Sint-Niklaas, 24 mei 2021. Achter de naam ‘History of Ballooning’ huist het geweldig ballonarchief van vader Christian Blancquaert en zoon Kenny. Het adres van het tweetal in Sint-Niklaas hebben we gemakkelijk gevonden. Zelfs het voortuintje van hun woning staat vol met leuke objecten die verwijzen naar de ballonvaart.
In 1989 zijn Christian (63) en Kenny Blancquaert (39) samen gestart met hun ballonvaartcollectie, eerst met het verzamelen van stickers. Na verloop van tijd gingen ze heteluchtballons observeren die in hun buurt opstegen, op een plein nabij de Camiel Huysmanslaan in Sint-Niklaas. Toen waren er nog niet zoveel ballonvaarders in het Waasland. Ze begonnen gesprekken met de aeronauten die hun vlotjes uitleg gaven over types en registraties en vroegen de piloten om een handtekening. Christian en Kenny zijn dan ook gestart met het fotograferen van de ballons en luchtschepen.
Christian, de archivaris
Christian bekommert zich vooral om het archief, beheert de ongeveer 80.000 foto’s, de meer dan tien verzamelboeken met ballonpostzegels uit 32 landen, de luciferdoosjes, postzegels, sigarenbanden en nog zoveel meer. Oude gravures en krantenartikelen zitten in tientallen A4- en A3-mappen. Informatie over zeppelins, gasballonvaart, recordvluchten, … het is allemaal netjes gerangschikt. In zijn expokasten staan glazen met ballonmotieven, wijn- en Champagneflessen met ballonafbeeldingen, ballonvingerhoedjes, … Christian: “Het meeste hebben we zelf aangekocht, maar we hebben ook veel gekregen of geruild. We bezitten zowel documenten als objecten vanaf 1847. Die grote verscheidenheid is een van de sterktes van onze collectie.”
Vader Blancquaert ontwerpt ook ballonpost, mooie gepersonaliseerde briefomslagen die worden meegenomen door ballonvaarders en dan worden gepost naar een groep geïnteresseerden. Dat zijn zeer gegeerde collector items die maar op een beperkt aantal exemplaren worden gedrukt. De afstempeling was vroeger veel mooier, nu hechten de postdiensten daar niet zoveel belang meer aan en dat is spijtig. De poststempel verwijst niet altijd meer naar de precieze plaats van vertrek of landing omdat brieven nu dikwijls naar grote postcentra worden gebracht voor de afstempeling. Sommige ballonpost is gekoppeld aan bijvoorbeeld evenementen met zeilschepen. Het zijn brieven die eerst op het dek van grote zeilboten passeerden, zoals op Eurosail, en daarna zijn meegevaren met een luchtballon.
Christian: “Ken je de ‘Messenger from Belgium’? Dat was de ballon die in het kader van het Belgische EU-voorzitterschap in 2001 promotie maakte voor België in alle Europese landen en ook ver daarbuiten. De ballon droeg de kleuren van de Belgische vlag. Ik heb toen een serie van 50 verschillende enveloppen ontworpen, in totaal zijn er ongeveer 800 gedrukt. Het eerste exemplaar van de reeks was altijd voor onze Koning. In de ballonpost kan je eigen accenten leggen, dat is mijn creatieve bijdrage tot de geschiedenis van het ballonvaren. Ik heb ongeveer 2.500 à 3.000 ballonpostenveloppen in mijn collectie. De belangstelling voor de ballonpost is de laatste tijd wel geslonken. Bij mijn weten is er nog één postzegelclub in België die ballonpost verstuurt, in Mariakerke tegen Gent. In samenwerking met een lokale ballonvaarder doen ze dat voor een goed doel.”
