Zaventem, Genève, 28 oktober 2017. Vandaag nam Brussels Airlines afscheid van haar laatste Avro RJ, een toestel dat was overgenomen van Sabena-dochter Delta Air Transport (DAT.) Het vliegtuig stond ons op Brussels Airport op te wachten aan instappoort A46. SN 2713 Brussel-Genève ging ‘van de blokken’ om 09.17 uur, drie minuten voor de gepubliceerde vertrektijd. Tien minuten later steeg het op van baan 25R. Een ‘Good Morning’ kartonnetje met een croissant en daarbij geurende koffie, en chocolade van Neuhaus, dat was erg welkom tijdens de ochtendvlucht.
Crew
In de cockpit zaten captain Ben Teugels en captain Sven Peeters. Het cabinepersoneel Sebastian Bierens, Josiane De Neef (Purser) en Nathalie Segers zorgden voor een sympathieke en perfecte service tijdens deze laatste Avro-vluchten. Tijdens de voorlaatste week van de commerciële operaties vloog Giovanni naar Warschau, eveneens met Ben Teugels, zijn verslag lees je hier.
 | Captain Sven Peeters en captain Ben Teugels bij aankomst van de laatste Avro SN 2720 op Brussels Airport. |
Nathalie Segers: “In september 1997 begon ik te werken voor Delta Air Transport, eerst volgde ik een grondstage, daarna volgde een opleiding als cabin attendant. Na de vluchtstage op onder meer de Boeing 737 begon ik op 13 januari 1998 te vliegen op de Bae 146, later op de Avro. Ik vlieg ook op de Airbus A319 en A320 van Brussels Airlines. Ik heb besloten om ook de lange afstand op A330 te gaan vliegen.” Josiane De Neef: “Ik vlieg op A319, A320 en A330 en dat blijf ik natuurlijk doen na het afscheid van de Avro. Ik zal onze Avro wel missen. Passagiers vonden dat ze hierop wat meer ruimte hadden, het was een heel knus vliegtuig. Ik beschouwde dit zowat als een private jet.”
De allerlaatste Avro RJ100 (OO-DWD, constructienummer E-3324) maakte een eerste vlucht op 25 maart 1998 met de test-registratie G-6-324. De productie en het testvliegen vonden plaats op het Britse Woodford Aerodrome, een vliegveld dat meer dan 80 jaar Avro-geschiedenis op zijn naam heeft staan en definitief sloot in 2011. Op 26 maart 1998 werd de registratie OO-DWD toegekend op naam van Delta Air Transport (DAT) nv dat vloog voor Sabena nv, Brussels. De eigenaarwissel van DAT naar Brussels Airlines gebeurde op 29 mei 2008.
 | De Avro RJ100 OO-DWD op 11 november 2001, met het half verwijderde Sabena-opschrift. |
 | Een belangrijke foto van het vertrek van de OO-DWA op 10 november 2001, de eerste vlucht na het faillissement van Sabena. Het toestel wordt tijdens de push out begeleid door verschillende DAT-werknemers (foto Guy Viselé). |
We naderen baan 05 van Genève Aéroport en zagen het Meer van Genève, het centrum van de stad en het Jura-gebergte. Het was 7 graden als we er om 10.20 uur (schedule 10.35 uur) op baan 05 landden. Vanuit Genève maakte onze OO-DWD dan een chartervlucht voor Swiss naar Palma de Mallorca (LX2162/LX2163.) In Genève nam de Avro catering mee van Swiss.
Kuifje
Omdat we in Genève moesten wachten op de terugvlucht van de OO-DWD uit Palma hadden we de gelegenheid om ook de luchthaven van Genève te bezoeken. Genève Aéroport (GVA, LSGG, www.gva.ch) ligt amper vijf kilometer van het stadscentrum van Genève, op tien minuten te bereiken met het openbaar vervoer. De luchthaven is vooral gekend als Genève-Cointrin, naar een naburige wijk. Het noordelijke deel van de luchthaven ligt aan de Zwitsers-Franse grens. Toen de Fransen in 1960 grond afstonden voor de verlenging van de startbaan, verkregen ze ook een rechtstreekse toegang tot de luchthaven. Passagiers die naar Frankrijk reizen kunnen een Franse uitgang nemen, passagiers voor Zwitserland nemen de Zwitserse uitgang. Bij het nemen van beleidsbeslissingen wordt niet alleen rekening gehouden met belangen van gemeenten en kantons, ook met eisen van Zwitserland én Frankrijk. Dan zijn er nog de referenda die de woordvoerder van Genève als zeer nuttig ervaart omdat brede lagen van de bevolking ze onderschrijven en ze een solide basis vormen voor het beleid. Het overlegmodel van Genève Aéroport met de verschillende gemeenschappen doet mij wat denken aan dat van Brussels Airport, met het verschil dat ze in Genève ook nog moeten rekening houden met de wensen van een buurland.
