Brussels Airport, 21 maart 2016. Naast het Kuifje-vliegtuig dat een jaar geleden in gebruik werd genomen (www.hangarflying.eu/nl/content/we-fly-you-home-tintin), heeft Brussels Airlines voortaan een tweede themavliegtuig in haar vloot. Dit keer staat het werk van de surrealistische kunstenaar René Magritte centraal. De Magritte Airbus A320 OO-SNC werd op maandag 21 maart onthuld in de onderhoudshangar H41 van Brussels Airlines en vliegt de komende zes jaar door Europa.
 | De A320 OO-SNC Magritte tijdens de voorstelling in Loods 41. |
Aan de buitenkant zijn Magritte zelf en een reeks van de hem typerende vogels gevuld met wolken geschilderd, geïnspireerd op zijn werken De Helderziendheid (La Clairvoyance, 1936) en De Terugkeer (Le Retour, 1940.) Ook in de cabine wordt het thema doorgetrokken, onder meer op de bagagevakken en het voorste en achterste cabinepaneel. We zien er een zwerm vogels uit Le Retour (1940) en ook het werk La Belle Société (1965-66) met de man met de bolhoed.
 | Ook het interieur kreeg een nieuw tintje, met ondermeer een aangepaste beschildering op de kasten voor de handbagage en op de achterste cabinewand. |
Brussels Airlines eert Magritte
“Als Belgische luchtvaartmaatschappij hebben we niet alleen de taak om mensen op hun bestemming te brengen, maar ook een plicht om het imago van België uit te dragen”, zei burggraaf Etienne Davignon, de voorzitter van de raad van bestuur en founding father van Brussels Airlines.
 | “Wat België te bieden heeft moeten we in het licht zetten. Beter doen dan Rackham van Kuifje was natuurlijk moeilijk.” Aldus burggraaf Etienne Davignon, voorzitter van de raad van bestuur van Brussels Airlines. |
“Die Belgitude bestaat niet alleen uit het aanbieden van Belgische producten aan boord, zoals de Belgische mode gedragen door onze crew, de maaltijden bereid door Belgische Michelin-koks, de Belgische streekbieren of Neuhaus-chocolade. Belgitude laten we ook zien door het promoten van grote Belgische iconen op onze vliegtuigen.” Aldus Bernard Gustin, de Chief Executive Officer van Brussels Airlines.
 | Bernard Gustin, Chief Executive Officer van Brussels Airlines, wees er op dat het Kuifje-toestel Rackham een van de meest gefotografeerde vliegtuigen in Europa is. |
De onthulling werd bijgewoond door minister van mobiliteit Jacqueline Galant die premier Charles Michel verontschuldigde voor zijn afwezigheid. “Ceci n’est pas un avion, c’est une peinture de Magritte qui vole” (Dit is geen vliegtuig, dit is een schilderij van Magritte dat vliegt,) parafraseerde zij de kunstenaar. Galant wees ook op de link die er is tussen Magritte en de Belgische luchtvaart, verwijzend naar de Hemelvogel. Magritte was nochtans geen wereldreiziger, hij hield niet van reizen en was een schilder van het alledaagse. Galant: “Net zoals de regering wil ook Brussels Airlines het Belgisch imago in het buitenland promoten.”
 | Minister van mobiliteit Jacqueline Galant maakte van de gelegenheid gebruik om Brussels Airlines nogmaals te danken voor de vluchten naar Afrika, vooral voor de inzet ten tijde van de Ebola-crisis. |
“Bijna vijftig jaar na zijn overlijden heeft niemand ooit zo’n mooie hommage gebracht aan René Magritte als Brussels Airlines,” besloot Charly Herscovici, de voorzitter van de Stichting Magritte, de organisatie die het oeuvre van Magritte beschermt en die meewerkte aan het thema-vliegtuig.