Kenny, on the field
Eerst was de hele collectie in de Spechtstraat in Sint-Niklaas gestockeerd, maar met de groei van de formidabele verzameling was dat niet meer vol te houden. Bij Kenny in Belsele liggen de balloon pins, nu zo’n 8.000 stuks. De stickercollectie is inmiddels aangegroeid tot 4.500 exemplaren. Zijn kasten puilen uit van puzzels met ballonafbeeldingen (allemaal al eens in elkaar gepuzzeld!) en allerhande attributen rond ballons. Honderden kledingstukken met ballonafbeeldingen vullen zijn kleerkasten, kussens, lampenkappen en petjes versierd met ballons staan in grote plastic dozen te wachten op tentoonstellingen. Ballonspeelgoed wacht op kinderhanden en vooral op volwassen bewonderaars, … De grote verscheidenheid bewijst hoezeer ballonnen tot de verbeelding spreken van jong en oud en commercieel interessant blijken te zijn om op alles en nog wat af te beelden. Het moet gezegd, de integrale collectie is zeer netjes en stofvrij verpakt én geïnventariseerd.
Kenny is tijdens ballonmeetings vooral actief op het terrein. Christian is meer de man van het archief, de stipte archivaris achter de perfect geklasseerde historische documentatie. Bij zoon Kenny liggen de 94 (!) levensgrote ballons opgeslagen, drie rieten manden en enkele branders. Het materiaal dat voor demonstraties wordt gebruikt, is ook officieel gekeurd. Kenny: “De eerste ballonenveloppe is in 2004 in onze verzameling beland. We hadden een collectie over ballonvaart maar wat nog ontbrak was een heuse ballon. We gingen dus op zoek naar één ballon. Een man uit Wallonië heeft er ons dan eentje bezorgd. Hij wou hem eerst in zijn huis hangen maar omwille van de brandveiligheid heeft hij dat toch maar niet gedaan. Ik ben die dan gaan ophalen, toen moest ik die nog in mijn tuinhuis stockeren. Maar daarna kwamen er nog van vele andere ballonvaarders telefoontjes om oude ballons op te halen. We zitten nu aan 94 enveloppen, waarvan zeven Engels geregistreerde special shapes (zie databank luchtvaarterfgoed, www.hangarflying.eu/erfgoedsites/history-of-ballooning-een-collectie-over-ballonvaren/).
Wat ik nu vooral bewaar zijn ballons met een inhoud tot 3.000 m3. Ik heb vooral interesse voor de oudere exemplaren, vanaf de jaren zeventig. Grotere ballons zijn doorgaans wat jonger. De kleinere zijn handelbaarder indien we ze bijvoorbeeld willen opblazen op de speelplaats van een school. Ik heb er al weggegeven aan andere verzamelaars, geruild, aan een academie gegeven in Mechelen die er een kunstwerk wil van creëren, enz.”
De materialen waaruit ballons zijn gemaakt zijn enorm geëvolueerd. Meestal gaan de oudere stoffen langer mee. Nu is er een trend ingezet naar een meer ‘ecologische’ constructie. Het gebruik van milieuvriendelijker stoffen moet zorgen voor een lager gasverbruik en een langere vaartijd.
Kenny: “Het is moeilijk om te zeggen wat de belangrijkste ballon is in onze collectie. In België zijn twee Belgisch geregistreerde luchtschepen geweest en twee Britse die hier gevaren hebben. Er is maar één gas-luchtschip geweest in België, de ‘OO-JAT’ van North Sea Balloons pvba. Dat luchtschip, gebouwd door Cameron, is hier in België rond 1986 getest en heeft ook gevaren. Die Cameron Zero 25 ‘OO-JAT’ behoort tot onze collectie, dat is echt wel een uniek stuk.
Contacten
Christian: “We waren meer dan tien jaar aanwezig in de pilotentent van de International Balloon Fiesta in Bristol (VK). De pioniers van de Belgische ballonvaart, o.a. Albert Van den Bemden, kwamen daar in onze fotoboeken kijken en toonden dat ze ons werk apprecieerden. Dat deed ons veel plezier en dat was ook een stimulans om ons werk voort te zetten. Het was een eer voor ons, om mensen als Albert daar over de vloer te krijgen, dat was iemand die in 1948 al had meegevaren met de ballonvaart voor het Bevrijdingsfeest in Sint-Niklaas (www.ontdeksintniklaas.be/nl/ontstaan-van-de-vredefeesten). Steun van aeronauten als François Schaut doet veel deugd. Hier aan de ingang van mijn huis heb ik nog een kader staan met een foto van een van zijn eerste ballons.”
