Zaventem, 4 april 2013. Anderhalve maand geleden nam Jetairfly haar eerste Embraer 190 ‘E-Jet’ in ontvangst. OO-JEM, doopnaam ‘Explorer’ vertrok op 26 februari vanop de luchthaven van São José Dos Campos in Brazilië, waar de fabrieken van vliegtuigbouwer Embraer gevestigd zijn, via tussenstops in Recife en Gran Canaria richting Brussel. Twee dagen later zette de Explorer voor het eerst voet (lees: wiel) op Belgisch grondgebied. Ondertussen nam Jetairfly nog een tweede Embraer (OO-JEB, ‘Navigator’) in gebruik en zijn beide toestellen operationeel ingeschakeld in het netwerk. Deze maand had Hangar Flying het voorrecht om te kunnen meevliegen naar het Spaanse Alicante aan boord van het nagelnieuwe toestel.
 | Op 15 maart werd Embraer 190 OO-JEM gefotografeerd tijdens het taxiën op Brussels Airport. Een dag later werd het tweede exemplaar, OO-JEB, fabrieksnieuw afgeleverd aan Jetairfly. Beide toestellen dragen het nieuwe kleurenschema van de TUI-groep dat vorig jaar geïntroduceerd werd. (Foto Andre Wuyts) |
Comfort in een kleiner jasje
Jetairfly is met recht trots op haar nieuwste aanwinst en dat zullen de passagiers geweten hebben. Het boordmagazine van de luchtvaartmaatschappij pakt uit met een special over E-Jet en via de sociale media deelde men een knappe videoreportage (zie link aan het einde van het artikel) met onder meer beelden van de afleveringsvlucht. Naast de claim dat de Embraer 190 het meest ecologische ‘toestel naar de zon’ is, zullen de passagiers het verschil met de klassieke Boeing- of Airbustoestellen voornamelijk merken in de zetelconfiguratie. De 2+2-layout van de Embraer jet zorgt ervoor dat elke passagier ofwel een (felbegeerde) vensterplaats, ofwel een zitje aan het gangpad heeft. Volgens Ine Swaelens, onze purser op vlucht JAF4155 naar Alicante, is de nieuwe E-Jet ook een erg aangenaam toestel om op te werken. De service (met drie flight attendants, net zoals op de 737-700) gaat snel en vlotjes, merk ik, en de Embraer voelt ondanks zijn geringe afmetingen niet verkrampt aan zoals bijvoorbeeld de CRJ-900 van concurrent Bombardier dat wel doet. De cabine is ruim, zoals een Boeing 737, maar dan in light-versie en dankzij de slimline stoelen is er volop beenruimte voor de vakantiegangers, ondanks de high-density seating met 112 zitjes.
 | Hoewel de nieuwe Embraer jets een primeur zijn op de leisure markt deed Jetairfly het voordien ook al met iets kleinere (zij het minder economische) toestellen. Tot eind vorig jaar had de maatschappij een Boeing 737-500 (OO-JAT) in dienst voor de ‘dunnere’ routes en tussen 2005 en 2008 beschikte men over deze Fokker 100 OO-TUF. Ondertussen is de vloot, die overigens de jongste is van alle Belgische luchtvaartmaatschappijen, gestandaardiseerd; naast de Embraers vliegt Jetairfly met de Boeing 737 van de laatste generatie ( -700 en -800 reeks) en de Boeing 767 voor de langeafstandsvluchten. |
 | Ook in het boordmagazine van Jetairfly krijgen de nieuwe ‘E-Jets’ de nodige aandacht. |
Voor de Belgische luchtvaart is de aflevering van beide Embraer 190’s aan Jetairfly een belangrijk gegeven, het is immers de eerste operator in ons land die met de Braziliaanse ‘E-Jet’ aan de slag gaat, maar het meeste opmerkelijke feit is dat Jetairfly wereldwijd ook de allereerste vakantieluchtvaartmaatschappij is die met de 190’s vliegt. Vliegtuigen uit dit segment zijn immers in eerste plaats ontworpen als regionaal toestel. Ze worden bij de grote luchtvaartmaatschappijen vaak ingezet op de zogenaamde feeder-vluchten, als ondersteuning en aanvoer van passagiers bij huboperaties. Volgens Jetairfly is de machine echter geknipt voor een aantal van de kortere routes met vliegduur minder dan drie uur. Door met een kleiner toestel te vliegen, met minder stoelen en een laag verbruik, kunnen bestemmingen frequenter én vaak ook rechtstreeks aangevlogen worden. Hierdoor heeft Jetairfly alvast een vliegtuiglengte voorsprong op haar concurrenten. Ook voor speciale vluchten zoals bedrijfsincentives, voor luchtvaartmaatschappijen een interessante inkomstenbron tijdens het laagseizoen, leent het toestel zich uitstekend.
