Mortsel, 27 december 2008. Stützpunkt Antwerpen (Steunpunt Antwerpen) was tijdens de Tweede Wereldoorlog het hoofdkwartier van het 89ste legerkorps. Resten van het Steunpunt zijn nu gelegen in het park De Brandt in Wilrijk. Hier liggen vijf Vf 52a manschappenbunkers, een Vf 57a hospitaalbunker en twee zeldzame SK1 commandobunkers. Alle steunpunten van de Atlantikwall, van aan de Westerschelde tot aan de Franse grens, stonden onder het hoofdcommando van deze twee SK1-bunkers (SK, Sonderkonstruktion). Van het SK1-type werden slechts zes exemplaren gebouwd. Twee bevonden zich in Utrecht (afgebroken), een in Tourcoing (museum), een in Roubaix en twee in het park De Brandt. In een van de SK1-bunkers van het Antwerpse park bevindt zich nu een museum. Nabij het museum werd ook een manschappenbunker en een hospitaalbunker opengesteld voor het publiek.
We namen de parkingang langs de riante Acacialaan. Aan de ijzeren poort staat een informatiebord dat verwijst naar het bunkermuseum. Buiten was het bitter koud maar binnen was de SK1 goed verwarmd, droog en zeer goed onderhouden. We werden er opgewacht door Pierre Koreman (°9/1/1934,) de voorzitter van de vzw Bunker en Vliegtuig Archeo Antwerpen. Pierre is natuurlijk een welbespraakte gids en een ervaren onderzoeker wat vliegtuigcrashes tijdens de Tweede Wereldoorlog betreft.
Zijn vereniging telt slechts vier leden. Die kleine groep vrijwilligers verzet echter bergen werk. Ze hebben doorheen de jaren een expertise opgebouwd die niet genegeerd kan worden door overheidsinstanties die werken aan de reglementering van bergingen en detectie van vliegtuigen. Toch voel ik dat bv. wat extra logistieke hulp van het stadsbestuur meer dan welkom zou zijn.
De bunkers werden in 1943 in gebruik genomen. Enkele dagen voor de bevrijding van Antwerpen (4 september 1944) werd het complex door de Duitsers verlaten. Na de Tweede Wereldoorlog beheerde het Belgische ministerie van defensie een tijdlang de Antwerpse militaire constructies. Heel wat materiaal werd openbaar verkocht of gewoon geplunderd. Het plan om de solide constructies af te breken heeft men gelukkig laten varen. In de periode van de Koude Oorlog werden ze opengesteld voor oefeningen van de Burgerbescherming. Vanaf 11 juni 2004 werden de bunkers beschermd als monument. De vrijwilligers van de vzw Bunker en Vliegtuig Archeo Antwerpen slaagden erin om enkele ruimtes van de SK1 zo goed mogelijk te restaureren.
Een kamer in de bunker is volledig gevuld met opgegraven vliegtuigonderdelen en de geschiedenis ervan. De stukken komen uit de collectie van de voorzitter en van onderzoeker Bart Beckers. In een andere kamer wordt aandacht besteed aan de “vliegende bommen”, er liggen heel wat V1 en V2 onderdelen.
Binnen in de bunker hangt o.a. een gedenkplaat van Brigade-generaal Claire H. Armstrong. De plaat hing oorspronkelijk aan het huis in de Rubenslei 17. Daar verbleef Armstrong toen hij het afweer coördineerde tegen de moordende V-wapens. Het huis werd in 2004 gesloopt, de plaat werd gelukkig gered. Op 22 november 2011 werd de plaat terug onthuld in de Rubenslei 17.
Informatie over de openingsdagen kan je vinden op www.bunkervliegtuigarcheo.com. Voor groepen is het museum ook toegankelijk tijdens weekdagen, uitgezonderd op donderdag. De vzw overleeft zonder subsidie van de stad, alle steun is dan ook welgekomen. Voor afspraken bel 03/218 66 10.
Info ontvangen op 25 maart van Pierre Koreman:
Bunker en vliegtuig arche Antwerpen heeft op 24 maart 2009 een van de relicten van het visueel landingssysteem voor de vlieghaven van Deurne kunnen redden van de ondergang. Het is een stalen I profiel met twee isolatoren, de derde ontbreekt. Zij werden bevestigt aan de gevels om de draden te dragen lampen te voeden die op de daken opgesteld stonden. Deze lichten die recht omhoog schenen vormden een duidelijke landingsweg in het donker naar de startbaan.
Enige jaren geleden heb ik er nog een 18 tal geteld waarvan er nu weer drie verdwenen zijn. Een er van is afkomstig van het huis op de hoek van de Harmoniestraat en de Schulstraat. Het is permanent tentoongesteld in het oorlogsmuseum in park De Brandt te Wilrijk.
Info ontvangen op 19 augustus 2012 van Bart Beckers:
In bijlage een foto van de V2-uitlaat die nu een mooi plaatsje gekregen heeft in het bunkermuseum te Wilrijk. Tijdens Uw bezoek aan dit museum lag deze uitlaat nog buiten voor de bunker; Pierre en zijn mannen hebben er weer mooi werk van gemaakt.
Pierre Koreman, stichtend lid van vzw Bunker en Vliegtuig Archeo, overleed te Deurne op 3 mei 2015.
