Het funerair erfgoed vormt een belangrijk onderdeel van ons gegevensbestand over het Belgische luchtvaartpatrimonium. In januari 2009 signaleerde Peter Dierckx ons een merkwaardig graf op de begraafplaats in de Heidestraat te Kapellen (Antwerpen). Op een kleine gedenksteen met de tekst “Bob Van de Velde 1895-1963” stond een ietwat geplooid maar toch prachtig bewaard gebleven schroefblad. De propellor overtuigde ons natuurlijk dat de overledene een sterke band moet gehad hebben met de luchtvaart.
De Heemkring van Kapellen was nooit verder gaan spitten in het verleden van de overledene omdat de man in het Brusselse was overleden. Wat googelen leverde geen resultaat op, we moesten dieper gaan graven in de archieven. De concessie van het graf loopt nog tot 2013. Via een affiche nabij het graf liet de gemeente echter weten dat het misschien vlugger zou geruimd worden.
 | Robert “Bob” Van de Velde in Juvisy voor de Nieuport Bébé nr. 118. (Archief Danielle Van de Velde) |
Militaire carrière
Robert “Bob” Van de Velde werd geboren in Antwerpen op 10 juni 1895. Als oorlogsvrijwilliger kwam hij op 6 augustus 1914 bij een Regiment Belegeringsartillerie (Régiment d’Artillerie de siège) terecht. Op 14 september 1914 werd hij brigadier en op 26 juli 1916 wachtmeester. Hij kwam van het 18de Regiment Artillerie als hij op 4 mei 1918 zijn mutatie verkreeg naar het Militair Vliegwezen. Bob werd op eigen aanvraag terug soldaat en leerling piloot te Juvisy-sur-Orge (Essonne-Frankrijk) met het stamnummer 183/2241. Hij behaalde zijn civiel brevet op 25 juli 1918 en werd korporaal op 4 augustus 1918. Vermoedelijk heeft hij de proeven voor het militaire brevet niet meer afgelegd door het einde van de oorlog. Hij ging met onbepaald verlof op 19 augustus 1919 en op 1 april 1925 werd hij als reserve ingeschreven bij het depot van het Militair Vliegwezen (Dépôt Aéronautique Militaire), zijn functie is ons onbekend.
 | V.l.n.r. voor de Spad S-11 : Adjt (?) Emile Dubroux, Robert “Bob” Van de Velde, Paule Messian, O/Lt Charles Ciselet en Oscar Helsmoortel. De foto werd in 1919 op Deurne genomen Bob en Paule huwden op 10 juni 1919. (Archief Danielle Van de Velde) |
Daarna was Bob vooral actief in de sportvliegerij, o.a. bij de Club National d’Aviation (CNA) en de Antwerp Aviation Club (AAC), later Royal Antwerp Aviation Club (RAAC). Hij liet enkele vliegtuigen op zijn naam registreren. De RSV 26/100 werd op 18 juli 1928 als O-BAJK op zijn naam ingeschreven, op 15 december 1928 veranderde het toestel terug van eigenaar. Op 2 februari 1931 werd Bob op Haren eigenaar van de De Glymes DG-10 OO-AKV. Datzelfde vliegtuig werd op 12 november 1931 overgenomen door Jef Guldentops.
 | Henri Aerden (links) en Bob Van de Velde. (Archief Georges Lecomte) |
Piloot op Deurne
Op 26 maart 1929 steeg Bob en zijn metgezel Henri “Leo” Aerden om 10.30 uur van Deurne op met de bedoeling in enkele etappes naar Leopoldstad te vliegen. Henri was ook een militair leerling piloot geweest in Juvisy. Hun toestel was de OO-AKA, een RSV 18/100 die op 23 maart 1929 op naam van de Antwerp Aviation Club werd ingeschreven in het Belgisch civiel register. Het normale vliegbereik bedroeg zo’n 750 km maar door een reservetank in te bouwen kon een afstand van 1.400 kilometer worden overbrugd. Ze hoopten in een viertal etappes Leopoldstad te bereiken.