 | Een blik in de cabine van de Embraer 190 met zijn lederen stoelen in een 2+2-configuratie. |
 | Qua service aan boord kent Jetairfly drie verschillende formules. De premium of ‘VIP Selection’ klanten krijgen een hoogwaardige maaltijdservice met champagne tijdens de vlucht. De economy class-passagiers genieten eveneens van een (standaard)maaltijd inbegrepen in de ticketprijs. Voor de goedkoopste tarieven is er de beproefde buy-on-board-formule met een selectie aan broodjes, snacks en dranken tegen betaling. |
De vlucht die we vandaag vliegen van en naar Alicante wordt traditioneel vaak gecombineerd met een extra sector zoals Ibiza of Malaga. Als luchtvaartenthousiast kan ik deze zogenoemde driehoeksvluchten wel smaken, maar de doorsnee vakantieganger is hier niet meteen een fan van, liever geen extra start en landing, alsjeblieft… Bij Jetairfly merkt men duidelijk dat dit een belangrijk verkoopsargument is, want ondertussen surft ook de zonneklopper het internet af naar de meest interessante deals. Dit jaar verkocht men reeds een aanzienlijk aantal extra tickets op de rechtstreekse vluchten, wat niet verwonderlijk is. En beide partijen hebben hier baat bij: de passagiers zijn sneller op hun reisbestemming en de luchtvaartmaatschappij bespaart op brandstofkosten, want er worden geen lege stoeltjes rondgevlogen. Simple, isn’t it?
 | Het nieuwe bedrijfsimago van de TUI-groep kreeg de naam Dolphin Wave mee en is een variatie op het bestaande thema. Het roept meteen de vakantiegevoelens van zon, zee en strand op… |
Omscholing
Achter de schermen van het passagierscomfort komt er echter heel wat kijken bij de introductie van een nieuw vliegtuigtype. Vandaag bestaat de cockpitbemanning uit drie piloten. Toon Vaessens is de gezagvoerder van de vlucht en wordt bijgestaan door copiloot Sylvia Van Oudenhove. Instructeur Dirk Bruyninckx vervolledigt het team in de cockpit. Vandaag legt Sylvia haar line check af op de Embraer 190, de laatste fase in het behalen van haar kwalificatie voor het toestel, daarbij vliegt ze ook nog op de Boeing 737. De vlootuitbreiding met een nieuw vliegtuigtype zorgt ervoor dat er een aantal piloten omgeschoold dienen te worden. Het cockpitpersoneel mag commercieel vliegen met twee verschillende toesteltypes, het cabinepersoneel werkt op de drie types die Jetairfly momenteel in haar vloot heeft (Boeing 767 – Boeing 737 – Embraer 190). Wanneer aan het einde van het jaar de Boeing 787 Dreamliner het arsenaal komt versterken, moeten er opnieuw keuzes gemaakt worden. Toon heeft zijn certificatie voor de E-Jet reeds op zak en combineert deze ook met een zitje in de 737. Voordien maakte hij de combinatie 737 met langeafstandsvluchten op de 767.
 | Na 80 minuten vluchttijd vliegen we het Spaanse luchtruim binnen boven de Pyreneeën. Op de MFD’s (Multi Function Displays – 2e en 4e display) in terreinmodus zie je de bergketen groen oplichten. First Officer Sylvia van Oudenhove heeft de controle over het toestel terwijl captain Toon Vaessens wijzigingen aan het geprogrammeerde vluchtplan aanbrengt in de FMC (Flight Management Computer of ook MCDU). |
 | Ook in Spanje was het weer niet opperbest, met een stevige westenwind en slechts 20 graden liggen de stranden er verlaten bij. Toch baadt Benidorm, een geliefde vakantiebestemming bij het Belgische publiek, alvast in een lentezonnetje. Bij de VOR-nadering van landingsbaan 28 in Alicante moesten we eventjes rondvliegen om enkele kanjers van stapelwolken te ontwijken. |
De omscholing van de crew verloopt in verschillende fases. In eerste instantie worden de instructeurs, zoals Dirk, opgeleid. Hij kreeg een doorgedreven training in Parijs bij Flight Safety International, alvorens zijn opleiding verder te zetten bij Embraer in Brazilië; nadien keerde hij met de nodige knowhow terug naar België. De piloten die omschakelen van toesteltype krijgen eerst een grondige theoretische cursus te verwerken waar ze de specifieke systemen leren kennen alvorens ze de simulator induiken en ook de karakteristieke scenario’s inoefenen. Nadien volgt dan de fase waarin ze live ervaring opdoen door vlieguren te sprokkelen, afgewerkt met de checkride. Maar ook na het behalen van hun certificatie zitten de piloten niet stil, op geregelde tijdstippen volgen simulatorsessies en checks zich op.
