Alpha Jet AT20

Na de val van de Muur in 1989 dachten politici aller landen dat een sterke en dus dure defensie niet noodzakelijk was, we konden het best met een ietsje minder doen. Daarom werden talrijke eenheden ontbonden en kazernes gesloten en ook bij de Belgische Luchtmacht verdwenen Wings en Squadrons en werden vliegvelden gesloten. Begin deze eeuw realiseerde de Luchtmacht zich dat met een teruglopend aantal eenheden, vliegtuigen en piloten, er een overcapaciteit was bij de gemoderniseerde Alpha Jets. Daarom werd er een samenwerking opgezet met de Franse Luchtmacht voor de gevorderde opleiding van de piloten. Belgische piloten werden naar Frankrijk gestuurd na een basisopleiding op Marchetti in België. Ook de Belgische helikopter- en transportpiloten kregen hun opleiding in Frankrijk.
De opleiding tot gevechtspiloot begon aanvankelijk in Tours met een tweede deel in Cazaux maar vanaf 2013 gebeurde de opleiding volledig te Cazaux. Belgische technici werden ter plaatse gedetacheerd voor het onderhoud van de Belgische Alpha Jets en ook Belgische instructeurs gingen naar Frankrijk voor de opleiding van de Belgische piloten. Aanvankelijk telde het Belgische Detachement te Cazaux 5 piloten-instructeurs, 2 administratieve krachten en 11 technici waarvan twee officieren. Na de samenvoeging van de twee fases van de opleiding, waren er ongeveer 50 Belgen te Cazaux. De Frans-Belgische vliegopleiding kreeg de naam Advanced Jet Training School (AJTS, soms afgekort tot AJeTS).
Op 28 juni 2004 vertrokken de eerste twee Alpha Jets vanaf Beauvechain naar Cazaux. Vanaf het najaar 2005 waren alle Belgische Alpha Jets ondergebracht op Cazaux. Op 15 mei 2006 werd het 11e Squadron, gebruiker van de Belgische Alpha Jets, ontbonden. Op 22 mei 2006 ontvingen de eerste Belgische piloten die succesvol de Frans-Belgische opleiding afgerond hadden, hun vleugels op de basis van Tours.
De Franse leerling-piloten en instructeurs vlogen eveneens op de Belgische gemoderniseerde Alpha Jets en deze vielen bij de Franse Luchtmacht zo goed in de smaak dat ze beslisten om dezelfde upgrade ook op 20 eigen toestellen uit te voeren. SABCA, dat de upgrade voor de Belgische toestellen ontwikkeld en uitgevoerd had, was ook bij deze modernisering betrokken. Thales en SABCA leverden de kits aan het Atelier Industriel de l’Aéronautique te Clermont-Ferrand waar ze op de Franse Alpha Jets ingebouwd werden.
Begin 2017 kwam er dan het bericht dat de Belgische jachtpiloten in de toekomst in de Verenigde Staten hun opleiding zullen krijgen in het kader van de Euro-NATO Joint Jet Pilot Training (ENJJPT). Met een discrete ceremonie op 11 oktober 2018 namen de Belgen afscheid van Cazaux. 165 Belgische piloten kregen in Frankrijk hun opleiding.
Het einde van de Frans-Belgische opleiding betekende meteen ook het einde van de Alpha Jet in de Belgische Luchtmacht. België kocht 33 exemplaren die in dienst kwamen vanaf eind 1978. Aanvankelijk werden ze gebruikt op de basis Brustem waar ze de Fouga Magister en de T-33A vervingen voor de opleiding van de Belgische piloten. Na de sluiting van Brustem in 1996 verhuisden ze naar Beauvechain. Als onderdeel van het Vervolmakingscentrum (VVC), later 9e Wing en daarna 1e Wing, werden ze gebruikt door het 9e (Cocotte) en 11e (Vleermuis) Squadron. Over een periode van 40 jaar gingen slechts 4 toestellen verloren, waarvan twee bij een botsing in vlucht, waarbij drie piloten het leven lieten. Koning Filip, toen nog Kroonprins, volgde een opleiding als militair piloot en vloog dus op Alpha Jet. Op 9 juli 1982 kreeg hij zijn vleugels opgespeld uit de handen van Koning Boudewijn.
25 van de resterende Belgische Alpha Jets werden te koop aangeboden samen met de simulator. Vier exemplaren werden opzijgezet voor bewaring voor het nageslacht, o.a. voor het Koninklijke Museum voor het Leger en de Krijgsgeschiedenis te Brussel. Eén daarvan, de AT20, werd als stille getuige van de Frans-Belgische samenwerking opgesteld midden op de basis van Cazaux, samen met een Frans exemplaar (serial E41 code 8-RA). Voor zover ons bekend staan de twee Alpha Jets midden op de basis Cazaux en zijn dus niet zomaar te bekijken voor de toevallige bezoeker.
Met bijzondere dank aan Xavier Wynants, technieker bij het Belgische detachement te Cazaux, die ons de foto’s bezorgde van Alpha Jet AT20 en de afscheidsceremonie.