Sint-Truiden, 25 november 2023. Jean de Selys Longchamps zal altijd geassocieerd blijven met die ene dag in januari 1943 toen hij het ‘Gestapo-hoofdkwartier’ op de Louizalaan in Brussel onder vuur nam. Nochtans valt er over hem veel meer te vertellen. Marc Audrit schreef over deze Belgische piloot in de Royal Air Force een schitterend boek dat deze lacune volledig opvult.
De familie de Selys Longchamps was een welgestelde adellijke familie met kastelen in Noord-Frankrijk, bij Maastricht in Nederland en in Waremme. Jean was de derde van vier kinderen, hij werd geboren in 1912. Zijn studieresultaten waren niet zo denderend, de school was blijkbaar niet zijn ding. Uiteindelijk tekende hij een verbintenis voor drie jaar bij het leger en komt als officier bij het 1e Regiment Gidsen terecht. De Gidsen waren toen nog een cavalerie-eenheid en paardrijden was wel zijn ding. Al tijdens zijn tijd bij het leger nam hij deel aan paardenrennen en nadien zet hij deze bezigheid verder.
Als reservist werd hij bij de algemene mobilisatie in 1939 opgeroepen. Op 9 mei 1940 had zijn eenheid stellingen ingenomen langs het Albertkanaal in Lanaken en ze waren dus betrokken bij de eerste gevechten met het Duitse Leger. De hele Achttiendaagse Veldtocht was een aaneenschakeling van hopeloze gevechten en terugtrekken. Bij de wapenstilstand op 28 mei 1940 bevond Jean de Selys zich in De Panne waar hij aan boord raakte van een Brits schip. Het was het begin van een zes maanden durende odyssee die hem van België naar Groot-Brittannië, Frankrijk, Gibraltar, Marokko, terug naar Frankrijk, via Algerije terug naar Marokko om via Gibraltar uiteindelijk op 14 december 1940 opnieuw in Groot-Brittannië aan te komen. Tijdens zijn omzwervingen kruiste hij het pad van figuren zoals Albert Guérisse (ontsnappingslijn Pat O’Leary) en Georges Danloy (Belgische Commando’s).
Hij tekende een verbintenis bij de Royal Air Force Voluntary Reserve en kwam na een opleiding van zeven maanden bij 609 Squadron terecht. Hij vloog er enkele maanden op Spitfire maar in de lente van 1942 krijgt Six-O-Nine de machtige Hawker Typhoon. Het was met een Typhoon en zijn vier 20 mm kanonnen dat Jean de Selys op 20 januari 1943 het Brusselse hoofdkwartier van de Sipo-SD aanviel (meestal verkeerdelijk als ‘Gestapo’ bestempeld). Enkele weken later maakte hij de overstap naar 3 Squadron. Helaas kwam hij in de nacht van 15 op 16 augustus 1943 bij de terugkeer van een nachtelijke missie boven de regio Gent om het leven. Het vliegtuig crashte bij de landing te Manston en vloog in brand, de piloot had geen schijn van kans. Jean de Selys-Longschamps werd begraven in het vlak bij Manston gelegen Minster-on-Thanet en rust er nog steeds.
Over Jean de Selys Longchamps verscheen zopas een boek van de hand van Marc Audrit. De schrijver had toegang tot de familiearchieven (vluchtenboek, dagboek, briefwisseling, foto’s, …) en raadpleegde daarnaast ook andere archieven en boeken. Hij beschrijft met veel details de geschiedenis van de familie de Selys Longchamps en het leven van Jean de Selys. Het grootste deel van het boek gaat over zijn oorlogsjaren van 1940 tot zijn dood in 1943. In de aanloop naar de aanval op het gebouw op de Louizalaan nummer 453 beschrijft hij gedetailleerd hoe de Sipo-SD zich in België vestigde, wie er de leiding had en wat hun activiteiten waren. Enkele getuigenissen van de beschieting, van ooggetuigen in Brussel maar ook van twee personen binnen in het gebouw, geven inzicht in de gevolgen van de raid. De auteur ontkracht ook enkele mythes die in de loop der jaren verteld werden over het aantal Duitse slachtoffers, over de consequenties van de aanval voor het Belgische verzet evenals over de gevolgen voor Jean de Selys zelf. Het voorlaatste hoofdstuk gaat over wat nog herinnert aan Jean de Selys, het gedenkteken en de gedenkplaat op de Louizalaan (zie database) maar ook de stripverhalen en prentencollecties die in de loop der jaren verschenen. Het laatste hoofdstuk beschrijft kort het oorlogsverhaal van de zus en de twee broers van Jean de Selys.
Het boek is geïllustreerd met talrijke, waarschijnlijk nooit eerder gepubliceerd foto’s. Jean de Selys bezat een klein fototoestel, vandaar de vele tot nu onbekende foto’s. Op de cover staat een prachtige reproductie van de Typhoon van Jean de Selys boven Brussel van de hand van de Franse kunstenaar Jullien Lepelletier, die o.a. covers maakt voor Le Fana de l’Aviation (https://www.artstation.com/lepelletier). Er werden ook drie profiles van Johan Wolfs opgenomen, helaas gedrukt over twee bladzijden zodat een deel van de details verloren gaat in de middenvouw. Voor iedereen die interesse heeft in de Belgische piloten bij de Royal Air Force is dit een ‘must have’, waarschijnlijk de definitieve biografie van Jean de Selys Longchamps.
Sur les traces de Jean de Selys Longchamps: une vie au galop. Auteur Marc Audrit, uitgegeven bij Weyrich SA, Neufchateau. Formaat: 230 x 160 x 31 mm, harde kaft, 400 bladzijden; ISBN 9782874899027, prijs 28 euro. Bestellen kan via https://www.weyrich-edition.be/ of bij de gewone boekhandel. Naast de biografie van Jean de Selys Longchamps, verscheen bij dezelfde uitgever vorig jaar ook een boek van de hand van Philippe Erkes, ‘Sur les traces d’un pilote de Spitfire: le destin de Peter’, over zijn vader Pierre Erkes, piloot bij 349 Squadron tijdens de Tweede Wereldoorlog.
