Steenokkerzeel, 12 november 2009. Belgocontrol – de naam zegt het eigenlijk zelf – heeft als kerntaak de veiligheid in het luchtruim boven België en Luxemburg te garanderen. In het verleden was Hangar Flying al eens te gast in de verkeerstoren van Brussels Airport; vandaag keerden we terug om de werking van de meteorologische dienst en haar gepassioneerde werknemers wat nader te bekijken. Naast de luchtverkeersleiding is een accurate weersvoorspelling immers onontbeerlijk voor een veilig en efficiënt verloop van de vliegbewegingen.Onder een sombere wolkenhemel worden we op de site van Belgocontrol te Steenokkerzeel opgewacht worden door Tania Verhoeve, projectmedewerkster van de meteodienst. Dat het weer niet geheel volgens de voorspellingen is, zal later nog blijken… Maar laten we niet op de zaken vooruitlopen: vooraleer we ons aan een weersverwachting kunnen wagen, moeten we eerst leren om de verschillende weersfenomenen te observeren.
Observatie
Tania neemt ons mee naar de vijfde verdieping in de verkeerstoren waar de waarnemingspost van de meteodienst gevestigd is. De verkeersleiders, die nog enkele niveaus hoger zitten, hebben ongetwijfeld het beste uitzicht; toch moeten de heren waarnemers amper onderdoen. Het mooie panorama is echter niet zomaar een extraatje… Hoewel de meeste parameters tegenwoordig automatisch opgetekend worden door middel van geavanceerde apparatuur, bestaat de taak van de waarnemer nog steeds uit het observeren van het weer in de strikte zin van het woord. Denk hierbij maar aan het bepalen van de zichtbaarheid op een mistige winterdag. Opmerkelijk zijn de foto’s van bepaalde ijkpunten in het landschap, voorzien van hun afstand ten opzichte van de verkeerstoren, die we langsheen de verschillende vensters aantreffen.
  | Meteorologen Gabor Simon (links) en Johan Vercarre volgen de relevante data zoals zichtbaarheid, neerslag en windrichting en -snelheid op verschillende displays en stellen aan de hand hiervan een weertrend op voor de komende twee uur. |
Met de verzamelde gegevens wordt er een METAR (Meteorological Aerodrome Report) opgesteld, een gecodeerd bericht dat een overzicht geeft van de actuele weersgegevens. Aan de hand hiervan worden piloten op de hoogte gebracht van de zichtbaarheid, temperatuur en dauwpunt, wind en wolkenhoogte die er heerst op een bepaalde luchthaven. Bij slechte weersomstandigheden is de weerstrend die de voorspellers aan het bericht toevoegen van groot belang. Een weersverbetering op korte termijn kan bijvoorbeeld een gunstig effect hebben op vertragingen (of zogenaamde slottijden). De rol (en de expertise) van de voorspeller is dan ook niet te onderschatten. De mensen die werkzaam zijn in de observatiepost beschikken over de nodige ervaring om weersfenomenen correct te interpreteren. Toch kan het weer grillig zijn en een weersvoorspelling blijft steeds wat het is: een voorspelling. De meteorologen kloppen hier diensten van 12u om zich goed kunnen in te werken in een bepaalde weersituatie en deze zo lang mogelijk op te volgen, hetgeen de accuraatheid van de berichtgeving ten goede komt.
Naast Brussel zijn de meteorologen van Belgocontrol ook actief op de regionale luchthavens van België. De vliegvelden van St.-Hubert en Spa beschikken over een volledig geautomatiseerd waarnemingsstation; op de andere locaties zijn er waarnemers ter plaatse die ook instaan voor de pre-flight briefing van de bemanningen. Op Brussels Airport worden er door Belgocontrol om de drie uur meteofolders verspreid naar haar klanten. Hierin treffen we ondermeer windkaarten, de laatste METAR en TAF (Terminal Aerodrome Forecast) -bulletins en de zogenaamde Significant Weather Charts die turbulentiezones en belangrijke
 | Tania Verhoeve werkt voor de technische- en ondersteunende dienst van de meteo. Binnen deze afdeling staan ondermeer het onderhoud en de verdere uitbouw van de website en de klantencontacten centraal. Op termijn zullen de klassieke, papieren meteofolders plaats ruimen voor een interactief platform waar de luchtvaartmaatschappijen en afhandelaars de laatste weergegevens live kunnen downloaden. |
Voorspelling
We laten de observatiepost achter ons en dalen af naar de eerste etage waar de voorspellers van de meteodienst hun stek hebben. We hadden het al eventjes over de TAF, of langetermijnsvoorspelling. Per shift houden drie meteorologen zich bezig met het analyseren van de verschillende weermodellen, aangeleverd door de grote Europese meteorologische centra. Aan de hand van deze verschillende computermodellen, satellietbeelden, de huidige waarnemingen in de verschillende stations van Belgocontrol en een goede dosis ervaring stellen ze een weersverachting op voor de komende periode (gaande van 9 tot 30 uur in de toekomst). Het TAF-bericht is qua vormgeving vergelijkbaar met de METAR. De codering van de gegevens in korte berichten resulteert in overzichtelijke en snel toegankelijke weersinformatie voor de cockpitbemanningen.