Het Magritte-vliegtuig vertrok op de dag van de voorstelling om 21.35 uur met als eerste bestemming Madrid. Aan boord kregen de passagiers voor de gelegenheid chocolade uit de exclusieve Magritte-collectie van Neuhaus. Wat zijn die Magritte-chocoladedoosjes toch prachtig!
 | Charly Herscovici, de voorzitter van de Stichting Magritte, was uitermate tevreden met deze uitzonderlijke hulde aan René Magritte. |
Het ontwerp van de Magritte air brush werd gecreëerd door drie jonge Belgische designers van het marketing team van Brussels Airlines. Het schilderwerk werd uitgevoerd door air brush artiest André Eisele, die eerder ook al Rackham beschilderde. De air brush vond plaats bij Eirtech in Ostrava, Tsjechië. Brussels Airlines was zeer tevreden dat vliegtuigspotters in Brussel en Ostrava vooraf geen foto’s van het vliegtuig hadden onthuld.
Geert Sciot, woordvoerder van Brussels Airlines, wil niet spreken van een knipoog naar het verleden van Sabena: “Er is een link, maar dit past vooral in onze Belgitude, waarmee we ons willen positioneren als Belgisch bedrijf. Dat doen we met Belgische iconen, zoals Kuifje en de Rode Duivels, en met acties zoals bijvoorbeeld de Tomorrowland-vluchten Couleur Café.” Hangar Flying kon het niet nalaten om even terug te blikken op Magritte en het vroegere Sabena.
 | Brussels Airlines woordvoerder Geert Sciot: “Een jaar na de Rackham willen we onze Friendly Skies nog meer kleur geven.” |
Magritte
René François Ghislain Magritte werd in het Henegouwse Lessines geboren op 21 november 1898. Hij had twee oudere broers: Raymond en Paul. Op zijn twaalfde volgde hij al tekenles bij een lokale leraar, op zijn zestiende ging hij studeren aan de kunstacademie in Brussel.
Toen René Magritte in 1912 dertien jaar oud was, pleegde zijn moeder zelfmoord in de Samber. Zij had zich met een doek voor haar voorhoofd in het water gestort. In zijn werken verwijst Magritte meermaals naar dit drama, met afbeeldingen van vissen en bedekte aangezichten.
René Magritte werkte in 1921 eerst als ontwerper bij de behangpapierfabriek Peters-Lacroix in Haren. Hij startte met kubistisch, futuristisch en abstract werk maar het merendeel van zijn werken zijn surrealistisch. In 1922 trouwde hij met Georgette Berger. Hij had zijn muze leren kennen toen hij vijftien was. Ze hadden een heel leven lang een stabiele relatie, wat uitzonderlijk was in kunstenaarsmiddens.
In 1927 kreeg Magritte zijn eerste individuele expositie in de galerij Le Centaure in Brussel. Tussen 1927 en 1930 verbleef de man in Parijs in een wereld van bekende surrealistische kunstenaars. Hij bezocht ook Salvador Dalí. In 1936 kreeg Magritte zijn eerste tentoonstelling in New York.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog vluchtte hij naar het Franse Carcassonne. Hij verbleef opnieuw een tijd in Parijs waar de surrealisten echter neerkeken op zijn liefdevolle relatie met Georgette. Magritte en zijn eega keerden graag terug naar België. Daar hadden ze een hechte band met vele vrienden, die waren heel belangrijk voor de kunstenaar. Ze gaven hem ideeën en kozen zelfs de titels voor zijn werken. In 1945, nadat hij terugkeerde naar België, werd hij lid van de Communistische Partij van België. Hij tekende de poster Le Vrai Visage de Rex, een afbeelding van Léon Degrelle en Adolf Hitler. In 1953 creëerde Magritte de (ondertussen beschermde) wandschilderingen in het Casino te Knokke.
 | René Magritte was geen wereldreiziger. Zijn inspiratie vond hij vooral in zijn eigen omgeving, in heel gewone dagelijkse dingen. (Archief Magritte Museum) |
Het grootste deel van zijn enorme productie ging altijd naar Belgische kopers, alhoewel de Amerikaanse markt hem vooral in de vijftiger jaren erg beminde. Vele van zijn werken zijn te vinden in Amerikaanse musea, ondermeer zijn bekendste werk Woordbreuk der Beelden (La Trahison des Images) met de tekst ‘Ceci n’est pas une pipe’ onder de zeer fijn en realistische geschilderde afbeelding van een pijp. Hij herinnert de toeschouwer aan het feit dat het hier gaat om een schilderij en niet om een echte pijp. Door de toeschouwer te misleiden dwingt Magritte ons om over kunst na te denken. Hij vond het zijn taak om de realiteit in een ander kader te plaatsen.
