Brussel, 28 maart 2021. SafeSky, een Belgische start-up opgericht door Belgische en Franse piloten, lanceert vandaag in België en in Frankrijk een vernieuwende app voor piloten van alle soorten luchtvaartuigen. Alle piloten kunnen nu anoniem hun positie in de vlucht delen en tegelijk die van andere piloten ontvangen door eenvoudigweg de SafeSky app gratis te downloaden op hun smartphone of tablet.
Het belang van een goede ‘look-out’ om een veilige separatie met ander vliegverkeer te kunnen bewaren, vooral bij VFR-vluchten in ongecontroleerd luchtruim, maar ook elders, kan niet onderschat worden. In een hoogtechnologische wereld lijkt het wel een anachronisme dat hiervoor geen technische hulpmiddelen kunnen ingeroepen worden. Het SafeSky-project probeert om hierin op laagdrempelige wijze verandering te brengen.
SafeSky combineert een technologische oplossing met de gegevens van de pilotengemeenschap en wil daarmee de vliegveiligheid van alle luchtruimgebruikers verhogen.
Op dit moment bestaat er in België of elders geen enkel systeem dat zicht heeft op al wat er vliegt in het niet-gecontroleerde luchtruim. Luchtverkeersleiders zien slechts een klein deel van alle vliegtuigen in dit luchtruim, de rest is onzichtbaar, niet alleen voor hen, maar ook voor elkaar.
Ook al zijn botsingen in de lucht eerder zeldzaam, elke piloot maakt situaties van een ‘bijna-botsing’ mee, en dat zorgt dikwijls voor de nodige stress. De Europese Luchtvaartautoriteiten (EASA en de Europese Commissie) zijn zich bewust van deze situatie. Het probleem wordt nog nijpender als straks de onbemande vliegtuigen – de drones – hetzelfde luchtruim gaan gebruiken. Ook het Europees ATM-onderzoeksprogramma SESAR buigt zich over het probleem. EASA heeft begin dit jaar zijn actieplan 2021-2025 voor de veiligheid in de lucht voorgesteld, waarin verschillende projecten om de iConspicuity te bevorderen opgenomen zijn.
Vliegtuigen die in gecontroleerd luchtruim vliegen zijn uitgerust met transponders waardoor ze wel zichtbaar zijn voor de luchtverkeersleiding maar niet voor mekaar. De laatste jaren werden veel initiatieven genomen om hieraan tegemoet te komen (FlightAware, Rosaware, Neurons, Trix…). Tevergeefs. Die verschillende systemen zijn immers niet compatibel en wisselen geen gegevens met mekaar uit. Daarvoor wil SafeSky nu een oplossing bieden.
Hoe werken de traditionele systemen?
De meeste systemen werken op basis van transponders die ingebouwd zijn in het vliegtuig: Mode S transponder, al dan niet met Automatic Dependent Surveillance Broadcast (ADS-B). Deze zenden een signaal uit dat wordt opgepikt door officiële grondstations of beantwoorden ondervragingen van radars voor de verkeersleiding (skeyes, Belgaradar, Eurocontrol). Op basis daarvan zorgt de verkeersleiding voor een separatie tussen vliegtuigen en/of geeft via de radio info over verkeer dat gevaarlijk zou kunnen zijn voor vliegtuigen in mekaars buurt.
Diezelfde signalen worden ook opgevangen door duizenden grondstations van vrijwilligers over de hele wereld. Zij sturen die via internet naar een server van een organisatie waarbij zij aangesloten zijn. Die servers sturen op hun beurt de signalen en gegevens terug door naar gebruikers van dat net. Zo kan men door die community van grondstations via bvb. Flightradar24 een vlucht van een lijnvliegtuig volgen met alle mogelijke gegevens ervan (route, snelheid, type vliegtuig, …)
Sommige van die systemen sturen die informatie ook door naar vliegtuigen die uitgerust zijn met een speciale ontvanger. Maar de meeste toestellen uit de ‘lichte luchtvaart’ zijn niet uitgerust met dergelijke systemen.
