Lichtervelde, 30 december 2010. Een internetbericht bereikt mij uit Amerika met de beste wensen voor het nieuwe jaar. Eindelijk, denk ik, een teken van leven van een wel zeer bijzondere man die er mij bij elke jaarwisseling aan herinnert dat in ons land, meer dan een halve eeuw geleden, een oorlog woedde die door de intussen kranige Amerikaan mee bevochten werd in zijn P-51 Mustang. De man was op 1 januari 1945 in de lucht toen de geallieerden met Nazi-Duitsland het Ardennenoffensief uitvochten en hij schoot die eerste dag van het nieuwe jaar vier vijandelijke vliegtuigen neer tijdens wat intussen beroemd is geworden als ‘the New Year’s Bash’.
1/Lt. Rigby
Station 141, Bodney, Engeland. Aan het eind van 1944 vliegt de 21-jarige luitenant Alden P. Rigby in het 487 Squadron van de 352 Fighter Group. Zij noemen zichzelf ‘the blue nosed bastards of Bodney’ vanwege de blauwgeschilderde neuzen van hun gevechtsvliegtuigen.
 | 487th Fighter Squadron P-51 Mustangs on the flight line te Bodney in het voorjaar van 1945. (Foto ©352nd FG Association via Sam Sox) |
Alden Rigby wordt Amerikaans oorlogsvlieger in januari 1943 en belandt bijna twee jaar later in Engeland als de piloot van de Mustang P-51D, 44-15629, HO-R die hij tooit met het opschrift ‘Eleen & Jerry’. Alden Rigby is immers getrouwd en trotse vader van een dochter.
 | Lt. A. Rigby, Bodney, Groot-Brittannië, juni 1944. |
In de late decembermaand van 1944 verlaat 1/Lt Rigby en zijn smaldeel de relatief comfortabele infrastructuur van Bodney om in de ingegraven onderkomens te gaan leven van het vliegveld Y-29 te As in Belgisch Limburg, vlakbij de huidige NAVO-basis van Zutendaal. Hij zou na zijn stationering op Y-29 eindelijk weer goede leefomstandigheden kennen als zijn smaldeel daarna kwartier maakt op A-84 te Chièvres/Mons, in de onaangeroerd gebleven onderkomens en installaties van de Luftwaffe.
 | Lt. A. Rigby in België, februari 1945 in zijn P-51 Mustang getooid met de slogan ‘Eleen & Jerry’. |
Het vliegveld Y-29 van As was in november 1944 aangelegd door 852 Engineer Aviation Batallion (EAB) en telde 150 parkeerplaatsen voor vliegtuigen aangelegd rond de 1.525 lange startbaan die was verhard met staalmatten (PSP, Pierced Steel Planking) en werd bediend door twee taxibanen. Het vliegveld was voorzien van twee brandstofopslagplaatsen van 75.000 liter elk, vijf torens voor afweergeschut, twee aprons, hangars en een netwerk van verbindingswegen.
Het vliegveld werd voor een periode van vijf maanden beheerd door 852 EAB en er werden ook Britse (125 Wing) en zelfs Belgische (350 Sqn RAF) piloten gestationeerd. Aan het eind van de oorlog vlogen vanaf As nog 406 FG van 9 Air Force en 391 Bomber Group. Vanaf 19 november 1944 was 366 FG met de smaldelen 389/A-6, 390/B-2 en 391/A-8 permanent op Y-29 gebaseerd. Zij vlogen met de P-47 Thunderbolt.
 | P-47’s Thunderbolt van 389 en 390 Squadron op het vliegveld Y-29 van As van 366 FG, 65 jaar geleden. |
Op 23 december 1944 arriveert op As 352 FG van 8 Air Force die in de nadagen van de Slag om de Ardennen aan 366 FG van 9 Air Force was toegewezen. Zij en dus ook 1/Lt A. Rigby, vlogen er hun P-51 Mustangs met de blauw geschilderde neuzen en werden als die ‘Bluenosed Bastards of Bodney’ erg door de Luftwaffe gevreesd. Gedurende WO2 vloog 352 FG 420 opdrachten, goed voor 59.387 operationele uren, en vernietigde daarbij 776 vijandelijke vliegtuigen. 352 FG telde 29 aces.
 | 1/De P-51 Mustang van 1/Lt. Rigby met vijf kills onder de cockpit geschilderd, de zesde (hier nog in het rood) is in de late jaren negentig alsnog als kill geconfirmeerd zodat Rigby in september van 2000 na 55 jaar kon toetreden tot het selecte groepje van de American Fighter Ace Association. |
Angriff
Op 1 januari 1945 werd het vliegveld van As in de vroege ochtend door de Luftwaffe aangevallen. De Duitse jagers waren opgestegen van de vliegvelden Zellhausen, Gross Ostheim en Griesheim. Het II Jagdgeschwader dat zich op Koblenz gegroepeerd had om vandaar Operatie Bodenplatte in te zetten, vloog niet hoger dan 50 meter en bewaarde volstrekte radiostilte. De Angriff op Y-29 in het Limburgse As was onderdeel van de aanval die ochtend op elf geallieerde vliegvelden,. Met deze luchtaanval wilde Hitler de geallieerde luchtmacht lamleggen om het terugtrekken van zijn troepen uit de Slag om de Ardennen naar de Rijn te vergemakkelijken.