De vrijheid van denken was voor Magritte zeer belangrijk. Zijn eigen geest was een vulkaan van nieuwe ideeën. Hij probeerde anoniem te blijven ondanks zijn groot succes. Hij is vooral bekend om zijn schilderijen maar ontwierp zeer veel affiches en bleef altijd actief in de reclamewereld.
Magritte overleed op 15 augustus 1967 in Schaarbeek. Hij rust samen met zijn echtgenote Georgette Berger op het gemeentelijke kerkhof van Schaarbeek (grondgebied Evere.)
Sabena
Eind 1965 bestelde Gilbert Périer, de voorzitter van de raad van bestuur van Sabena, het schilderij Hemelvogel (L’oiseau de Ciel) dat begin 1966 werd afgeleverd. Daarna zou het veel gebruikt worden om Sabena overal te promoten. Bij het vijftigjarig bestaan van Sabena in 1973 werd de Hemelvogel nog frequenter als logo gebruikt, het kwam op de vliegtuigen te staan, op porselein, reclame, vliegtuigtickets, enz. In een schrijven aan het personeel verduidelijkte Sabena haar bedoeling: “Het prestige dat de internationale persoonlijkheid van de surrealistische schilder René Magritte aan het werk verleent, zet de directie er toe aan dat prestige op onze maatschappij over te dragen, door het onderwerp van het schilderij te gebruiken.’ Woordvoerder Geert Sciot van Brussels Airlines heeft gelijk, Sabena vereenzelvigde Magritte met prestige, Brussels Airlines legt het accent op Belgitude.
 | Sabena-vliegticket uit 1969 met de Hemelvogel van Magritte. Merk het strookje voor de betaling van de luchthavenfaciliteiten. (Archief Frans Van Humbeek) |
 | Sabena bleef lang de Hemelvogel gebruiken, zoals hier op de wingtip van een Airbus A340-211, gefotografeerd op 16 december 1998. (Foto Frans Van Humbeek) |
Het schilderij Hemelvogel werd op 5 mei 2002 voor 3,4 miljoen euro door Veilinghuis Bernaerts op de openbare veiling in het Sabena House aan een onbekende koper verkocht die beloofde om het werk in België te houden.
Het Magritte-toestel van Brussels Airlines is dus het tweede in de reeks van special liveries. Binnen enkele weken wordt een Rode Duivels-vliegtuig onthuld dat mede door enkele spelers werd ontworpen naar aanleiding van het EK voetbal later dit jaar in Frankrijk. Het is de bedoeling de reeks nog uit te breiden, maar er is nog geen beslissing genomen over een volgend thema, aldus Geert Sciot, de woordvoerder van Brussels Airlines.
 | Iconische beelden op de OO-SNC. Een nachtelijk landschap met een helderblauwe lucht. |
 | Vogels zijn een voortdurend weerkerend thema in het werk van Magritte. |
Het Magritte Museum in Brussel (Koningsplein, 1000 Brussel, www.musee-magritte-museum.be) is een bezoek zeker waard. Een bekend werk dat er hangt is bijvoorbeeld Het Rijk der Lichten (L’empire des lumières,) de bekende nachtelijk straatscène met daarboven een stralende hemel. Spijtig genoeg zag ik er geen verwijzing naar Sabena en Magritte.
 | Spotters, vliegtuigliefhebbers en Magritte-fans kunnen het uurrooster van Magritte volgen op www.brusselsairlines.com en worden uitgenodigd om hun foto’s van het vliegtuig te delen op Twitter en Instagram met de hashtag #SNMagritte. |
Zie ook het artikel dat Guido Bouckaert eerder over Magritte en Sabena schreef (www.hangarflying.eu/nl/content/de-belgische-surrealisten-magritte-en-sabena)
Frans Van Humbeek
Foto’s: Kevin Cleynhens
