Liedekerke, 26 september 2020. Veel luchtvaartliefhebbers dromen van een mancave, zeg maar de trendy benaming voor een hobbykamer. Sommigen realiseren die droom ook. Heel wat prachtige en originele voorbeelden zijn te vinden in de Facebook groep Aviation Mancave. Tussen de vele buitenlandse ideeën kwamen we ook een Belg tegen met heel wat fraaie decoratie- en meubelstukken. Al die prachtstukken blijken dan ook van eigen makelij te zijn. Daarmee was onze interesse meteen gewekt. Een verhaal rond passie en vakmanschap bij Lippens Metaalwerken.
Plaats van afspraak is de Nijverheidszone Begijnenmeers in Liedekerke. “Hier zijn we 20 jaar gevestigd,” gaat zaakvoerder Dirk Lippens van start. “Mijn overgrootvader is op de markt in Lennik begonnen als wagensmid. Grootvader breidde verder uit naar een ijzerwinkel in de ruimste zin van het woord met stoven en potten. Op zijn beurt specialiseerde mijn vader zich meer in kunstsmederij zoals het toen in de mode was: veel poortjes met krulletjes. Als vierde generatie heb ik de zaak verder gezet in die stijl, maar vandaag is het natuurlijk meer modern smeedwerk: rechttoe rechtaan. Ondertussen zit met zoon Pieter ook de vijfde generatie in het vak.”
“Of ik had getwijfeld om de zaak verder te zetten? Nee hoor, ik ging al als 12-jarige mee met mijn pa. Ik heb er veel van geleerd, maar ook veel van onder mijn voeten gekregen,” lacht Dirk. “Onder andere door iets proberen te lassen zonder dat hij het wist. Lassen is iets waar je maar een kleine basis van leert op school. Maar hoe meer je het doet, hoe beter je er in kan worden. Een kader lassen en de hoeken recht houden is een kunst.”
Airshows
Dirk ging vroeger met zijn vader naar airshows in België: “Het was vooral mijn vader die er interesse voor toonde. Zelf heb ik dan nog wat metalen miniaturen gemaakt. Daar is het zowat bij gebleven. Toen mijn zoon Pieter tien jaar geleden – eigenlijk per toeval – een schietstoel te koop zag staan, zijn we er samen aan beginnen werken en flakkerde de liefhebberij weer op. De stoel kwam uit een Mig-19 en lag gewoon op de grond. De eigenaar van die stoel vond het lastig dat je er niet in kon zitten en wilde er uiteindelijk van af. De inspiratie voor het frame haalde ik dan uit onderzoek. We hebben de constructie gebaseerd op hoe deze vroeger in de cockpit zou zitten.”
“Zo maakten we de afgelopen jaren af en toe wel iets. Een wiel van een vliegtuig? Meer dan tegen een muur zetten kan je er niet mee doen. Als wij er iets mee maken proberen we ons wel te baseren op het origineel gebruik van het onderdeel. Zo hebben we bij een wiel van een Spitfire een landingspoot nagemaakt met een deur. Daarop hebben we dan een glazen plaat gemonteerd om er een bijzettafel van te maken. Andere projecten die we hebben gemaakt zijn nog een salontafel met de luchtinlaat van een Fouga Magister of een leeslamp met de speedbrake van een Alpha Jet.”
Het blijft een hobby
“Natuurlijk doen we het graag, maar het blijft een hobby. Ons brood ermee verdienen zou niet lukken. Als het in de winter een kalmere periode is voor ons regulier werk, werken we verder aan een aantal projecten. Zo hebben we nog wel een paar stukken liggen die nog moeten afgewerkt worden.”
“Stukken uit de burgerluchtvaart kan je heel vaak vinden, maar zelf gaan we vooral op zoek naar stukken van warbirds of militaire vliegtuigen. Van die laatste groep is het tegenwoordig zeer moeilijk geworden om aan iets te vinden. Bij Defensie wordt bijvoorbeeld alles geregistreerd voor het in de verwerkingscontainers belandt. Er valt niet veel meer van de spreekwoordelijke vrachtwagen.”