Vliegimpressie
Een paar jaar geleden vloog ik al eens aan boord van een E170, de kleinste telg uit deze Embraer-familie en vandaag kan ik ook de Embraer 190 van mijn lijstje te-vliegen-vliegtuigtypes schrappen. Vanuit het oogpunt van de passagier voelt het toestel erg wendbaar aan door zijn relatief smalle romp. Het wegklimmen na de start gaat snel en het geluidsniveau in de cabine is van die aard dat je makkelijk een gesprek kan blijven voeren met je medepassagier. Het verbaast me dan ook enigszins dat de cockpitbemanning aangeeft dat het stuurwerk van het Braziliaanse toestel best wat stroever gaat dan bij de Boeing 737’s. De E-Jet is dan wel fly-by-wire, maar alleen in twee van de drie rotatieassen, namelijk in het gieren (yaw) en stampen (pitch.) De rolroeren (voor de rolbeweging, roll) worden manueel aangestuurd. Volgens Sylvia is de stuurkolom van de Embraer ook wel even aanpassen indien je de typische Boeing-kolom gewoon bent. Als buitenstaander kan je deze nog best met een klassiek fietsstuur vergelijken, wat volgens mij erg intuïtief moet aanvoelen. Onder je duim zit er dan geen fietsbel maar wel de trim-selector. In tegenstelling tot de 737 heb je niet de bekende trimwielen in de middenconsole.
 | Net zoals de andere vliegtuigtypes in de vloot van Jetairfly beschikken de Embraers over een Aircraft Communications and Reporting System (ACARS) waardoor de crew steeds via digitale weg in contact staat met het Operations Control Center (OCC.) Bij de nadering van Brussel vraagt Toon via ACARS de laatste ATIS-informatie op. Met de printer (onderaan, niet in beeld) kunnen de berichten ook afgedrukt worden tijdens de vlucht. Links en rechts onderaan bevindt zich de cursorbediening van de cockpitschermen. |
 | Terwijl Sylvia het papierwerk in orde brengt heeft Toon de controle over het toestel. Op het (papieren) vluchtplan wordt het brandstofverbruik bijgehouden. Niet zozeer voor statistische doeleinden, het moderne toestel zendt alle telemetriegegevens immers automatisch door, wel om eventuele technische mankementen die zich uiten in een verhoogd verbruik tijdig op te sporen. |
Qua vormgeving doet de cockpit van de Embraer, indien je één LCD-scherm wegdenkt, me alleszins erg aan de Airbus 320-familie denken. Naast het Primary Flight Display (PFD) met ondermeer de attitude indicator met hoogte-, snelheids- en autopilotindicaties en de kompasroos vind je het Multi Function Display (MFD) met zowel de laterale als verticale navigatieweergave. Op deze displays kan de crew ook de statuspagina’s van de verschillende vliegtuigsystemen tevoorschijn toveren, niet met een druk op een knop maar door middel van een cursor, vergelijkbaar met een computermuis, die zich in de centrale console bevindt. Het middelste display, tussen beide piloten, is een variatie op het typische Engine Indication and Crew Alerting System (EICAS.)
Een vluchtje van en naar Alicante gaat snel voorbij, zeker wanneer je de geur van een fonkelnieuw vliegtuig kan opsnuiven en de enthousiaste crew een uitgebreide uitleg klaar heeft voor al mijn vragen. Tien minuten voor geplande aankomsttijd zet Toon het toestel neer op landingsbaan 02 en taxiën we naar parkeerstand 164. Morgenvroeg staat OO-JEM weer paraat, voor een vlucht naar Athene. Als we alle factoren in beschouwing nemen, kan het niet anders dan dat het Embraer-verhaal net zoals Jetairfly zelf een succesverhaal wordt. Ondertussen kijken we met argusogen naar de komst van de eerste Boeing 787 Dreamliner in het Belgische register!
Met dank aan de bemanning van de OO-JEM.
 | De bemanning aan boord van JAF4155/4156, van links naar rechts: CCM Saray Gonzalez Calleja, SCCM Ine Swaelens, CP Toon Vaessens, FO Sylvia Van Oudenhove, CP Dirk Bruyninckx en CCM Lauriane Haumont. |
Voor een knappe video-impressie van de Jetairfly E-jet kan je hier doorklikken.
Tekst en foto’s: Giovanni Verbeeck
