‘Stolpersteine’, of struikelstenen in het Nederlands, zijn een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Een ‘Stolperstein’ is een betonnen klinkertje met daarop een metalen plaatje met de naam van een slachtoffer van het naziregime. Over heel Europa worden kleine gedenkplaatjes in de stoep ingewerkt voor de huizen waar mensen woonden die door de nazi’s verdreven, gedeporteerd, vermoord of tot zelfmoord gedreven zijn. Ze herinneren aan Joden, Sinti en Roma, politieke gevangenen, homoseksuelen, Jehova’s getuigen en slachtoffers van gedwongen euthanasie.
Ricky Van Dijck maakte ons attent op een struikelsteen in zijn wijk. Het gaat om een groep van vier struikelstenen die de familie Gulden-Bruches herdenkt. Mayer Gulden en Pesa Bruches werden in Warschau geboren, toevallig allebei op 18 mei 1902. In december 1928 vluchten ze voor het groeiende antisemitisme in hun land en komen in België terecht. Op dat moment hebben ze al een dochter Dina geboren op 14 juli 1927. Op 20 november 1932 wordt hun zoon Mozes Aaron geboren. Ze wonen achtereenvolgens in de wijk Zurenborg, de Confortalei in Deurne om tenslotte in de De Berlaimontlei 14 in Deurne terecht te komen waar ze ook in 1942 nog woonden.
Op 5 augustus 1942 werd Mayer Gulden opgepakt. Hij kwam als dwangarbeider bij de Organisation Todt in Frankrijk terecht. In de nacht van 28 op 29 augustus 1942 werden ook zijn echtgenote en kinderen opgepakt. Al op 1 september 1942 werden ze vanuit de Kazerne Dossin in Mechelen naar Auschwitz gebracht waar ze kort na hun aankomst omgebracht werden in de gaskamers.
Mayer Gulden werd vanuit Frankrijk teruggebracht naar België, kwam ook in de Kazerne Dossin terecht en werd op 17 oktober 1942 ook op een transport naar Duitsland gezet. Hij slaagde er echter in van de trein te springen en te ontsnappen. Hij keerde terug naar Deurne en belde aan bij zijn buren Emiel Acke en Valerie Duerinckx. Ze geven hem tot aan de bevrijding onderdak in hun huis met het risico dat ze zelf ook opgepakt en gedood zouden worden. Later komt ook nog een vriend van Mayer Gulden onderduiken bij de familie Acke-Duerinckx. Gelukkig bleven ze onder de radar tot aan de bevrijding in september 1944.
Mayer Gulden keerde na de bevrijding terug naar zijn eigen huis maar kwam op 27 november 1944 om het leven bij de inslag van een V2-raket op de Teniersplaats in Antwerpen. Bij de ontploffing vielen 157 doden (waaronder 29 geallieerde militairen), twee vermisten en 309 gewonden. Meer details (foto’s, filmpjes en het verhaal van enkele ooggetuigen) via deze link: https://pieterserrien.be/2019/11/27/75-jaar-geleden-v2-op-de-teniersplaats/.
Voor de familie Gulden-Bruches, slachtoffers van de nazi’s, werden op 26 september 2021 voor hun huis in De Berlaimontstraat 14 in Deurne vier ‘Stolpersteine’ met hun namen, geboorte- en sterfdata en in het kort details over hun leven en dood ingemetseld in de stoep. Die dag werden de eerste twintig struikelstenen gelegd op zes plaatsen in Deurne. Het was een initiatief van enkele gewone burgers die, na een lezing over de Jodenvervolging door historicus Bruno De Wever, ter plekke een werkgroep oprichten. Bruno De Wever woont tegenover het huis waar de familie Gulden-Bruches woonde, vandaar zijn nauwe betrokkenheid bij dit project. U kan het allemaal nalezen in een boekje dat bij deze gelegenheid werd uitgegeven en dat online te vinden en te downloaden is via deze link:
https://issuu.com/museastadantwerpen/docs/struikelstenen-in-deurne-stadskroniek
