Zaventem, 19 september 2013. Tijdens de nacht van 18 naar 19 september vond de fysieke hernummering van baan 02/20 naar 01/19 plaats. Daarnaast werden ook alle verwijzingen naar 02/20 in papieren of elektronische vorm aangepast en werden alle relevante systemen geüpdatet. Hangar Flying sprak tijdens de voorbereidingen in een gezamenlijk interview met de projectverantwoordelijken en de woordvoerders van Belgocontrol en Brussels Airport.
De dwarsbaan
Brussels Airport beschikt over drie start- en landingsbanen. Van die drie banen hebben er twee een bijna oost-westelijke oriëntatie. De derde baan, de dwarsbaan, heeft een min of meer noord-zuidelijke oriëntatie. De dwarsbaan kruist de twee andere banen bij het begin van baan 25R en in het midden van baan 25L. De lay-out voor het banensysteem werd grotendeels bepaald door de Duitse Luftwaffe die het toenmalige vliegveld van Melsbroek tijdens de Tweede Wereldoorlog bezette en zorgde voor de aanleg van drie verharde pistes (02/20, 07/25 en 12/30).
Door de steeds grotere en zwaardere vliegtuigtypes zoals de Boeing 707, die in de jaren vijftig hun opwachting maakten, werd het duidelijk dat de luchthaven nood had aan sterkere en vooral langere landingsbanen. Op 29 april 1947 startte aannemer Zegers met de bouw van baan 08R/26L. De bouwwerken waren voltooid op 28 mei 1959. Tussen 20 oktober 1958 en 16 maart 1960 werd de toenmalige 08L/26R aangelegd, die de oorspronkelijke 07/25 verving. Baan 02/20 is de enige baan waarvan de funderingen nog door de Duitse bezetter aangelegd werden. Het spreekt voor zich dat ook deze baan herhaaldelijk aangepast en vernieuwd werd.
 | Deze landingskaart van de luchthaven uit 1945 geeft de ligging van de start- en landingsbanen duidelijk weer. De originele baan 07/25 werd vervangen en baan 12/30 moest in de jaren vijftig plaatsmaken voor het nieuwe luchthavengebouw. Enkel 02/20 ligt nog op dezelfde plaats, zij het dan verlengd tot 2.987 meter. |
Om het nummer van een baan te bepalen dient men te kijken naar de magnetische oriëntatie van de baan zelf. De enige uitzondering op deze regel is een deel van het uiterste noorden van het Canadese luchtruim waar men gebruik maakt van het ware Noorden. Vervolgens dienen de wiskundige afrondingsregels – vijf of meer ronden we naar boven af, minder dan vijf naar beneden – toegepast te worden. Momenteel ligt de as van de dwarsbaan op een magnetische koers van 014°/194°. Aangezien een start- of landingsbaan altijd met twee cijfers aangeduid wordt, spreken we in dit geval van baan 01/19.
De voorbereidingen
In opdracht van de internationale burgerluchtvaartorganisatie ICAO en het Belgische Directoraat-generaal Luchtvaart moeten Brussels Airport en Belgocontrol alle verwijzingen naar de oude baan weghalen en vervangen door de nieuwe kencijfers. Chris Vansnick, senior project manager bij Brussels Airport, is verantwoordelijk voor de aanpassingen aan de infrastructuur op de luchthaven zelf.
 | Projectleiders Chris Vansnick (links) van Brussels Airport en Jean-Christophe Cagnati van Belgocontrol staan in de Visual Training Room van de verkeerstoren met op de achtergrond de bewuste start- en landingsbaan 02/20. |
Jean-Christophe Cagnati, projectleider bij Belgocontrol, legt uit dat de infrastructuuraanpassingen voor Belgocontrol beperkt blijven. Het gaat hier voornamelijk over softwarematige aanpassingen waarbij een groot deel van de veranderingen vooraf klaargezet kunnen worden om dan tijdens de eigenlijke omschakeling doorgevoerd te worden. De grootste uitdaging was om geen enkele verwijzing naar de oude nummering te vergeten aangezien de benaming in veel systemen voorkomt.
