Als ik de site in de Bilzerweg in As bezoek (vroegere geschreven als “Asch”) ligt alles er verwaarloosd bij. De ruiten van de leegstaande gebouwen zijn ingeslagen, hier en daar ligt speelgoed op de grond.
Op een van de grote gebouwen lees ik op een gedenkplaat : “Dankzij een schenking van Barones de Beeckman kon dit kinderoord in 1928 gesticht worden”. De sociaal geëngageerde Barones de Beeckman liet reeds voor de eerste wereldoorlog dit opvanghuis oprichten voor zieke of verzwakte kinderen. De Duitsers maakten tijdens de Eerste Wereldoorlog dankbaar gebruik van dit schitterende hoofdgebouw, het werd o.a. een kantine voor de Duitse piloten die vlogen van op het in 1917 aangelegde vliegveld. Het eerste Duitse vliegtuig was op 26 mei 1917 opgestegen in As. Hier was de Fliegerschiesschulle gevestigd. Na de vijandelijkheden werden het hoofdgebouw en enkele bijgebouwen gebruikt als een opleidingsschool voor piloten, zelfs koning Albert bracht hier regelmatig een bezoek. In 1926 werd het contract door de Belgische militairen opgezegd en kreeg het gebouw terug zijn oorspronkelijke functie.
Ik vermoed dat de nobele barones zich omdraait in haar graf als ze zou zien wat er nu nog rest van haar schenking en van het kinderopvangcentrum “Kolonie De Beeckman”. De kinderen verlieten tijdens de zomer van 2003 het gebouw en verhuisden naar nieuwe infrastructuur in Genk.
De locatie is nochtans prachtig, de gebouwen in koloniale stijl staan heerlijk tussen het groen. De Belgische vliegschool lag twee kilometer ten zuidwesten van het centrum van As en had naast de leslokalen en loodsen ook een vliegveld van zo’n 1.000 op 800 meter, het terrein is nu begroeid met bomen. Tussen het groen vinden we ook nog de betonvloer van een vliegtuigloods. In een van de lokalen van de vroegere vliegschool hebben kinderen een groot vliegtuig op de muur getekend.
Augustus 2007. Jan Lantmeeters wees er mij op dat de gebouwen van het voormalig vliegveld van As (of “Asch”) niet voor de Eerste Wereldoorlog door barones de Beeckman werden gebouwd. Volgens informatie die o.a. bevestigd werd door de Heemkring As (Rik Verlinden) werden ze in 1917 gezet door de Duitsers, die hadden 105 ha gronden aangeslagen om er het vliegveld aan te leggen. Het prachtig groot gebouw (Mess officieren of Casino) is op Duits bevel gebouwd door de mensen van de volautomatische schrijnwerkerij van de heer Vindevoghel uit Asch. Er waren ook Duitse firma’s die de loodsen en andere gebouwen optrokken en de wegen aanlegden. De gronden waren eigendom van de gemeenten As en Genk en niet van barones de Beeckman. De constructies zijn dus nooit gebouwd geweest met het doel om er een kinderoord in onder te brengen maar wel degelijk als kantine en verblijfsgebouwen van de Duitsers, ze zijn dus op en top luchtvaartpatrimonium. De Belgische militaire vliegschool was in As gevestigd van 1918 tot in 1924. Na een grootse vliegshow is de school dan verhuisd naar Wevelgem.
In de krant “De Nieuwe Limburger” van 14 maart 1925 stond dat de heer Ontvanger der Registratie en Domeinen te Bilzen is overgegaan tot de verkoop van de instellingen van het vliegveld te Asch. Hier werden de gebouwen verkocht aan Barones de Beeckman-Wittouck en enkele vliegtuigloodsen aan de heer Jozef Mardaga.
Het vliegveld van As lag op de grondgebieden van As en Genk. Voor de Eerste Wereldoorlog lag op het gedeelte van Genk (waar nu de kogelvanger – Horensbergdam ligt) het vliegveld van Léon de Brouckère die er zijn zelfgemaakte en licentie-Deperdussin vliegtuigen uittestte. Ook was er een vliegschool waar hij onder andere de Nederlandse luitenant Ter Poorten, Ernest De Muyter en Felix Liedel leerde vliegen. Over deze Belgische luchtvaartpionier is evenzeer bedroevend weinig geweten. Interessant is wel dat Jan onderzoek doet voor een boek over As en over het vliegveld van de Brouckère. Extra informatie is dus welkom bij jan.lantmeeters@scarlet.be
Bij ons bezoek aan de site op 26 januari 2008 merkten we dat de gedenkplaat voor
Barones de Beeckman verwijderd was. Hopelijk in goede handen?
