Savigny-lès-Beaune (Frankrijk,) 8 september 2017. Ik ben een van die rare sportievelingen die vooral naar de Ronde van Frankrijk en naar het sportmagazine Vive Le Vélo kijkt omwille van de mooie luchtfotografie en de prachtige locaties. Het kasteel en de luchtvaartcollectie in Savigny-lès-Beaune was mij al bekend, maar omdat de kritieken over de opstelling van de vliegtuigen te negatief waren, had ik er nog geen trip van 600 km aan besteed. Een kort interview met de eigenaar van het museum in Vive Le Vélo kon mij overhalen om er toch langs te gaan, ik had het al eerder moeten doen.
Het Château de Savigny-lès-Beaune staat in de Bourgogne, in de Côte de Beaune. Als ik er in september naartoe rij, is de druivenpluk in volle gang. Overal staan bestelwagens die arbeiders naar de wijngaarden brengen. De tijd dat hier vooral Belgische studenten een centje kwamen verdienen is al lang voorbij.
Kastelen
De eerste versterkte burcht bouwde men hier rond 1340. In 1478 werd de vesting grondig verwoest omdat de eigenaar partij had gekozen voor Maria van Bourgondië (*) in haar dispuut met koning Louis XI. Maria van Bourgondië was ooit een machtige dame, in 1457 geboren in Brussel. Ze was pas 25 toen ze in Brugge overleed. In het begin van de 17de eeuw is het de familie Bouhier die eigenaar wordt van de resten van het Château de Savigny-lès-Beaune en ze grondig restaureert. Rond 1670 start de bouw van een tweede kleiner kasteel, vlakbij het eerste kasteel. Als we over het Château de Savigny-lès-Beaune spreken, hebben we het over een park van 12 ha met een kasteel uit de 14e en een uit de 17e eeuw. De eigenaar, Michel Pont (85) kocht het kasteeldomein in 1979. Ik ontmoet de kwieke tachtiger in zijn bureau, in een van de torens van het kasteel. Zijn kantoor weerspiegelt de liefde voor zijn collecties. Overal staan modelvliegtuigen, tekeningen van wagens, instrumenten, enz. Een computer is er niet te zien, maar aandacht voor mensen heeft hij des te meer. Als ik samen met hem tussen een groep bezoekende motorrijders loop, merk ik hoe graag hij over techniek praat. Hij babbelt even vlot met de ingenieur van zijn racewagens als met de restaurateurs van zijn vliegtuigen, tussendoor geeft hij nog wat tips aan het huishoudpersoneel.
 | Een kranige Michel Pont voor de F-16A FA-55. Hij is fier dat dit toestel een plaats kreeg in zijn museum. |
Collecties en wijn
Het kasteel van Savigny-lès-Beaune heeft zowel binnen zijn muren als in het park diverse verzamelingen staan. Er staat een van de grootste verzamelingen motorfietsen van Frankrijk, 250 stuks uit de periode van 1902 tot 1960. Uniek is de collectie Abarth-racewagens, zo’n 35 stuks. Vanaf 1965 was Michel Pont immers gestart met een nieuwe passie, het racen. Daarvoor had hij zich een Italiaanse Abarth-racewagen aangeschaft. Na enkele succesvolle autokoersen komt hij in 1972 bijna om het leven op de Col d’Aubisque in de Pyreneeën. Hij hangt zijn contactsleutels aan de haak maar slaagt er wel in om een groot aantal Abarth-wagens te kopen waarmee hij ooit had gereden. In het kasteel staat ook een verzameling oude werktuigen van de wijnbouw, een twintigtal brandweerwagens, ongeveer 3.400 vliegtuigmodellen en bijna honderd militaire vliegtuigen.
 | Ook in het kasteel zijn vliegtuigen of vliegtuigonderdelen opgesteld. In deze zaal met oude moto’s hangt een Hiway Hang Gliders Super Scorpion en een HM-14 Pou du Ciel. |
Bovendien is het Château de Savigny-lès-Beaune ook een uitgestrekt wijndomein. De wijnproeverij en de ingang tot de diverse musea bevindt zich in het kleine kasteel. In de prachtig gerestaureerde kelders en in de zalen van het kasteel is plaats voor 400 gasten, ideaal voor huwelijksfeesten of voor dinertjes met uw luchtvaartvrienden. De geserveerde wijnen zijn van het huis. Het is precies de wijn die Michel Pont goede contacten in de luchtvaart bezorgde. In 1952 werd het familiaal wijndomein ingelijfd bij de –ondertussen ook al gesloten– luchtmachtbasis Dijon-Longvic. Toen hij in 1956 terugkeerde van tien maanden militaire dienst in Algerije, hernam hij elders zijn activiteit als wijnbouwer maar de interesse voor vliegtuigen bleef duidelijk groeien.