 | De RSV 18/100 na de ongelukkige landing in Spanje. (Archief Georges De Preter via Steven Volckaerts) |
 | De RSV 18/100 OO-AKA op de luchthaven van Haren. (Archief Frans Van Humbeek, foto Morel) |
Het eerste gedeelte van de reis – Antwerpen-Lyon – verliep zonder problemen. ‘s Anderendaags werd de trip verder gezet met bestemming Barcelona, maar om 19.30 uur moesten Bob en Henri door een probleem met de brandstoftoevoer een noodlanding uitvoeren in de buurt van het Spaanse Lloret-del-Mar. Door de slechte staat van het terrein werd het landingsstel beschadigd waardoor de verdere reis werd afgelast. De twee piloten liepen bij de landing lichte kwetsuren op.
 | Volgens een nota achteraan op de foto werd de RSV 26/100 O-BAJK in 1929 in Oostende gefotografeerd. (Archief Danielle Van de Velde) |
De OO-AKA werd spoedig terug naar België gebracht en hersteld, want in juni 1929 nam hij al deel aan de Tweede Internationale Rally van de Aéro Club Royal de Belgique in Oostende. De deelnemende bemanning bestond uit Jan Olieslagers en … Bob Van De Velde. De OO-AKA werd pas op 23 januari 1936 afgeschreven.
 | Rechts Bob Van de Velde bij de Orta Saint-Hubert G-1, OO-ALL van de Club des Aviateurs de Bruxelles. Op 21 augustus 1930 werd het toestel onder het Bvl Nr 221 ingeschreven, eerst op naam van Marechal uit Luik. De man links op de foto is ons onbekend, misschien is hij een van de leden van de Brusselse vliegclub. De foto werd genomen tijdens het luchtvaartweekend van 17-18 mei 1930 te Chateau d’Ardenne. (Archief Danielle Van de Velde) |
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Henri Aerden door de Duitsers beschuldigd van spionage. Hij werd ter dood veroordeeld en op 20 november 1942 terechtgesteld. Aerden rust op de begraafplaats van Berchem.
 | Het graf van Henri Aerden op het militaire ereperk van de begraafplaats van Berchem langsheen de Elisabethlaan. (Foto Steven Volckaerts) |
Onderhoud van het graf
Peter Dierckx stelde begin dit jaar een groepje samen dat de handen uit mouwen stak om dit stuk luchtvaarterfgoed van Van de Velde minstens tot het einde van de concessie te bewaren. Op 14 februari nam Peter het graf onderhanden, samen met Steven Volckaerts en Stefan van Tigchelt. De officiële toelating werd verkregen van een deskundige burgerzaken van de gemeente Kapellen. Na twee uren sleuren en trekken waren de totaal verwaarloosde coniferen verwijderd en was het graf terug netjes. Het groenafval konden de noeste werkers ter plaatste achterlaten. Aan de lokale heemkring werd gevraagd om de nazorg voor het project over te nemen.
 | Bob Van de Velde overleed op 9 oktober 1963 aan kanker en kreeg een laatste rustplaats in Kapellen. De foto van het bedreigde graf werd op 7 februari 2009 genomen, voor de schoonmaak van het graf. (Foto Paul Van Caesbroeck) |
 | V.l.n.r. Stefan, Peter en Steven nadat het graf en het perkje onderhanden werden genomen.Het team eert daarmee de oud-piloot en bewaart tegelijkertijd een belangrijk stuk funerair luchtvaarterfgoed. (Foto Steven Volckaerts) |
Frans Van Humbeek
Met dank aan Dierckx Peter, Kirschen Peter, Lecomte Georges, Van de Velde Danielle,
Van Tigchelt Stefan, Volckaerts Steven en Wittemans Luc.