27 februari 2008. Kris Reumers: Er verscheen een kleine publicatie in een lokaal krantje afgelopen donderdag en ook op het forum eerste wereldoorlog, namelijk:
Er schijnt een oplossing in de maak te zijn voor de herbestemming van het ‘Officiersgebouw’ van het voormalige WO1 vliegveld van As.
Na vergadering met alle betrokken partijen (Agentschap Natuur en Bos, Provinciebestuur, Nationaal Park Hoge Kempen, Stedenbouw en Gemeente As), is besloten dat de gemeente As een ruimtelijk uitvoeringsplan mag opstellen zodat het gebouw niet meer in natuurzone ligt. Het zal een nieuwe functie in het kader van het Nationaal Park krijgen. (welke functie precies is nog niet bekend, maar het gebouw zal in elk geval behouden blijven). Goed nieuws en toch wel een teken van professionalisme!
Uit Het Belang Van Limburg van 11 maart:
Medische documenten in verlaten tehuis.
De politie van zone GAOZ heeft gisteren vaststellingen gedaan in het voormalige tehuis voor geplaatste kinderen en jongeren Kolonie De Beekman in As.
“Dat staat vier jaar leeg, maar psycho-medische documenten van de kinderen die er verbleven tussen ‘92 en ‘94 slingeren er nog zomaar rond”, aldus burgemeester Miel Craeghs. Op 1 december 2003 verhuisde het tehuis, dat in As bekend staat als Kolonie De Beekman, naar Genk. Omdat het niet ging om politiedocumenten, hebben de agenten alle papieren laten liggen. “We hebben de vzw die eigenaar is van het gebouw de opdracht gegeven de dossiers op te ruimen, wat wellicht morgen (vandaag, nvdr) zal gebeuren”, aldus de burgemeester.
De gemeente denkt inmiddels aan de herbestemming van het gebouw. “Als renovatie mogelijk is, zouden we het hoofdgebouw willen gebruiken voor laagdrempelige recreatie, zoals bosklassen”.
29 oktober 2008. Kris Reumers. Zie link naar een deze krant. De gemeente gaat de vervallen koloniegebouwen kopen : www.hbvl.be/limburg/3665/artikel-gemeente-gaat-vervallen-kolonie-beeckman-kopen.aspx?art={1511E569-1A47-4826-8A8C-5F119D74C98C}
Krantenartikel en diverse documenten ontvangen via Laurent Heyligen.
Uit het Belang Van Limburg, 11/01/2010 :
In de nacht van zaterdag op zondag is één van de bijgebouwen van de voormalige Kolonie Beeckman in As volledig in de vlammen opgegaan. Kwaad opzet wordt niet uitgesloten.
Eén van de passanten die het vuur zag, verwittigde rond 22.30 uur de brandweer. Toen die aankwam, sloegen de vlammen al door het dak. De brandweer had heel wat werk om het vuur onder controle te krijgen. Het gebouw werd volledig in de as gelegd.
Tot 2003 werden in het gebouw door vzw De Stap kinderen opgevangen. Onlangs kocht de gemeente As het complex, om het deel te laten uitmaken van het Nationaal Park Hoge Kempen. Het gebouw zelf heeft historische waarde, de bijgebouwen niet. Die werden geregeld gekraakt en gebruikt door mensen die geen dak boven hun hoofd hebben. Of er ook mensen aanwezig waren op het ogenblik dat de brand uitbrak, is nog niet duidelijk. De politie van de zone Gaoz onderzoekt de zaak.
Zondag in de vooravond moest de brandweer van Genk een tweede keer uitrukken omdat het vuur opnieuw was opgeflakkerd.
CN
Info 27 april 2010: onderzoeker Kris Reumers heeft het probleem van de bescherming van de voormalige vliegschool ook aangekaart in Flypast van mei 2010.
Info 21 november 2010, Kris Reumers:
De oude gebouwen van de Kolonie van Asch zijn “vastgesteld” door Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed. Dit wil zeggen dat ze o.a. een sloopvergunning moeten aanvragen om de gebouwen af te breken, dat zonevreemde gebouwen gemakkelijker een nieuwe functie kunnen krijgen, … Tevens heeft een studiebureau een Milieu Effecten Rapport (MER) klaar over de Kolonie en Centrum van As (zie in MER-databank op de website http://www.mervlaanderen.be/ onder “RUP Centrum en Kolonie te As”).
Info TV Limburg via Kris Reumers (29 december 2012):
De Kinderkolonie in As ligt er al jarenlang verkommerd bij na een brand. Binnenkort komt daar eindelijk verandering in. De gemeente verkocht de panden en gronden aan Arbeidskansen vzw. Die organisatie, uit Maaseik, werkt intensief samen met personen met een arbeidshandicap. Het project moet binnenkort het dorre stukje As terug nieuw leven inblazen.