Château de Savigny-lès-Beaune is een beschermd monument, aan het park mag men dus niks wezenlijk wijzigen. Een loods bouwen om de vliegtuigen in te stallen is uitgesloten. De brandweerwagens staan bijvoorbeeld in een stevige verplaatsbare tent, dat past nog net binnen de reglementering van monumentenzorg. Enkel twee Vampires en een Venom staan onder een afdakje. Hier en daar staan vliegtuigonderdelen binnen in de gebouwen van het kasteeldomein, maar bijna honderd toestellen staan in openlucht gestald. Het klimaat is hier wel beter dan in België maar het valt niet te ontkennen dat de vliegtuigen blootgesteld worden aan alle seizoenen. Michel Pont: ‘Eens per jaar reinigen we alle vliegtuigen. Een aantal toestellen die het Musée de l’Air et de l’Espace in bruikleen had gegeven, onder meer de Belgische Hawker Hunter F4 ID44, heb ik moeten terugbrengen naar Le Bourget. De reden dat ze hier in Savigny buiten gestald zijn is natuurlijk een drogreden. Ook in andere Franse musea staan zo’n toestellen niet altijd overdekt tentoongesteld, bovendien worden ze hier niet aangetast door zilte zeelucht. De collecties in mijn kasteel trekken veel bezoekers aan en de grote musea zien dat niet altijd graag gebeuren.”
Op mijn vraag of ‘Les Amis du Musée du Château du Savigny’ een vrijwilligersorganisatie is, komt een onverwacht antwoord. Pont: “Het zijn geen onbezoldigde vrijwilligers die hier werken, enkel professioneel personeel dat billijk wordt vergoed. Ik wil efficiënt werken met eerlijk betaald personeel dat kennis heeft van restauraties.” Financiële steun van de overheid is er niet. Het merendeel van de vliegtuigen heeft Pont aangekocht bij schroothandelaars. Als Michel Pont ze niet had opgekocht waren ze al lang in stukjes geknipt. Zo staat er een hele collectie MiG’s. Poolse seizoenarbeiders die op zijn wijndomein kwamen werken hadden hem getipt dat de vliegtuigen in hun land als oud metaal te koop waren. Hier loop je voorbij een indrukwekkende collectie vliegtuigen van de NAVO en het Oostblok. Zowat de hele collectie Dassault-gevechtsvliegtuigen kan je hier bekijken. Veel vliegtuigen staan achter hekkens, de meeste daarvan zijn toch nog goed te fotograferen. Spotters nemen best een laddertje mee.
Belgische Luchtmacht
Pont: “Met mijn zoon Christophe kocht ik inderdaad een truck waarmee we de aangekochte vliegtuigen naar het museum vervoerden. Ondertussen hebben we de taken anders verdeeld. Christophe is fulltime wijnbouwer, ik beheer de collecties.”
Michel Pont kocht zijn eerste vliegtuig in 1986, daarna groeide zijn verzameling vliegtuigen in snel tempo. Ook in België kwam hij shoppen en zijn verzameling telt een tiental vliegtuigen van de Belgische Luchtmacht met daarnaast ook nog enkele vliegtuigen die hij her en der in België op de kop kon tikken. Op verschillende websites vonden we lijsten van vliegtuigen of onderdelen die in Savigny-lès-Beaune zouden staan. Wij geven hier enkel aan welke toestellen we er zelf gezien hebben. We waren slecht enkele uren ter plaatse en een echt grondig onderzoek doen in de grote collectie vraagt meer tijd. Michel Pont: “Al de ex-Belgische vliegtuigen die ik heb zijn tentoongesteld, uitgezonderd de Republic F-84F Thunderstreak FU-31 die we binnenkort hopen te assembleren.”
