Humbeek, 1 maart 2010. Het boek “De weg naar de vrijheid” brengt het verhaal van de Canadese Sgt Harold DeMone, de boordschutter van een Wellington die neerstortte in Perk. Dankzij het verzet slaagde DeMone erin om Groot-Brittannië te bereiken. Zijn tocht naar de vrijheid werd neergepend door Stany Moortgat.
Sgt. Harold DeMone was de boordschutter van de Wellington IC DV763 XG-H2 van 16 OTU (Operational Training Unit) die in de nacht van 1 op 2 juni 1942 neerstortte in de buurt van de Tervuursesteenweg in Perk, nabij het beeld van het Heilig Hart. Normaal werden de toestellen van de OTU’s ingezet voor training van bemanningen maar tijdens de grote “bomber Harris”- raids tegen Duitsland kregen ze een plaats in de bommenwerpersvloot.
 | Stany Moortgat met zijn boek “De weg naar de vrijheid”. Op de achtergrond de oude Humbeekse brouwerij waar de boordschutter verbleef. (Foto Paul Van Caesbroeck) |
P/O Ronald Robinson DFC (Distinguished Flying Cross) was piloot, F/O Charles O’Brien de waarnemer, F/Sgt Forster de radio-operator, Sgt Beal de bommenrichter en Sgt DeMone de schutter. Robinson en O’Brian kwamen bij de crash om het leven. Een gedenkteken voor hen staat op het kerkhof van Perk, ze liggen begraven op het Adegem Canadian War Cemetery. Beal en Forrester werden krijgsgevangen genomen. Dankzij de verzetslijn Comète kon DeMone Groot-Brittannië bereiken.
 | Harold DeMone gefotografeerd tijdens een vakantie. (Archief Stany Moortgat) |
In november 2007 luisterde Stany naar de oorlogsverhalen van Humbekenaar Jules De Schouwer. Die vertelde dat tijdens de Tweede Wereldoorlog in de brouwerij van Alexander Horckmans (Oostvaartdijk, Humbeek) een Amerikaanse of Canadese verstekeling een paar dagen onderdak had gevonden. Joseph Horckmans, de zoon van Alexander, kon het verhaal alleen maar bevestigen en zei dat het ging om de Candees Sgt. Harold DeMone DFM (Distinguished Flying Medal). Alle briefwisseling over die man, inclusief de felicitaties van Eisenhower voor de familie Horckmans, was verloren gegaan. De auteur kon familieleden van de ondertussen overleden Harold DeMone contacteren maar spijtig genoeg had de man altijd de lippen stijf op mekaar gehouden als er iets over zijn oorlogsverleden werd gevraagd. Wel kon Stany verslagen van interviews inkijken die waren opgesteld nadat DeMone terug op vrije voeten was, alsook enkele bladzijden uit een gekopieerd dagboek van DeMone.
Nadat de Wellington vermoedelijk boven Mechelen door een nachtjager was getroffen, kon DeMone als eerste het vliegtuig met zijn parachute verlaten. Hij kwam terecht in een moerassig gebied, het Mechels Broek. Langs de oevers van de Dijle liep hij tot Muizen, vandaar ging het naar Hombeek. Van een landbouwer kreeg hij wat te eten en ook burgerkledij. Via het Bos van Aa zette hij zijn tocht voort en op een tweede boerderij ontmoette hij een boer die hem in contact bracht met brouwer Horckmans.
Op 2 juni 1942 moet hij al in de Humbeekse brouwerij zijn aangekomen. Baron Guy Lunden, broer van Kapt Vl René Lunden RAF († 3 april 1942, zie artikel Hangar Flying), was in de brouwerij met DeMone komen praten en bracht hem verder in contact met de ontsnappingslijn Comète en met de Schaarbeekse verzetsstrijdster Andrée “Dédée” de Jongh. Na een helse tocht door Frankrijk en Spanje bereikte hij Gibraltar. Op 7 juli 1942 nam hij daar een troepenschip naar het Schotse Gourock, vijf dagen later wandelde hij in Schotland rond als een vrij man.
Auteur Stany Moortgat beschrijft de spannende ontsnappingstocht van DeMone. De andere bemanningsleden passeren slechts zeer summier de revue. Dit werk bevat geen gedetailleerd verslag van de laatste vlucht van de Wellington XG-H2. Het boek werd uitgegeven door de erfgoedvereniging van Grimbergen. Het kan besteld worden via hun webstek www.eigenschoongrimbergen.be of rechtstreeks bij de auteur (stany.moortgat@skynet.be). Formaat A5, 87 blz., zwartwit, Kostprijs 12 euro plus 2,5 euro verzendingskosten.
Frans Van Humbeek
