Uit het fotoarchief van Pol Van Damme: Luchthaven Oostende tussen 1968 en 2000

Oostende, 31 mei 2020. In lockdowntijden vonden veel fotografen de tijd om nog eens extra in hun rijke archieven te duiken en heel wat mooie stukken te digitaliseren. Een van hen is Pol Van Damme uit Koksijde. Als vliegtuigspotter maakte hij de groei en bloei van de luchthaven van Oostende van zeer nabij mee. Voor Hangar Flying illustreerde Pol de geschiedenis van de luchthaven met eigen foto’s van belangrijke vliegtuigen die een rol speelden op de kustluchthaven tussen 1968 en 2000.

Op 4 april 1968 werden de huidige luchthavengebouwen officieel in gebruik genomen. Op dat moment stond het grootste deel van het vliegverkeer in verband met verbindingen met het Verenigd Koninkrijk. Door de komst van snelle ferry’s en vooral de Hovercraft-verbindingen kromp de rol van de luchtvaart op deze routes snel in. In de plaats daarvan ontstonden nieuwe trafieken naar verdere bestemmingen. Verdere bestemmingen vroegen grotere vliegtuigen met meer brandstof aan boord, alleen was de korte startbaan van 2.210 meter een beperking voor die types. Dat werd in 1976 opgelost door een verlenging van de startbaan met 1.000 meter. In de loop der jaren werden steeds meer vakantievluchten naar zuiderse bestemmingen vanaf de kustluchthaven aangeboden.

Aan de hand van vliegtuigen die een belangrijke rol speelden in de Oostendse luchthavengeschiedenis gaan we wat meer in detail.

G-ANWK | Bristol Freighter Mk32 | BAF | c/n 13259 | Oostende 1969

British Air Ferries (BAF) vloog met dit type een car ferry lijndienst naar Lydd en Southend. Later werden ook omgebouwde DC-4 toestellen, namelijk ATL-98 Carvairs ingezet. Drie à vier personenwagens werden in de neus geladen. De passagiers zaten achterin de cabine.

G-AOCB | Vickers Viscount 700 | BMA | c/n 092 | Oostende 1969

G-AOYI | Vickers Viscount 800 | CAMBRIAN | c/n 257 | Oostende 04/1972

Behalve de car ferries waren er ook talrijke gewone passagiersverbindingen met het Verenigd Koninkrijk. De belangrijkste maatschappijen waren BAF, Channel Airways, British Midland, Cambrian, Northeast, Invicta, Dan-Air en vele anderen. Al gauw werden oude types als de DC-3 en DC-4 vervangen door de de ‘moderne’ turboprops Vickers Viscount met 80 plaatsen.

G-ATIG | HP-7 Herald | JANUS AIRWAYS | c/n 177 | Oostende 01/1983

Veel Britse toeristen bleven voor hun vakantie niet in België, maar stapten bij aankomst in bussen om hun reis naar het zonnige zuiden of naar skigebieden voort te zetten. Er werd echter ook steeds meer rechtstreeks vanuit Engeland gevlogen naar die vakantiebestemmingen. Het passagiersaantal daalde met als resultaat dat er ook met kleinere toestellen, zoals deze Herald met 50 plaatsen, werd gevlogen.

G-APNA | Bristol 175 Britannia | DONALDSON | c/n 13425 | Oostende 07/1970

VT-DVB | B-707-300 | AIR INDIA | c/n 19248 | Oostende 08/1972

Om de nationale maatschappij BOAC te beschermen worden begin jaren ’70 minimumtarieven voor lange-afstandsvluchten ingevoerd in Groot-Brittannië. Al gauw omzeilden sommige Britse reisorganisatoren dit door hun passagiers op een goedkope vlucht naar Oostende te boeken en van hier dan de lange-afstandsvlucht aan te vatten. Dit gebeurde soms met Britse maatschappijen zoals Donaldson, Lloyd, Britannia of Monarch die meestal met Britannia’s vlogen. Maar ook meer exotische maatschappijen werden ingezet zoals Air India met B707, Thai met DC-8 en East African met VC-10.

G-ASDC | ATL-98 Carvair | BAF | c/n 10273 / 7 | Oostende 03/1975

G-AXAA | Canadair CL-44 D4 | TMAC | c/n 18 | Oostende 11/1972

Ook het vrachtverkeer van begin Jaren ’70 was grotendeels op de UK gericht. BAF vervoerde dan wel steeds minder auto’s, maar vond in de Carvair met de typisch opendraaiende neus een zeer geschikt toestel om vracht te transporteren. Een veel groter toestel, met openswingende staart was de CL-44. TMAC en Tradewinds zetten deze toestellen ook in op langere afstanden.