SafeSky pakt deze ‘tekortkoming’ aan
De SafeSky app maakt van je smartphone of tablet een soort ‘transponder en ontvanger’. Iedereen heeft wel een smartphone en/of tablet. Die hebben allemaal een moderne GPS ingebouwd. Dat betekent dat die je positie en hoogte zeer nauwkeurig kan bepalen en die gegevens via de smartphone kan doorsturen zolang men maar verbinding heeft met een mobiel netwerk. En die smartphone kan ook gebruikt worden om trafiekgegevens van andere vliegtuigen te ontvangen en op zijn scherm het luchtruim tonen met daarop alle vliegtuigen in de buurt.
SafeSky werkt zolang er een internetverbinding via GSM-dekking beschikbaar is. Die GSM-dekking werkt voldoende tot 4.500 voet hoogte om gegevensoverdracht mogelijk te maken. Een klein signaal – niet voldoende om te surfen of te telefoneren – is al genoeg om het uitwisselingsprotocol User Datagram Protocol (UDP) dat SafeSky gebruikt, op te pikken. Dat protocol gebruikt ook weinig energie, waardoor de batterij van de smartphone niet extra belast wordt.
‘SEE – BE SEEN – AVOID’
SafeSky verzamelt alle signalen van wie de SafeSky app gebruikt via servers over de hele wereld. Naast de gegevens van de SafeSky-gebruikers, worden ook de meeste gegevens van andere systemen opgevangen en gebundeld. Dat zijn gegevens die vrijwilligers over heel de wereld ontvangen met hun ontvangststation (ADSBHUB, OGN, FLARM). SafeSky stuurt op zijn beurt die info door naar de smartphone of het tablet van alle SafeSky-gebruikers, in de lucht en op de grond, zoals Waze doet voor automobilisten.
Met SafeSky kan men tijdens de vlucht op de smartphone of het tablet zien welke vliegtuigen er in de buurt rondvliegen. In de radar-modus kan men snel ander vliegverkeer spotten en zien of het een mogelijk gevaar betekent. Als er een vliegtuig in de buurt is krijgt men een alarm: op het scherm, via de flits van de GSM of een geluid in de hoofdtelefoon. Wie dit alarm krijgt, kan direct gepast reageren: naar buiten kijken. De SafeSky app duidt aan waar het andere toestel zich bevindt, in welke richting het vliegt en hoe hoog, hoe laag, hoe ver het verwijderd is.
Als piloot in zichtvliegen (VFR) is men altijd verplicht en zelf verantwoordelijk om naar buiten te kijken en uit te wijken als er een risico op aanvaring is. SafeSky verandert niets aan dit basisgegeven, maar het maakt wel een groot verschil als je ook nog een alarmsignaal krijgt.
SafeSky biedt dus een oplossing voor een reëel veiligheidsprobleem. SafeSky is geen gecertificeerd systeem. Het succes hangt af van de hele gemeenschap van SafeSky-gebruikers en van alle vrijwilligers die thuis een ontvangstinstallatie hebben en hun gegevens doorsturen naar de SafeSky servers.
SafeSky kan gratis worden gedownload op de App Store of op Google Play. Er is ook een Early Bird versie met bijkomende functionaliteiten die vanaf vandaag ook beschikbaar is aan de prijs van 24,99 euro per jaar. Deze twee versies bieden hetzelfde veiligheidsniveau, dezelfde transmissie en ontvangst van vluchtgegevens want de veiligheid primeert. De Early Bird versie biedt bijkomende functies, vooral om met vliegvrienden te communiceren, samen te vliegen of hen te volgen.
Het team van SafeSky
Twee Franse computerwetenschappers en ULM-piloten, Tristan en Vincent, staan aan de wieg van SafeSky. Tijdens een vlucht toonde Tristan de app aan een Belgische ULM-piloot. Die maakte enkele bevriende piloten warm voor het idee. Het Frans-Belgisch team was geboren.
Een groep van zes gepassioneerde piloten, geboeid door innovatie en techniek, willen deze vernieuwende app ten dienste stellen van de veiligheid van de piloten. Zij bundelen hun diverse vaardigheden om de app op de markt te brengen.
– Tristan Fily, ondernemer van een IT-bedrijf en ontwikkelaar van de app
– Vincent Letellier, grafisch ontwerper, webdesigner en mede-ontwikkelaar van de app
– Christophe Erkens, architect en ex- CEO van een architectenbureau
– Pierre Toussaint, CEO van een IT-bedrijf
– Tanguy Detroz, CEO van een IT-bedrijf
– Paul Windey, jurist, gepensioneerd ambtenaar en voorzitter van de Belgische ULM-federatie.