De luchthaven heeft een betonnen startbaan (05/23) van 3.900 meter. Eigenaardig is wel dat betonnen segmenten om de baan te vernieuwen, op het luchthavendomein zelf worden gegoten en ter plaatse worden gebracht met speciaal daarvoor gebouwde kraanwagens. Er is ook een parallelbaan in gras (05/23) voor de sportvliegerij die nog tot eind 2018 een plaats krijgt op deze internationale luchthaven. De zaterdag van ons bezoek waren de sportpiloten er trouwens vrij actief. Veel sportvliegtuigen zijn ondergebracht in koepelvormige tenten.
Vanuit Genève vliegt men naar 142 bestemmingen in 46 landen. In 2016 passeerden hier 16,5 miljoen passagiers en 70.400 ton vracht. Het hoeft ons niet te verbazen dat veel waardevolle goederen vanuit Genève het vliegtuig op gaan, vandaar ook dat enkele magazijnen beschermd zijn als heuse kluizen. 11.000 werknemers verdienen rechtstreeks hun brood op de luchthaven. Ter vergelijking, Brussels Airport ontving in 2016 21,8 miljoen passagiers en er werd 493.000 ton cargo verwerkt, rechtstreeks werken er zo’n 21.000 personen.
Genève Aéroport besteedt veel aandacht aan het milieu. Zo is er een gesofisticeerde testhal gebouwd voor vliegtuigmotoren en zal de luchthaven tegen 2025 verwarmd worden door een thermische centrale die gevoed wordt door het Meer van Genève. Tussen 22 uur en 6 uur is de luchthaven gesloten. 20% van het verkeer komt op rekening van de zakenluchtvaart, vooral omwille van de vele internationale organisaties die in Genève zijn gevestigd. De grootste gebruiker van de luchthaven is easyJet met 43% van de bewegingen, Swiss haalt amper 15%.
De oude verkeerstoren bij Terminal 2, gebouwd in 1946, is beschermd erfgoed. Onze eigen Hergé tekende de toren in zijn strip De zaak Zonnebloem (1956). Krijgen we binnenkort een foto van de Brussels Airlines A320 Rackham toegestuurd met de historische verkeerstoren op de achtergrond? Het is alvast een uitdaging voor de lokale spotters.
Twee vliegtuigen staan hier in Genève al lang op een afgelegen plaats geparkeerd, nl. een regeringsvliegtuig Boeing 737-700 3C-EGE van de Republiek Equatoriaal-Guinea en de Lockheed L-1329 JetStar II HB-JGK die ooit nog door de Palestijnse politicus Yasser Arafat is gebruikt.
De laatste commerciële vlucht
Terwijl we wachten op de landing van de OO-DWD uit Palma de Mallorca (PMI) kreeg de landende Hawker Beechcraft 750 ES-PHR problemen met zijn hoofdlandingsgestel en het toestel blokkeerde vanaf 15.15 uur start- en landingsbaan 05R. Onze OO-DWD was een van de vliegtuigen die daardoor moest uitwijken naar Lyon. Na ongeveer een uur konden technici en hulpdiensten de ES-PHR van de startbaan slepen. De Sabena RJ100 kon snel zijn gasten komen oppikken voor de laatste commerciële vlucht naar Brussel. Om 18.30 uur steeg SN 2720 op naar Brussel, met slechts een vertraging van een half uur. Onder ons verdween het Meer van Genève en we namen foto’s van een prachtige zonsondergang.
 | Inscheping in Genève van de Avro RJ100 OO-DWD voor vlucht SN 2720 naar Brussel. |
 | Een mooie zonsondergang gefotografeerd vanuit stoel 6A. |
Aan boord serveerde het boordpersoneel frisse, bruisende champagne. Vooral voor hen was het toch wel een emotioneel afscheid van dit prachtig vliegtuig. We hadden een allegaartje van passagiers aan boord. Er waren de reizigers voor wie dit een doodgewone lijnvlucht was en die zich helemaal niet bekommerden om een last flight. Als ik met een paar van hen sprak, viel het mij toch op dat de zetelindeling van 2 x 3 hen toch zeer beviel in de Avro’s van Brussels Airlines. Enkel de kasten voor de handbagage waren volgens hen wat klein uitgevallen. Er waren spotters aan boord, lezers van aviation24 en een Britse tiener en fervent luchtvaartliefhebber die, vergezeld van zijn moeder, speciaal een boeking had gemaakt om deze laatste SN Avro-vlucht te kunnen meemaken. Een werknemer van het Brussels Airlines grondpersoneel in Italië kwam naar Genève om aan boord te gaan van deze vlucht. De eerste vliegtuigen die hij als jonge werknemer afhandelde waren de Avro’s van DAT. Hij bleef ze fantastisch vinden en wou er nu ook op een persoonlijke manier afscheid van nemen.