Tweedehands
De meeste stukken waarmee Dirk en Pieter aan de slag gaan hebben ze zelf gekocht: “Hoe wij die stukken vinden? In het begin via tweedehands websites, maar de speciale stukken komen niet vaak op de markt. Dan worden we soms via klanten op de hoogte gebracht als ze iets weten. De meeste verzamelaars worden er ook niet jonger op. Als de kinderen dan geen interesse hebben om het over te nemen, komen ze soms wel eens bij ons terecht. Een goed voorbeeld is de Fouga inlaat. De piloot had er zelf nog mee gevlogen, maar wegens een gebrek aan interesse van de kinderen heeft hij er toch één van de hand gedaan en de tweede zelf gehouden.”
Door de vele connecties die ze in de loop der tijd hebben opgebouwd, weten veel verzamelaars ook de weg te vinden naar Liedekerke: “Zo zijn er mensen die een schietstoel of een zetel uit een passagiersvliegtuig hebben. Maar eigenlijk kunnen ze er niet in zitten en dan kunnen ze bij ons terecht om een frame te maken. Een ander lopend project is dan een cilinder van de motor van een Lockheed Constellation. Deze is eigendom van een Nederlandse technieker die op dat type heeft gewerkt. We gaan eerst schetsen wat we ermee kunnen doen in overleg met de klant en maken vervolgens een offerte op.”
Verkoop
Af en toe bieden ze wel iets te koop aan, maar de vaak zeldzame stukken houden ze graag zelf. “De Fouga luchtinlaat gaat niet meer weg,” klinkt het resoluut. “Ook de Concorde zetel even verderop in de showroom blijft. Wij hebben die kunnen overkopen van een Belgische werknemer van British Airways die het via de werkgever kon aanschaffen. Maar zelf kon die er niets mee aanvangen. In het vliegtuig staan die dingen vastgeschroefd, dat staat niet stabiel op zichzelf. Wij hebben de stoelen nu gemonteerd op een plaat in de vorm van een Concorde staartvleugel op schaal. Dat zijn stukken die wanneer je ze verkoopt, je er meteen spijt van zou hebben.
Wat wel weg mocht was het Spitfire wiel als bijzettafel. Verkocht voor 1.200 euro. Geen ‘zotte’ prijs, maar wel het bedrag dat ze neertelden voor het wiel, samen met het materiaal en de werkuren die ze presteerden. Naast het originele wiel zijn het verschillende aparte componenten die met de hand zijn gemaakt, geschilderd en uiteindelijk opbouwen. Goed voor zo’n 10 tot 12 werkuren in totaal.
Patina
“Als we iets moeten kopen gaan we het stuk ook zo origineel mogelijk verwerken,” zeggen de beide vakmannen. “Het origineel niet beschadigen door te gaan zagen ofzo, maar wel proberen het te integreren. Wat wij toevoegen geven we bewust een ander uitzicht met een ander kleur of materiaal. Zo gaan we het authentieke karakter nog extra benadrukken.”
“Op een veiling zagen we onlangs een volledig gepolijste schietstoel voorbij komen. Die was volledig uit elkaar gehaald en helemaal gepolijst. Daar vragen ze dan 8.000 à 9.000 euro voor! Er is wel een publiek voor de gepolijste items, maar de échte verzamelaar wil toch liever het origineel zien. De patina moet erop blijven. Maar de doorsnee koper van zo’n gepolijste schietstoel zal het niet interesseren of het nu een exemplaar uit een Mig of een Starfighter is. Die zal het aanschaffen omdat het past in zijn of haar interieur.”
“Of we nog een droomproject hebben? Zeker, maar het hangt allemaal af wat we kunnen vinden. Een groot stuk van een Spitfire? De luchtinlaat van een F-104? Dat maakt het ook spannend natuurlijk: originele stukken zoeken én vinden. Liefst ook nog eens met het verhaal erbij,” besluiten vader en zoon.
Tekst en Foto: Tom Brinckman