Christian en Kenny hebben bijzonder goede persoonlijke contacten met de Belgische en buitenlandse ballonvaarders uit bijvoorbeeld Duitsland, Engeland, Japan, Rusland, de Verenigde Staten, … Vooral buitenlandse piloten kwamen in Sint-Niklaas al kijken naar de collectie van de twee liefhebbers en de bezoekers zijn steeds onder de indruk van de grootte en verscheidenheid van de collectie. Vader en zoon zijn zelf lid van de Balloon Federation of America (BFA), de British Balloon and Airship Club (BBAC) en het British Balloon Museum and Library (BBML). Ze onderhouden wereldwijd vriendschappelijke contacten met ballonmusea.
Kenny: “We zijn zelf geen ballonvaarders. Enkele jaren geleden had ik wel de bedoeling om te gaan varen. Maar alles is nu Europees gereglementeerd, het is een vrij kostelijke affaire geworden. Ik heb definitief besloten om de focus te leggen op mijn verzameling. Natuurlijk vergezellen mijn vader en ikzelf dikwijls bevriende ballonvaarders tijdens hun vaarten.
Eerst bezochten we de ballonfestivals in België en Nederland. Later kwamen de internationale ballonfestivals op ons lijstje te staan: Azië, Amerika, Engeland, de Filipijnen, Nederland, Duitsland, Taiwan, enz. Meestal ga ik samen met een ballonvaarder die daar deelneemt aan een meeting. Ik help de piloot dan met de voorbereiding van zijn vaart. Hij krijgt wel hulp van een plaatselijke buitenlandse crew, maar ik ken zijn materiaal beter en dat is toch vlotter werken.”
Museum
Kenny: “In de toekomst zouden we de collectie graag open stellen voor een breed publiek, vele piloten vragen daar ook naar. We dromen van een museum naar het model van het Amerikaanse National Balloon Museum in Indianola (www.nationalballoonmuseum.com/). In België exposeert het Koninklijk Museum voor het Leger en de Krijgsgeschiedenis in de Luchtvaartafdeling wel wat over ballonvaart, maar dat is eigenlijk niet zoveel in vergelijking met onze toch wel rijke ballongeschiedenis. Een publieke tentoonstellingsruimte starten zou mooi zijn, maar we willen onze naam wel blijven verbinden aan de collectie waar we al zo hard voor gewerkt hebben en al zoveel hebben in geïnvesteerd.
We hebben vooral een grote loods nodig om de hele collectie te centraliseren. Omdat het een familiale organisatie is, zouden we ons museum zeer kostenefficiënt kunnen uitbaten. We hebben een zeer educatieve en vooral interactieve tentoonstelling voor ogen, waar vooral kinderen stukken kunnen aanraken en ermee experimenteren.
De verstandhouding met het bestuur van de stad Sint-Niklaas is wel goed natuurlijk maar een echt initiatief om een heus museum uit de grond te stampen is er spijtig genoeg nog niet gekomen. Ik moet zeggen dat Lieven Dehandschutter, de burgemeester van Sint-Niklaas, ons werk zeker genegen is. De twee zonen van Lieven doen trouwens ook aan ballonvaren, wat wil je in een ballonmekka als Sint-Niklaas (www.ontdeksintniklaas.be/nl/typisch-sint-niklaas/ballons) .”
Voor uw event
History of Ballooning mag zeker voor allerhande activiteiten gecontacteerd worden. Een voordracht wordt geïllustreerd met beelden gekozen uit hun omvangrijk archief. Je kan vragen om een ballon op te blazen, kinderen te laten helpen met de voorbereiding, … Christian en Kenny hebben zelfs een knap gemaakte radiogestuurde mini-heteluchtballon met rieten mand die kan opgelaten worden. Of heb je misschien een volwassen ballon nodig voor een fotoreportage? Vader en zoon Blancquaert kan je contacteren via History of Ballooning, www.historyofballooning.be History of Ballooning bezit nu één van Europa’s grootste verzamelingen rond ballonvaart. De collectie omvat zowat alle aspecten van het ballonvaren, zowel papieren archiefmateriaal als heuse ballons. Het duo werkt gesmeerd samen, gesteund door hun partners. Hun doel is al meer dan dertig jaar hetzelfde gebleven, nl. de promotie van de ballonvaart.
