toestellen-formatie in de lucht gebracht voor een demonstratievlucht op 9 en 10 juli 1986. Later volgden nog dergelijke vluchten op 25, 28 en 29 augustus 1986. Eddy De Sutter herinnert zich nog de vliegfiguur waarbij zes sharkies met het onderstel uitgeklapt, de zes andere sharkies met ingetrokken onderstel, kruisten … Wat ’n zicht!
 | 222.222 uren vlucht, dat moet je verdienen, persifleert Eddy De Sutter toen op 25 juni 1996 de gehele Belgische Marchetti-vloot dat mooie getal aan vlieguren vol maakte. (Foto Kristof Vandermoere) |
Een heus team
Het team sharkies van vier toestellen onder leiding van Cdt Sandyck, vloog een dijk van een show op de Open Deur/Airshow van Sint-Truiden datzelfde jaar en verbaasden er iedereen van groot tot klein. Ze stegen op en landden ook in box formatie, hetgeen een buitengewoon staaltje vliegkunst vergt. De bewondering was niet van de lucht.
Maar donkere wolken vertonen zich aan de horizon. De luchtmacht krijgt in wel heel korte tijd een bijzonder zware sanering door de strot geduwd en een nog dieper doorgedreven herstructurering. Hiermee verdwijnt de zin voor het behoud van tradities en de teleurgang van een nobele taak. “Moet een natie zich dan niet ten allen tijde kunnen verdedigen?”, zo vraagt Eddy De Sutter zich af.
In de functie van (laatste) korpscommandant van de EVS (12/1994-10/96), begeleidt Eddy De Sutter de overheveling van Goetsenhoven (en Sint-Truiden) naar Bevekom alwaar kolonel Van Caelenberghe de wolf als embleem voor Bevekom herneemt. Eddy De Sutter moet er alles aan doen om zijn sharkies te redden. Lt. Grossiels, instructeur op Marchetti en een begenadigd tekenaar, maakte toen een ontwerp van een wolvenkop zoals dat allicht nu nog op het staartstuk van de Marchetti’s staat. Allengs zijn ook de haaientanden verworden tot wolventanden zodat op z’n Belgisch, iedereen met de snuit kan leven.
 | Na de verhuis naar Bevekom in 1999, komt de wolvenkop op de Belgische Marchetti’s te staan; een traditie uit de jaren ‘50 van de vorige eeuw is hersteld. (Foto Kristof Vandermoere) |
Belgisch
Door de jaren heen is de Belgische Marchetti als een kameleon van kleur veranderd: van camo naar kanariegeel, maar steeds was er de snuit … en het onderliggend goed gevoel van pit, dat zich steeds doorzette. Een prettige traditie die dik in de verf mag en moet worden gezet. Want in tradities weerspiegelen zich waarden en zijn waarden niet de ruggengraat van een beschaving? Zo vraagt Eddy De Sutter zich af.
 | De traditie van haaiensnuit (en dus niet wolvensnuit) zet zich verder door tot in de hernieuwde Red Devils, voorheen Hardship Red. (Foto Jan Vanhulle) |
De smaldeelcommandant die de Belgische sharkies op de kaart zette, is intussen nog steeds actief als webmaster van de Veilles Tiges (www.vieillestiges.be) en Silver Wings (www.silverwings.usaf.be). In zijn woonst staat het tafelmodel van een F-104 Starfighter, het jachtvliegtuig dat zijn voorkeur wegdraagt. Er hangt ook een overzichtsfoto van ‘zijn’ Belgische Marchetti’s. Toch wel een passende samenvatting van een mooie loopbaan.
Guido Bouckaert