 | De Dassault Mirage IIIR (c/n 323) was het eerste toestel in de collectie van Michel Pont. |
 | De onderdelen van de Republic F-84F Thunderstreak FU-31, gestockeerd op het kasteeldomein. |
Precies voor het grote kasteel staan drie ex-Belgische militaire toestellen. De Dassault Mirage 5BA BA-08, General Dynamics F-16A Fighting Falcon FA-55 en de Lockheed F-104G Starfighter FX-90 kregen hier een ereplaats. Michel Pont: “Dit is de enige F-16 die in Frankrijk tentoongesteld staat. Ik heb heel vriendschappelijke relaties met de Belgische Luchtmacht en het is dankzij Luitenant-generaal Claude Van de Voorde dat het toestel hier een plaats heeft gekregen. Eerst moest het naar Weelde om in stukjes geknipt te worden, dat was een contractuele verplichting ten aanzien van de Verenigde Staten. Een zeer sympathieke Amerikaanse ambassadeur in Brussel heeft de uiteindelijke toestemming gegeven om de F-16 heelhuids over te brengen naar mijn kasteel.”
In het park waar de meeste vliegtuigen staan tentoongesteld, fotografeerden we de Republic F-84F Thunderstreak FU-45, de Republic RF-84F Thunderflash FR-26, de zeldzame trainer Lockheed TF-104G Starfighter FC-08 en de Fouga CM.170-1 Magister MT-33. Deze laatste staat nog altijd in de kleuren van de Red Devils, met achteraan op de romp duidelijk het c/n 290. De ex-Belgische F-84 en F-104 zijn in 1988 aangekocht of geruild, conform de toen geldende militaire voorschriften.
Ook in dat deel van het park staat de Armstrong Withworth-Gloster Meteor TT Mk.20 SE-DCF. Dit toestel mist alle identificatietekens. Deze ooit Zweeds geregistreerde Meteor vloog van Keulen naar Gosselies in mei 1969 waar de Belgische autoriteiten hem in beslag namen omdat de bestemming mogelijk het door honger geteisterde oorlogsgebied Biafra betrof. Het toestel, uitgerust voor het slepen van luchtdoelen, bleef vele jaren buitenstaan in Gosselies en was bestemd voor het Koninklijk Legermuseum in Brussel. In 1988 is het dan gekocht door Michel Pont die het naar zijn kasteeldomein bracht.
Een tweede Armstrong Withworth-Gloster Meteor TT Mk.20 (de SE-DCH) heeft vrijwel dezelfde geschiedenis. Alleen de staart zag ik op een schroothoop liggen. De cockpitsectie heeft een tijd binnen in het museum gestaan maar is nu volledig gerestaureerd en eigendom van een verzamelaar in Parijs.
In het kasteel hangt ook een koperen plaat van Dinant, verwijzend naar het peterschap van het 2e Smaldeel Jagers-Bommenwerpers van de 2e Tactische Wing. Tussen 1970 en 1988 was deze eenheid in Florennes uitgerust met Mirage. Savigny is ook verbroederd met Dinant. Michel Pont: “De Republic F-84F Thunderstreak FU-45 draagt de naam Ville de Dinant, het vliegtuig werd ons door de stad geschonken. Als dank heb ik toen een gift gedaan voor de restauratie van de Spitfire in het Mémorial Spitfire museum in Florennes. Kolonel Xavier Janssens ben ik nog altijd zeer dankbaar voor zijn hulp aan mijn museum.”
 | Luchtfoto van het Château de Savigny-lès-Beaune en de vliegtuigcollectie, gefotografeerd op 14 april 2019 vanuit de FK9 OO-F22. (Foto Walter Vanbelle) |
De scenografie van Savigny is misschien nogal hectisch maar je hebt hier als bezoeker nog de kans om een eigen zoektocht te beginnen, en precies daarom blijft dit museum voor mij een aanrader. De luchtvaart is hier perfect combineerbaar met een bezoek aan de andere unieke collecties van Pont en aan de prachtige wijnstreek.
Raadpleeg de site voor de openingsuren: www.chateau-savigny.com
In de buurt zijn er heel wat mogelijkheden om te logeren.
Dank aan Luc Wittemans voor de voorbereidende research.
Ook dank aan Walter Vanbelle voor de luchtfoto (zie ook zijn website Flytime-FK9.weebly.com).
Frans Van Humbeek
PS. Michel Pont overleed op 6 september 2021.
(*) Niet echt parate kennis van een Hangar Flying redacteur. Johan De Cock, een gepensioneerd directeur van het Bestuur der Luchtvaart, schreef nu het boek ‘Vorsten, van Pepijn tot Karel’, een uitgave van ElenA Mechelen, een boek dat je echt wel zin doet krijgen in geschiedenis.
