Poperinge, 23 juli 2020. Circus 157 was de codenaam voor de RAF-luchtaanval van 5 mei 1942 op Lille. Twaalf smaldelen moesten die dag zes Boston-bommenwerpers van 226 Sqn beschermen op weg naar de Franse kust, maar omwille van motorpech moesten twee Bostons vroegtijdig terugkeren. Drie van de twaalf escadrilles (64, 122 en 313 Sqn) beschermden de vier Bostons helemaal tot aan de elektriciteitscentrale van Sequedin, ongeveer tien kilometer ten westen van Lille. De slechte zichtbaarheid boven het doel verhinderde het lossen van de bommen. Op de terugweg werden de Spitfires boven de Frans-Belgische grens aangevallen door Fw 190-jagers. Vier neergehaalde piloten kwamen om, één piloot kon uit de handen van de Duitsers blijven. Over deze dramatische episode van de luchtoorlog bezochten we een interessante tentoonstelling in de Gasthuiskapel in Poperinge.
Het Gasthuis van Poperinge was oorspronkelijk een soort hospitaal waar kloosterzusters instonden voor de opvang van noodlijdenden en vreemdelingen die door de stad trokken. Later gingen de kloosterlingen zich met ziekenzorg bezig houden. Vanaf 1990 fungeert de historische Gasthuiskapel als tentoonstellingsruimte. Voor de expo Circus 157 stond de Rolls Royce Merlin-motor van Karel Pavlík centraal. Hij was een van de piloten die op 5 mei 1942 is neergeschoten. Zijn Spitfire stortte neer op de Kemmelberg en de motor drong zeven meter diep in de grond. In 1997 heeft de Groep Huyghe-Decuypere vele onderdelen van de Spitfire geborgen. Veel van die netjes gekuiste wrakstukken liggen nu uitgestald in kijkkasten, voorzien van duidelijke teksten en tekeningen die aangaven welk onderdeel van het vliegtuig we achter het glas zien liggen. Chris Ryckewaert toonde enkele knap bewaarde vliegeniersuniformen uit zijn collectie. Redactie en research voor de tentoonstelling was in handen van Dirk Decuypere, welbekend om zijn deskundig onderzoek rond de luchtoorlog in de streek. Belangrijke stukken kwamen uit archieven van onder meer Wim Huyghe, Michel de Vinck, wijlen Wilfried Roels, enz.
Tijdens Circus 157 slaagde het 64 Squadron erin om strak in formatie te blijven met de vier Boston-bommenwerpers en ze veilig terug te begeleiden naar de Britse basis Swanton Morley (Norfolk, UK.) Daarna landden de piloten van 64 Sqn op hun basis Hornchurch (Groot-London, Essex.) De Duitse jagers lieten 64 Sqn ongemoeid maar 122 en 313 Sqn kregen het hard te verduren door aanvallen van Fw 190’s van Jagdgeschwader JG26 ‘Schlageter.’ In de tentoonstelling gaat alle aandacht naar de vijf RAF-piloten die niet terugkeerden. De Britse Flight Sergeant Stacey Jones (°13 april 1920, 122 Sqn) sneuvelde in Proven. De Tsjech František Fajtl werd op 22 april 1942 Squadron Leader van het 122 smaldeel. Amper acht dagen later werd hij neergehaald tijdens operatie Circus 157 maar hij slaagde er in om uit de handen van de Duitsers te blijven en hij bereikte Engeland. Hij overleed in 2006 op 94-jarige leeftijd. De Tsjechische Sergeant Karel Pavlík (°19 oktober 1918) maakte deel uit van het 313 Squadron. Zijn Spitfire boorde zich in de flank van de Kemmelberg, het lichaam van de piloot zou pas na de oorlog geborgen worden. De Gentenaar Baudouin de Hemptinne (° 9 november 1919) kwam in september 1941 bij het 122 Sqn terecht, hij was dan al bevorderd tot Flight Lieutenant. Hij sneuvelde tijdens Circus 157 in Dranouter. De Canadese Sergeant Roland Joffre Ribout (° 4 november 1914, 122 Squadron) was op 5 mei 1942, samen met zijn neef Nadon, betrokken bij de luchtgevechten van Circus 157. Nadons Spitfire werd geraakt maar hij slaagde er in om heelhuids terug te vliegen. Roland zou Circus 157 niet overleven, hij sneuvelde in Nieuwkerke.
De expo Circus 157 in Poperinge vond plaats tussen 11 juli tot 9 augustus 2020. Lezers die ze in Poperinge hebben gemist, kunnen na reservatie een identieke tentoonstelling gaan bekijken in het Franse Cassel, van 15 augustus tot 20 september 2020 (www.coeurdeflandre.fr). Sportievelingen als wij kopen bij de toeristische dienst (www.toerismepoperinge.be) natuurlijk de interactieve fietskaart (slechts één euro.) Twee fietsroutes brengen u langs crashplaatsen, monumenten en begraafplaatsen van de Circus 157-slachtoffers. De meest recente gedenkplaat voor Circus 157 hangt in het Franse Hardifort (www.hangarflying.eu/erfgoedsites/gedenkplaat-voor-squadron-leader-fajtl-frantisek-operatie-circus-157/ ).
Meer informatie over de RAF-operatie boven de Westhoek is te vinden in het reeds in 1987 uitgegeven (Nederlandstalige) boek ‘Circus 157’ van auteurs André Vandenameele en Dirk Decuypere. Heel wat sites in onze databank verwijzen naar Circus 157.