 | Josiane De Neef was de purser op de laatste commerciële Avro-vlucht tussen Genève en Brussel. |
 | Service aan boord door cabinepersoneel Nathalie Segers en Sebastian Bierens. |
De Italiaan Stefano Pagiola, webmaster van www.smiliner.com, was van Washington overgevlogen om de allerlaatste commerciële vlucht mee te maken. Stefano is dé specialist wat betreft Bae 146 en Avro. Ik sprak ook met Frank Lievens, zowat de top frequent flyer van Brussels Airlines. De sympathieke man is directeur van een bedrijf dat handelt in medische apparatuur. Hij vliegt 200 dagen per jaar en dat op de leeftijd van 72 jaar. Frank Lievens: “Mijn vluchten hou ik nauwkeurig bij. Met de BAe 146 en Avro heb ik zeker 500 vluchten gedaan naar 35 verschillende bestemmingen. Ik was er zelf bij toen we op 6 december 1995 de eerste Avro (RJ85, OO-DJK) gingen halen in het Britse Woodford, ik wou dus ook aanwezig zijn op de laatste vlucht van een Avro RJ100. Ik vond de Avro altijd een heel aangenaam toestel, echt een fun aircraft.”
Hangar Flying was aan boord omdat de Bae 146/Avro RJ altijd een belangrijke rol heeft gespeeld in de Belgische luchtvaartgeschiedenis en in de groei van Brussels Airlines. We waren er ook bij toen de RJ100 OO-DWA op 10 november 2001 om 18.20 uur op Brussels Airport aan parkeerplaats 211 vertrok voor de eerste vlucht na het faillissement van Sabena, ook met bestemming Genève. Ook dat was een emotioneel moment. Bij de start van Brussels Airlines in 2002 zijn zes BAE 146-200, veertien Avro RJ85 en twaalf Avro RJ100 overgenomen van Delta Air Transport van wie het Airline Operator Certificate (AOC) overgenomen was door de SN Airholding.
Eind 2008 verliet de laatste Bae 146 de vloot en in 2014 stopten de operaties met RJ85. Het uitfaseren van de RJ100 begon in 2016. Meer dan 605.000 vluchten zijn uitgevoerd door Avro’s, die vervoerden bijna 31,5 miljoen passagiers. Het was een merkwaardig maar oerdegelijk ontwerp, een hoogvleugel met vier Lycoming (Bae) of Honeywell (Avro) turbofans én een T-staart.
Meer dan 500 piloten en 1.000 cabin crew members hebben op Avro RJ gevlogen. Heel belangrijk was het Brussels Airlines Maintenance Department. Jarenlang heeft Brussels Airlines ook C en D-checks in de eigen werkplaatsen uitgevoerd. Veel jonge technici en ingenieurs zijn op dit toestel hun carrière gestart. Het Brussels Airlines Maintenance Department was wereldwijd gewaardeerd voor hun prima werk en daarom deed ook het 32 Squadron van de Royal Air Force af en toe beroep op deze afdeling voor checks van hun VVIP ‘Queen’s Flight’ Bae 146-vliegtuigen. De afbouw van de Bae/Avro-toestellen past natuurlijk in het streven van Brussels Airlines om de vloot te standaardiseren, de A319/320 neemt nu de plek in van de Avro.
Geert Sciot, Vice President Media Relations heeft de bemanning tijdens de vlucht bedankt voor deze memorabele laatste commerciële trip. De reizigers kregen als souvenir een kaart met opschrift ‘Proud to be part of the very last Brussels Airlines Avro Flight.’ Dat komt bij mij te staan bij een herinnering aan de eerste vlucht van de Avro AJ 85, een whiskyglas van Avro met het opschrift: ‘Bon Voyage Sabena. 6 december 1995.’
 | Een herinnering aan de levering van de Avro RJ85 aan Delta Air Transport, in de kleuren van Sabena. (Archief Frans Van Humbeek/Félicien Van den Hoof) |
Om 19.37 uur zijn we op baan 25L geland op Brussels Airport (scheduled 19.20 uur.) De OO-DWD stond geparkeerd op platform 433 en de gasten kregen nog ruimschoots de tijd om afscheid te nemen van de crew én van dit aangenaam vliegtuig. Op zondag 29 oktober 2017 kon al het personeel van Brussels Airlines nog in eigen kring afscheid nemen van hun Avro.
Tekst en foto’s: Frans Van Humbeek
