Op 10 mei 1940 veroverden de Duitse luchtlandingstroepen de ongeschonden bruggen over het Albertkanaal in Veldwezelt en Vroenhoven. Langs deze weg rolden de Duitse gemotoriseerde troepen België binnen. De brug te Kanne werd al vroeg in de ochtend van 10 mei gedynamiteerd maar de brug van Briegden (gehucht van Gellik) kon slechts op 11 mei rond 9u00 tot ontploffing gebracht worden. Dat deze laatste brug niet in Duitse handen viel komt omdat ze niet als doelwit aangeduid was voor de Duitse luchtlandingstroepen.
De brug van Vroenhoven was de plaats waar de Tweede Wereldoorlog voor België begon. Op 10 mei 1940 landen rond 4.20 u negen van de elf Duitse zweefvliegtuigen telkens met 8-10 manschappen aan boord bij de brug van Vroenhoven; later werden valschermspringers gedropt als versterking. De brug werd intact veroverd door de Duitse troepen.
In de ochtend van 11 mei vertrokken negen Fairey Battles van het 5de Smaldeel van de Belgische Militaire Luchtvaart uit Aalter in een poging de bruggen van Vroenhoven, Veldwezelt en Briegden te vernietigen. Briegden was die ochtend nochtans toch in de lucht gevlogen maar blijkbaar was dit nog niet doorgedrongen tot de hogere echelons. De raid was bij voorbaat gedoemd om te mislukken. De Belgische Battles waren niet de meest geschikte vliegtuigen voor een bombardement want niet uitgerust met een richtvizier. Maar de Militaire Luchtvaart had ook geen geschikte bommen om een betonnen constructie te vernietigen, slechts bommen van 50 kg waren beschikbaar. Naar verluid waren in Aalter geen geschikte ontstekers beschikbaar, die moesten eerst nog in Evere opgehaald worden. Tijdens de missie werden zes vliegtuigen neergeschoten en drie beschadigd, zeven bemanningsleden verloren het leven en vijf raakten gewond.
Op hetzelfde ogenblik werden vanuit Beauvechain zes Gloster Gladiators uitgestuurd als ‘escorte’ voor de Battles. Deze raakten in de regio Tongeren slaags met Duitse jachtvliegtuigen met als resultaat één dode, één vermiste, één krijgsgevangene, één licht gewonde en twee ongedeerde piloten. Vier Gladiators gingen verloren, twee raakten beschadigd terug in Beauvechain.
De Franse Luchtmacht zou later op 11 mei nog een bombardement van de bruggen en de Duitse kolonnes in de streek uitvoeren met al even desastreuze resultaten. En op 12 mei 1940 zouden de Britten de raid nog eens overdoen met hun Fairey Battles zonder resultaat.
Voor de geïnteresseerde lezer kunnen we het boekje ’11 mai 1940 L’attaque aérienne des ponts du Canal Albert’ van Yvon Gahide aanbevelen (uitgegeven door de Historische Dienst van de Krijgsmacht in 1980).
In de Kapitein Vlieger Glorie-straat, aan de zijkant van een bunker aan de brug van het Albertkanaal, stond een gedenkplaat ter herinnering aan de vliegeniers van de Belgische Militaire Luchtvaart die stierven bij de aanval op de bruggen van Vroenhoven en Veldwezelt op 11 mei 1940 (bij de aanval op Briegden vielen geen dodelijke slachtoffers). Het werd geplaatst door de Vieilles Tiges de Belgique en het Herdenkingscomité Mopertingen. Volgende namen zijn vermeld: Kapt A. Glorie, Adj F. Delvigne, Adj G. Timmermans, 1st Sgt G. Rolin-Hymans, 1st Sgt H. Clinquart, Sgt A. Moens en Sgt A. Pirlot.
Ondanks dat deze historische brug in 1990 werd beschermd, moest ze op 16 januari 2009 verdwijnen om plaats te maken voor een nieuwe brug. Enkel de bunker die de brug moest beschermen werd behouden. In de beschermde bunker sneuvelden op 10 mei 1940 tien Belgische soldaten. Op de bunker is nog steeds een gedenkplaat aangebracht op 11 mei 2006 voor 1Lt Clarence Jaeggli van het 129 AAA Gun Battalion van het US Army die hier op 10 september 1944 sneuvelde. Hij werd bij een verkenning onder vuur genomen vanaf de andere oever van het kanaal en sneuvelde. Omwille van werken aan de brug werd de gedenkplaat tijdelijk verwijderd. In juli signaleerde Peter Dierckx ons dat de gedenkplaat terug een eigen plaats had gekregen aan de brug (zie foto). Bij de werken aan de nieuwe brug was ook voorzien om een belevingscentrum in te richten met informatie over de Tweede Wereldoorlog en de binnenvaart, geopend op 8 januari 2015. Zie deze link: https://www.debrugvanvroenhoven.be/
Bij een bezoek in september 2018 merkten we dat de gedenkplaat een nieuwe, hopelijk definitieve, plaats gekregen had aan de rechterkant van de weg (richting Maastricht) net voor de brug. Er is een klein verhard pleintje aangelegd met het monument voor de gesneuvelde soldaten aan een kant en de gedenkplaat voor de Belgische vliegeniers erlangs. De namen van de inwoners van Vroenhoven die de Tweede Wereldoorlog niet overleefden, werden gegraveerd in de muur van het belevingscentrum onder de nieuwe brug van Vroenhoven.
De militaire en burgerlijke slachtoffers van Vroenhoven worden jaarlijks herdacht op een plechtigheid in mei.
De postkaart toont de vooroorlogse brug die in 1944 door de terugtrekkende Duitse troepen opgeblazen werd. De foto’s tonen de oude brug die echter dateert van 1947 maar blijkbaar volgens de originele plannen gebouwd (foto 2006), de nieuwe brug die gebouwd werd naast de oude (30 mei 2009) en de nieuwe brug die opgeschoven werd tot tegen de bunker (16 april 2011). De bunker werd volledig geïntegreerd in het nieuwe ontwerp en vormt nu met de nieuwe brug een nieuw monument.
Met dank aan René Torsin, Peter Dierickx en Bart Beckers.