Zij richtten begin 2021 de firma SafeSky SRL op om de ontwikkeling en commercialisering van de app verder te ondersteunen. Ondertussen werden er meer dan 2.000 uren ontwikkeld en werden al honderden uren testvluchten gedaan.
De app werd voorgesteld aan directeur-generaal Koen Milis van het Directoraat-generaal Luchtvaart (DGLV) en aan zijn collega’s van de Direction générale de l’Aviation civile (DGAC) in Frankrijk. SafeSky beantwoordt ook aan de specificaties (iConspicuity) die EASA heeft gesteld van een toekomstig systeem om de veiligheid te verhogen. Dominique Roland, Head of Policy, Innovation & Knowledge Department, Champion for the GA Roadmap Project, European Union Aviation Safety Agency (EASA) verklaarde: “Het EASA bevordert het gebruik van iConspicuity-apparatuur en juicht het voorstel van SafeSky toe. Wij hopen dat dit soort initiatieven zal bijdragen tot de bewustmaking van de gebruikers van het GA-luchtruim ten aanzien van het risico van botsingen in de lucht”.
Diverse vliegfederaties zijn geïnteresseerd: de Belgische ULM-Federatie, maar ook de Franse ULM Federatie (FFPLUM) en de Franse Federatie van PPL-piloten (FFA).
In België werden testgroepen opgericht in Kortrijk, Baisy-Thy, Grimbergen, Spa en Verviers. In Frankrijk in Cholet, Versoud, Parijs en Saint-Omer. Die tests hebben de stabiliteit en de degelijkheid ondertussen nog verder verbeterd.
De grote test komt er na 28 maart 2021 als alle piloten de app kunnen beginnen te gebruiken. Gebruikerservaringen kunnen gedeeld worden op https://forum.safesky.app/
Paul Hopff
Onze man test SafeSky
Ieder hulpmiddel om het vliegverkeer veiliger te maken is toe te juichen. Alleen daarom al ben ik fan van SafeSky en raad ik alle piloten aan om dit te installeren. Tussen het verschijnen van de app en de deadline van de nieuwsbrief heb ik maar één korte vlucht kunnen maken om SafeSky te testen. Bovendien was dit in, tussen en rond verschillende verkeersgebieden, en is de oude Piper Cub van onze club niet uitgerust met een GPS. Ik verkies daarom om zelf te vliegen met EasyVFR als moving map op m’n smartphone – één keer voor een airspace infringement op de vingers getikt worden (www.hangarflying.eu/2015/03/airspace-infringements/) is genoeg wat mij betreft.
Dit is meteen het eerste issue met SafeSky: je zal op je smartphone of tablet moeten kiezen tussen het andere verkeer zien, of een nauwkeurige navigatie. In de app is er de mogelijkheid om het verkeer weer te geven op een kaartje. Ik kan me voorstellen dat het voor de ontwikkelaars een quick win is om op dit kaartje ook de relevante verkeersgebieden weer te geven. Volgende vlucht zal dus met tablet zijn voor de moving map, en smartphone voor SafeSky.
Een ander minpuntje is dat het me leek dat de radius waarbinnen ander verkeer weergegeven werd, niet te schalen viel. Op een gegeven moment vloog ik parallel met een ander toestel op ongeveer een halve mijl en 500′ hoger, wanneer de verkeersleiding me waarschuwde voor een ander toestel dat verder weg was. De ‘radar-weergave’ met een ‘pinch to zoom’ een bredere radius geven zou handig zijn. Verkeer in een grotere radius zien is wél mogelijk op de kaartweergave.
Tegen beide kleine minpuntjes staan zoveel positieve punten: ik kijk er al naar uit om met een iets geruster gemoed tussen de vele zwevers de Kempen te doorkruisen. Hun Flarm-systeem komt immers ook mee op het display. En het equivalent van ongeveer tien vliegminuutjes per jaar is niet teveel betaald voor die gemoedsrust! Nu mag een piloot nog niet teveel vertrouwen op dit systeem. De app-bouwer geeft zelf mee dat niet alle verkeer weergegeven wordt. Zo zijn er nog luchtvaarttuigen zonder transponder, en ook transponders met een gewone Mode-S zonder ADS-B zullen niet weergegeven worden. ‘See and Avoid’ blijft het basisprincipe!
Peter Snoeckx