OO-TCP | DC-8-33 | POMAIR OSTEND | c/n 45265 | Oostende 05/1971

Een belangrijke episode in het bestaan van de Oostendse luchthaven was de komst van een eerste home-based carrier. Aanvankelijk onder de naam Transpommair en later Pomair Ostend opereerde de maatschappij met DC-6 en DC-8 toestellen. Er werd met Belgen naar zuiderse oorden gevlogen en voor buitenlandse reisorganisaties werden er lange-afstandsvluchten van uit Oostende ondernomen. De toestellen van Pomair werd ook tijdelijk verhuurd aan andere vliegtuigmaatschappijen zoals Air France. Gezien de startbaan in Oostende toen maar 2.210m bedroeg resulteerde dit vaak in een fuel stop onderweg naar Canada, de Verenigde Staten, Kenia of Mauritius. Toen de brandstofprijzen spectaculair stegen en sommige reisorganisatoren slechte betalers bleken te zijn, moest Pomair in oktober 1974 noodgedwongen de boeken dicht doen.

Later kozen ook Young Cargo (CL-44, Britannia en B-707,) IFA (DC-6) en Transjet (B727) Oostende als thuisbasis.

N804SW | DC-8-55F | EFS BAHAMAS | c/n 45816 | Oostende 09/1976

Gezien het luchtverkeer met Engeland steeds verminderde en Pomair ook reeds fel geleden had onder de korte startbaanlengte werd door de Luchthaven Promotie Oostende (LPO) bij de betreffende politici druk uitgeoefend om de startbaan te verlengen. Met succes, want in juli 1976 kon van 3.100m gebruik gemaakt worden. Eén van de eerste nieuwe klanten was EFS Bahamas die met drie DC-8’en een hele reeks vrachtvluchten naar Afrika begon.

HB-IFG | DC-9-32 | SWISSAIR | c/n 45789 | Oostende 01/1979

N606PE | B-747-100 | PEOPLE Express | c/n19730 | Oostende 10/1985

Met de huidige landingsapparatuur moet er al heel veel mist zijn voordat vliegtuigen niet kunnen landen. Vroeger was zichtbaarheid van minstens 400 meter en een plafond van 300 voet noodzakelijk. Door de ligging aan de kust was er vaak meer wind en een hogere temperatuur in de winter. Hierdoor was de luchthaven vaak het toneel van talrijke uitwijkingen, meestal van Brussel.

9Q-CJJ | HS-780 Andover | ITAB | c/n SET21 | Oostende 04/1995

In de loop der jaren kwamen heel wat ‘vreemde vogels’ voorbij. Heel dikwijls ging het om vrachtvluchten of afleveringsvluchten naar Zaïre, Nigeria, Ghana, …

D2-TAG | B-707-300C | ANGOLA AIRLINES | c/n 18583 | Oostende 02/1979

HL7451 | B-747-200F | KOREAN AIR CARGO | c/n 22480 | Oostende 06/1982

SU-AOU | B-707-300C | EGYPT AIR CARGO | c/n 19840 | Oostende 12/1990

In de jaren ’80 worden de vrachtvluchten een steeds belangrijker deel van het luchthavengebeuren. Letterlijk honderden maatschappijtjes vinden de weg naar Oostende (en zodoende ook veel vliegtuigspotters.) Enkele maatschappijen worden heel trouwe klanten, zoals Scibe Airlift met Hercules en Boeing 707, Angola Airlines (die duizenden vluchten uitvoerde) en Korean Air Cargo met Boeing 707 en 747. Ook Egypt Air Cargo is toen gestart, die maatschappij is tot op de dag van vandaag nog altijd tot een van de belangrijkste klanten.

RA-76419 | IL-76TD | BURUNDI BCR CHARTER | c/n 1023414470 | Oostende 08/1993

RA-82003 | AN-124-100 | TITAN CARGO | c/n 19530502792 | Oostende 05/1997

In de jaren 90 krijgen de vele westerse types gezelschap van een invasie Ilyushins (IL-76’s, IL-62, IL-18) en Antonov (AN-12, AN-124) en nog veel meer moois uit de Oostbloklanden. De vrachtcijfers bereiken recordcijfers … 

OO-VEK | B-737-400 | VIRGIN EXPRESS | c/n 24270 Oostende | 08/1999

Vakantievluchten naar het zuiden komen na het verdwijnen van Pomair moeilijk weer op gang in de jaren 90. Air Belgium, Sobelair, Futura en Virgin Express worden regelmatige bezoekers.

Ik zou ook nog kunnen foto’s toevoegen van de recreatieve luchtvaart, de biz-jets en props, vliegtuigen op bezoek voor onderhoud, militaire bezoekers, buitenbeentjes zoals de Concorde, … maar dat zou ons te ver leiden. 

Tekst en foto’s: Pol Van Damme