Brugge, 8 november 2010. In de luwte van de herfstvakantie bel ik aan bij boekbinder Ivan Devolder. Ik heb een boek bij dat helaas haast helemaal uit elkaar valt. Het dateert van 1934 en het is dringend aan restauratie toe. Het boek heet “Le Sport de l’Air” en is geschreven door de Fransman Henri Mignet (°1893 – †1967). Het boek is een klassieker onder de luchtvaartkenners en antiquairsgewijs zeer gegeerd … een dure restauratie waard.
 | De Vliegende Vlo van recentere datum staat mijlenver van de oorspronkelijke HM-14 maar loochent geenszins de grondbeginselen van Mignet. |
Lezers van Hangar Flying herinneren zich de beide artikels over de Pou du Ciel in de nieuwsbrief van oktober 2010. Een hernieuwde belangstelling voor Mignet is immers aan de orde van de dag en vandaag staat er eentje te blinken in een loods op het vliegveld van Moorsele.
 | Of ik, … mocht mij vliegvergunning niet al tijden zijn verlopen, deze Pou wel willen vliegen? |
Mignet is altijd een man van de controverse geweest. Het verhaal gaat dat hij zijn hemelluis bedacht omdat hij de techniek van de drie-assenbesturing maar niet onder de knie kreeg. Algemeen wordt aangenomen dat zijn eerste Pou van 1933 een regelrechte zelfmoordkist was omdat het niet goed zat met het vleugelprofiel en omdat ook de regels van C/G (center of gravity) met de voeten waren getreden.
In de jaren dertig was luchtvaart geen exacte wetenschap. Ook Mignet volgde de weg van trial and error. De configuraties die hij testte en vloog waren de HM-6 met motor achterop en vervolgens de HM-11, HM-12, HM-13 en uiteindelijk de HM-14 die bekend zou worden als de ultieme Pou. De HM-14 vloog voor het eerst op 10 september 1933 met Mignet aan de stick. Mignet bouwde het vliegtuig in slechts één maand tijd vooraleer het tentoon te stellen op het 14de Salon van Le Bourget te Parijs. Deze eenzitskist vloog op een luchtgekoelde tweecilindermotor van Aubier & Dunne, 14,9 kW sterk en haalde haast 100 km/h. De kist deed er twintig minuten over om één kilometer hoog te klimmen en kwam bij de terugkeer naar de aarde landen aan slechts 30 km/h!
Tientallen Pou’s zouden door fanatieke luchtvaartenthousiasten worden gebouwd overeenkomstig het wereldberoemd geworden boek van Mignet: “Le Sport de l’Air” uit 1934. Dit boek voor het bouwen van een eigen vliegtuig, de meest uitgebreide handleiding die hierover ooit zou worden geschreven, zou Mignet bij elke hernieuwde uitgave fine-tunen maar helemaal goed zou het nooit worden. Het boek verraadt de passie maar ook de getroebleerdheid die Mignet aan de dag legde bij het ontwerpen en het vliegen van zijn vliegtuigen.
Het boek is in zijn oorspronkelijke versie een verzamelobject geworden en is heden nog na te bestellen bij Imprimerie Gatignol te Royan in Frankrijk (tel. +32 5 46 05 05 42).
De Pou du Ciel is een complexe machine. Voor Mignet was het hoogst belangrijk dat een vliegtuig niet in draagkrachtverlies mocht geraken. Daartoe koos Mignet voor twee vleugels in tandem. De vleugel voorop, kende een spanwijdte van zes tot negen meter, deze achteraan mat vijf meter. Dit vliegtuig zonder rolroeren, overtrok niet over de vleugel maar ging gewoon in glijvlucht onder een hoek van zo’n 45° aan een snelheid van 4 m/s tot de kist aerodynamisch weer voorwaartse snelheid opbouwde. Dit alles binnen enkele honderden voeten hoogte.
Maar net voor WOII verkoos de Franse overheid, na een reeks van dodelijke ongevallen, het vliegen van Mignet’s Pou te verbieden. Daarmee eindigde de eerste vlooienmanie voor de dik honderd zelfbouwkisten van Henri Mignet. Dat was net op het moment dat, hoe tegenstrijdig ook met het net uitgevaardigde civiele verbod, het Franse leger een bestelling plaatste voor twaalf toestellen, type Pou Maquis HM280 met opvouwbare vleugels.
De rusteloze aard van Mignet bracht hem nog voor het uitbreken van WOII naar Amerika waar hij American Mignet Aircraft oprichtte om de HM-14 met inherente stabiliteit en rudimentaire besturing aan de man te brengen. Er volgden de HM-20, en bij uitbreiding de HM-280, de opvolgers HM-290 en HM-293. Later keerde Mignet naar Frankrijk terug waarna hij afreisde naar Argentinië om daarna wegens geldgebrek door te reizen naar Brazilië waar hij in 1953 tekende voor de tweezits HM-310 Estafette die echter niet meer de concurrentie aankon met de vliegtuigen van Piper, Cessna en Beech die in die tijd de vliegtuigmarkt voor privévliegers begonnen te overspoelen.
 | Bemerk de vleugel voor en na. De vleugel wordt op en neer getild door stangen voor en na, op de flanken van de romp. De vleugel achteraan, zit vast en ver voor het richtingsroer. |
De rusteloze aard van de Fransman bracht hem nog naar Japan en Marokko waar hij respectievelijk de HM-330 Cerises de Fleurs bedacht en de eenzits HM-310 en de tweezits HM-350. Nog later en weer in Frankrijk beland, volgden de HM-360 (eenzits) en HM-380 (tweezits), wederom bedacht voor de amateur-vliegtuigbouwer.
Mignet was waarlijk een gedreven man maar ook een tragische persoon, vaak getroffen door het noodlot zoals die dag in WOII toen het Franse verzet zijn echtgenote ten onrechte doodschoot.
Hoe groot de adoratie was voor het werk van Mignet, toont zich in de vele navolgers die Mignet heeft gekend. In Frankrijk werd door Emilien Croses de Airplume bedacht, een HM-14 met sproeiers. Croses zou ook zijn eigen lijn van hemelvlooien ontwerpen, waaronder de EC-6.
De Pou du Ciel die vandaag nog amateursgewijs in de ULM/VLA-klasse worden gebouwd zijn de HM-360/380 waarvan de plannen voor 100 euro te koop zijn bij Pierre Mignet (+32 5 46 93 20 72). De andere populaire hemelluis is de HM-293 die kan worden gebouwd voor 3000 euro, afhankelijk van de gekozen motor en waarvan er wereldwijd zo’n vierhonderd vliegen.
Ook op het grasvliegveldje van Moorsele staat een Pou du Ciel, maar het ding wordt (nog) niet gevlogen omdat het bewijs van luchtwaardigheid uit blijft.
 | Als deze Pou du Ciel op het grasvliegveldje van Moorsele nu maar ‘s gauw het luchtruim mag kiezen. |
Henri Mignet is in de luchtvaartgeschiedenis een controversiële naam gebleven, niet in het minst voor het bedenken van vliegtuigen die niet in draagkrachtverlies kunnen worden gebracht. Maar Mignet was ook de grondlegger van een beweging die zeer succesvol zou blijken: het Franse RSA ofte Réseau du Sport de l’Air, dat de weg zou banen voor het Britse PFA en het Amerikaanse EAA en is uit die Amerikaanse zelfbouwwereld niet een gigantische grootheid als Burt Rutan opgestaan ?
Guido Bouckaert
Foto’s: Jan Vanhulle