 | Met veel passie voor zijn werk maakt Ives Wambacq ons wegwijs in de wereld van de computermodellen. Hij heeft op geregelde tijdstippen overleg met de meteorologen van het KMI en de meteodienst van het leger over de te volgen trend in de voorspellingen. Het is uiteraard de bedoeling dat alle bulletins (min of meer) op dezelfde golflengte zitten. |
Shift supervisor Ives Wambacq valt meteen met de deur in huis: de weersvoorspelling voor vandaag klopt grotendeels, toch verwachtte hij iets meer zonneschijn. Een vrij hardnekkige restbewolking wil echter niet wijken voor een zwak novemberzonnetje en de vochtige atmosfeer wil ook niet echt meewerken. Het laatste weerbericht dient bijgevolg bijgesteld te worden. Het valt ons meteen op met welke kennis van zaken de weermannen over hun vak spreken. Er wordt gegoocheld met weermodellen en computeranalyses, met elk hun voor- en nadelen. Na verloop van tijd leren de meteorologen welk model in een bepaalde situatie het meest te vertrouwen is – de ene analyse is al wat optimistischer dan de andere en soms meer aangeraden te volgen. Hoewel de vooruitgang voor niets staat en de weermodellen steeds betrouwbaarder worden, blijft toch het inschattingsvermogen en de ervaring van de voorspellers de beslissende factor voor een nauwkeurige weersverwachting én de veilige vliegoperaties die daaruit voortvloeien.
 | Stephane Habets demonstreert een aantal inputs die belangrijk zijn voor een correcte weersvoorspelling. We zien ondermeer beelden van de neerslagradar, een huidige wolkenkaart van België en (op de monitors bovenaan) tal van meetgegevens langsheen de verschillende start- en landingsbanen van Brussels Airport. |
Dienstverlening
Naast het operationele tweeluik van het observeren van het huidige weerbeeld en het voorspellen van de weertrend voor de komende uren, is er nog een derde facet van de meteodienst dat we even in het licht willen plaatsen: de dienstverlening naar de gebruiker toe. Belgocontrol werkt niet alleen voor de Belgische luchthavens en de commerciële luchtvaart; ook naar de particuliere gebruiker toe bestaat er een heel scala aan producten.
Belgocontrol biedt zowel de professionele gebruikers als de amateurmeteorologen via haar website de laatste weerberichten aan. Ook radarbeelden en weerkaarten zijn er te downloaden. Piloten kunnen via het portaal een vluchtplan indienen en de daarbij horende briefing of PIB (Preflight Information Bulletin) opvragen.
 | De weerradar van Belgocontrol te Brussel vinden we terug op het dak van gebouw 706 te Brucargo. Met een straal van 250km geeft de radar een overzicht van de neerslag boven het hele Belgische grondgebied en delen van de buurlanden. De beelden zijn op verschillende terminals in de luchthaven (zoals bijvoorbeeld in het crew center) op te vragen, alsook op de website van Belgocontrol. |
Naast de informatieve website organiseert Belgocontrol ook trainingsessies meteorologie voor verschillende doelgroepen. Aspirant-piloten die hun PPL willen behalen, volgen een specifieke cursus gegeven door de professionals van de meteodienst. Heel handig voor amateurpiloten is de weerlijn (betalend) waarbij je telefonisch in contact komt met de dienst en dit op het nummer 0902 88 173. Je krijgt dan een van de meteorologen aan de lijn die klaarstaat met een weersvoorspelling op maat, of je nu ballonvaarder, zweefvlieger of privépiloot bent.
We verwijzen alle geïnteresseerden naar de interactieve website waar je niet alleen voor de laatste weersinformatie maar ook voor alle andere diensten van Belgocontrol terecht kan.
Giovanni Verbeeck
Foto’s: Paul Van Caesbroeck