 | De grootste uitdaging voor de projectleiders bestond erin om alle verwijzingen naar de ‘oude’ baannummers te vinden zodat deze aangepast kunnen worden. De radarschermen in de verkeerstoren bevatten immers ook verwijzingen naar het baannummer. |
 | In de verkeerstoren beperken de infrastructuuraanpassingen zich tot kleinere fenomenen zoals de benamingen op de controleconsoles van de landingshulpmiddelen. |
De luchtverkeersleiders werden via interne communicatiemiddelen op de hoogte gebracht van de op handen zijnde wijzigingen. Ook de andere stakeholders van de luchthaven werden door de communicatiedienst van de luchthaven geinformeerd over de op handen zijnde wijzigingen. De piloten hebben van deze omschakeling weinig gemerkt. De publicatie van het AIP-amendement dat de nieuwe benaming bevatte gebeurde immers al op 5 september zodat de luchtvaartmaatschappijen twee weken de tijd hadden om hun procedures, systemen en documentatie in de cockpit aan te passen.
Een werk in fases
Het is niet de eerste keer dat er op een luchthaven de benaming van één van de start- of landingsbanen aangepast wordt. Ook op Brussels Airport gebeurde dit al in 1974 wanneer banen 08L/26R en 08R/26L tot respectievelijk 07L/25R en 07R/25L omgedoopt werden. Meer recent werd ook de landingsbaan op de luchthaven van Eindhoven van nieuwe nummertjes voorzien (04/22 naar 03/21). Jan Van der Cruysse, woordvoerder van Brussels Airport, legt uit dat er eigenlijk geen procedure uitgeschreven is voor de hernummering. Het is niet zo belangrijk wanneer die naam precies verandert; het is wel essentieel dat iedereen dat op hetzelfde moment doet. Jan: “Voor ons als luchthaven gaat het vooral om aanpassingen aan de infrastructuur. Waar het om gaat is het volgende: je moet ervoor zorgen dat je alle vermeldingen naar de oude nummers in kaart brengt en dan een stappenplan uitwerkt wanneer je welke acties zal ondernemen. De bestelling van de nieuwe nummerborden langs de (taxi) banen kan je perfect op voorhand doen.” Jean-Christophe en Nadine Meesen, communicatieverantwoordelijke bij Belgocontrol, treden Jan bij: “Het belangrijkste is natuurlijk dat dit alles de veiligheid van het vliegverkeer niet in gevaar brengt. Vandaar ook de beslissing om de aanpassingen samen te laten vallen met het ingaan van het maandelijkse AIP-amendement. Het leek alle partijen ook beter om de aanpassingen aan de nummering van de dwarsbaan niet samen te laten vallen met de onderhoudswerkzaamheden aan baan 07L/25R in augustus.”
 | Deze exotische Tupolev Tu-154M uit Kirgizië rolt op 16 september 2013 voorbij een signalisatiebord waarop de vermelding van baan 02/20 staat. Voor de auteur is het de laatste foto met vermelding van deze baan. Als dat geen mooie afsluiter van een hoofdstuk luchtvaartgeschiedenis is! |
Chris Vansnick vult verder aan: “ Tijdens de nacht van 18 op 19 september en meerbepaald tussen 21u en 5u zullen alle verwijzingen naar 02/20 op de banen overschilderd worden. Daarnaast moeten ook een 35-tal borden langs de taxi-banen vervangen worden. Om dit toe te laten zal de baan een de hele nacht gesloten worden. Aangezien er ook borden bevinden op de kruispunten met de andere landingsbanen zullen de werken gefaseerd worden uitgevoerd. Op die manier zal er steeds minstens één landingsbaan beschikbaar zijn.”