Info in Het Nieuwsblad van 19 januari 2013 (via Kris Reumers):
AS – Vzw Arbeidskansen, eigenaar van de vroegere Kinderkolonie in As, gaat een kleine taverne onderbrengen in het hoofdgebouw. Zo brengen ze hun project nog dichter bij de mensen. Volgens de planning kan het eind december 2013 openen.
Aan de Bilzerweg in As strippen ze momenteel het hoofdgebouw van de vroegere Kinderkolonie. Het zes hectare grote domein, verstopt in de natuur, is sinds vorig jaar eigendom van de vzw Arbeidskansen, dat een aantal projecten groepeert om werkenden en werkzoekenden met verminderde kansen nieuwe kansen te geven op de arbeidsmarkt. Zij geven de typerende witte gebouwen een nieuwe toekomst. Als alles volgens planning verloopt opent het domein aan het eind van volgend jaar de deuren van het hoofdgebouw. Werkelijk iedereen is dan welkom. Het architectenbureau Architectuur Depot heeft namelijk een taverne ondergebracht in het gebouw. Een beslissing met voorbedachten rade van de eigenaar. ‘Elke bezoeker is welkom en kan op die manier ons project leren kennen. Het is helemaal niet de bedoeling om hiermee grote winsten te maken’, zegt Alice Beliën van Arbeidskansen.
Nog dit voorjaar starten ze met de verbouwingen. Het gebouw wordt in zijn oorspronkelijke staat hersteld met onder meer de recuperatie van de bakstenen. Aan de achterzijde komt wel een uitbouw die nauw aansluit bij het geheel. De ingang blijft aan de Bilzerweg. Het personeel en de cliënten kunnen via de zijgevel van het gebouw binnen, de bezoekers nemen de hoofdtoegang en komen ze in de ontvangstruimte terecht.
In het hoofdgebouw kiezen ze voor een centralisatie van tal van initiatieven.
…
De andere bijgebouwen krijgen op een latere datum een precieze invulling. De gebouwen worden nu geconserveerd en bij de vzw Arbeidskansen geven ze zich vijf jaar voor de gehele ontwikkeling van het project. Binnenkort staat het kappen van 30 procent van de bomen op de planning. De vergunning daarvoor is rond. Met De Lijn wordt ondertussen gepraat om er een stopplaats te krijgen zodat zoveel mogelijk mensen het openbaar vervoer kunnen gebruiken.
Info Laurent Heyligen en Kris Reumers (20 augustus 2013):
Het hoofdgebouw van de voormalige kinderkolonie van As werd in augustus 2013 helemaal afgebroken. De vzw Arbeidskansen kocht het terrein en de gebouwen in 2011 en was oorspronkelijk van plan het hoofdgebouw te renoveren. Een stabiliteitsstudie wees uit dat er geen andere optie is dan de volledige afbraak.
Info Frans Van Humbeek (12 april 2014):
Er staat nu een nieuw hoofdgebouw, enkele bijgebouwen zijn nog niet afgebroken. Toegang verboden.
Info 9 mei 2015:
Het resterende gebouw van het vliegveld van ‘Asch’ dat enkele jaren geleden moest afgebroken worden wegens zijn slechte staat, is terug opgebouwd in vrijwel zijn oorspronkelijke vorm. Het is natuurlijk niet meer het originele gebouw maar het ziet er wel schitterend uit. Bovendien is het ook voor het grote publiek toegankelijk.
In Het Belang van Limburg van 7 mei 2015 lazen we (auteur TVD):
As – Anderhalf jaar nadat de bulldozers de beroemde Kinderkolonie van As tegen de vlakte duwden, staat het bekende witte gebouw weer recht. Op 18 mei wordt de Kolonie officieel in gebruik genomen door Arbeidskansen vzw, die er niet alleen haar administratie centraliseert, maar er ook opleidingen geeft aan mensen in kwetsbare arbeidssituaties.
De afbraak van het bekende witte hoofdgebouw van de kolonie van As maakte heel wat los in het dorp, maar nu het gebouw er opnieuw staat – en er op enkele details net zo uitziet als een eeuw geleden – wordt unaniem lovend gereageerd, zo zegt architect Steven Kessels van Architectuur depot. “Een man die hier tien jaar lang heeft gewoond, vertelde mij dat hij op een paar details na het verschil niet ziet.”
Mei 2017:
Alle informatie over het voormalige vliegveld is nu te vinden in het boek van Jan Lantmeeters.
Voor info zie www.vliegveldasch.com