Infrastructuur – en systeemaanpassingen
Naast systeemaanpassingen moet ook een deel van de infrastructuur op Brussels Airport aangepast worden. Denken we hier bijvoorbeeld aan de markeringen op de start- en landingsbanen, maar ook aan de signalisatieborden van en naar deze banen.
De nacht van 18 op 19 september werd niet zomaar gekozen, maar was een weloverwogen beslissing. Diezelfde nacht werd ook het nieuwe AIP-amandement van kracht. De burgerluchtvaartorganisatie ICAO definieert de AIP (Aeronautical Information Publication) als een publicatie die door, of in opdracht van een staat uitgegeven wordt en waarin luchtvaartgerelateerde informatie met een blijvend karakter te vinden is. Deze publicaties worden door alle ICAO-lidstaten bijgewerkt volgens een vaste cyclus van 28 dagen, ook wel bekend als een Aeronautical Information Regulation And Control (AIRAC) cyclus. Op de website van Eurocontrol kan je hierover meer informatie vinden, zoals de publicatiedata tot 2020 (http://www.eurocontrol.int/articles/airac-adherence-monitoring-phase-1-p-03).
 | Het nieuwe grondplan van Brussels Airport, waarop de vermelding naar baan 01/19 gepubliceerd werd. Vanaf 19 september moet deze in de cockpit van elk vliegtuig dat Brussels Airport bezoekt te vinden zijn, naast de nieuwe start- en landingsprocedures. |
En de andere banen?
Het magnetische noorden verschuift in België ongeveer 0,12 graden, ofwel 7,2 boogminuten per jaar en dit in afnemende richting. Momenteel bedraagt de magnetische koers van baan 25R 245° en deze van baan 25L 250°. Binnen enkele jaren zullen dus ook de parallelle banen op Brussels Airport aangepast worden. Hier stelt zich echter het probleem dat beide banen niet dezelfde magnetische koers volgen. Brussels Airport en Belgocontrol bekijken wanneer het opportuun is om deze beide banen te hernummeren.
Ook de andere Belgische luchthavens (Antwerpen, Charleroi, Oostende en Luik), waar Belgocontrol verantwoordelijk is voor het in goede banen leiden van het vliegverkeer, zullen op termijn geconfronteerd worden met een hernummering van een of meer van hun start- en landingsbanen. Met de ervaring die men opgedaan heeft op Brussels Airport kan men hier alvast mee aan de slag!
 | Bij het afschrapen van de oude beschildering waren de weergoden de werkmannen ongunstig gezind. (Foto Brussels Airport) |
De uitvoering der werken
Voor het aanpassen van de computersystemen en het vervangen van de borden hoeft men niet per se ‘goed’ weer te hebben, dit kan ook bij slechte weersomstandigheden. Voor de herschildering van de aanduidingen op de start- en landingsbaan zelf heeft men echter wél droog weer nodig. Hoewel het weer in september normaal gesproken nog redelijk goed is, was dit niet het geval voor de nacht van 18 op 19 september. De herschildering gebeurde tussen de regenbuien door. Ondanks deze tegenvaller ontwaakte Brussels Airport op 19 september zoals gepland met een ‘nieuwe’ start- en landingsbaan.
 | Het resultaat van een nachtje regenbuien ontwijken. Baan 02/20 is niet meer, welkom baan 01/19! (Foto Brussels Airport) |
 | Niet alleen de nummers op de runway dient men aan te passen, ook op de taxiwegen moeten er enkele nummertjes overschilderd worden. (Foto Brussels Airport) |
Kevin Cleynhens
Met speciale dank aan Belgocontrol en Brussels Airport.
Referenties:
Frans Van Humbeek, Brussels Airport, The History of Haren, Melsbroek and Zaventem, Uitgeverij Het Streekboek, 2002.
Belgocontrol eAIP