In de ochtend van 1 januari 1945 arriveerde de vijand om precies 09.20 uur boven het vliegveld van As waar het de pech had dat net twaalf piloten van 487 Sqn hun Mustangs met de blauwe neuzen in de lucht hesen voor een door Colonel Meyers geforceerde ochtendvlucht. Het 487ste zou immers pas tegen elf uur een bommenwerpersescort vliegen maar de kolonel had zin om zijn door het feestgedruis van de vorige oudejaarsnacht verdoofde piloten bruusk te ontnuchteren, hetgeen pijnlijk zou lukken.
In het luchtgevecht dat volgde ter verdediging van het eigen vliegveld was de eerste overwinning voor de kolonel. Nog voor het onderstel van zijn Mustang was opgehaald, schoot de leider van het 487ste een aanvaller neer. Ook Captain William ‘Whizz’ T. Whisner van 352 FG/487 FS/HO slaagde erin om in zijn P-51 geheten ‘Moonbeam McSwine’ een Messerschmidt Bf 109 neer te halen. Bij deze gevechtsdaad werd de P-51 in olietank en vleugels geraakt. De vier overwinningen van Whisner die dag bezorgden de Amerikaan een tweede Distinguished Service Cross (de DSC is de op een na hoogste onderscheiding in de USAF).
 | ‘New Year’s Bash’, een schilderij van artiest Troy White toont de bluenosed bastard, geheten ‘Moonbeam McSwine’. |
In het luchtgevecht boven As werden die dag 24 vijandelijke vliegtuigen neergehaald: 14 Fw 190’s en 10 Bf 109’s. Niet één Amerikaanse P-51 werd neergehaald, terwijl onder de vliegers geen gewonden vielen. Voor de luchtslag om As werd 487 Squadron geëerd met een Distinguished Unit Citation.
Operatie Bodenplatte
Ook Alden P. Rigby haalde in het gevecht op Nieuwjaarsdag 1945 vier vliegtuigen neer, twee Bf 109’s en twee Fw 190’s. Hiervoor werd hem een Silver Star toegekend, de derde hoogste onderscheiding.
Voor 1/Lt Rigby begon het nieuwe jaar om zeven uur. De mist trok langzaam op maar ging daarna over in nevel en er vormde zich een wolkendek op 1.500 voet. Voor het ontbijt controleerde Rigby zijn Mustang met koosnaam ‘Eleen & Jerry’.
Onderhoudslui waren bezig het ijs van cockpit en vleugels te verwijderen en een preflight check zou volgen. Na het ontbijt zou de machine warm worden gedraaid. Rigby hoorde Colonel Meyers piloten zoeken die niet al te intens oudjaar hadden gevierd. De kolonel wilde wel even de lucht in alvorens aan de lange escorte van die dag te beginnen die tot boven Berlijn zou strekken.
Om 9 uur waren in oostelijke richting de bomen aan het einde van de startbaan te zien. De start werd vastgesteld om tien voor halftien. De vlucht boven de Ardennen zou 55 minuten duren. Rigby zou als vierde in de formatie ‘wit’ van de kolonel meevliegen en wilde bij het taxiën meteen zijn positie na deze van de kolonel innemen. De knop van de verwarming van de machinegeweren in zijn vliegtuig had hij al ingedrukt. De hoofdschakelaar was opgezet. De piloten hadden net groen licht van de toren verkregen toen plotseling luchtafweer weerklonk.
Zo’n vijftig vijandelijke vliegtuigen scheerden over het vliegveld van As. Op de grond geraakt worden is de grootse nachtmerrie van elke gevechtsvlieger. Dus schoot Rigby in de slipstream van de Colonel midden van de chaos meteen de lucht in. Met 190 liter brandstof in de romptanks was de P-51 van Rigby niet erg wendbaar. Toch opende de Amerikaan meteen het vuur op een Fw 190. Rigby trof de vijand van neus tot staart en zag de kist op een hoogte van 300 voet naar links tollen en naar beneden duiken. Een andere Focke Wulf vluchtte huiswaarts maar Rigby zou de kist inhalen en beschieten. Deze Fw 190 ziet Rigby in de bomen neerstorten. Bij deze aanval verbruikte Rigby erg veel munitie. Het richtlampje van het vizier was doorgebrand en zonder vizier was het zeer moeilijk om de vijand vanop grote afstand te raken.
 | ‘The legend of Y-29’, een schilderij van artiest Roger Loveless met daarop afgebeeld de Mustang van 1/Lt. A. Rigby. |
Teruggekeerd boven Y-29 en met weinig munitie beschoot Rigby meteen een Bf 109 die met treffers in vleugels en cockpit van een hoogte van 500 voet zou neerstorten. Het gevecht van Rigby met nog een Bf 109 was allicht dat met de Duitse groepscommandant. De piloot vloog bijzonder goed en maakte ondermeer een split-s van op 1.000 voet hoogte. Rigby verklaarde te hebben gezien hoe de slipstroom ervan de toppen van de bomen schudde. Ook de Duitse vlieger zat blijkbaar zonder munitie en met nog een Mustang op de huid, maakte hij de fout zijn flank aan de Mustang van Rigby bloot te geven. De ultieme vuurstoot van Rigby schoot de motor en de cockpit van de Bf 109 aan flarden.
Adrenalinekick
Nu het gewicht van de brandstof in de romptanks afnam en de wendbaarheid van de Mustang gaandeweg verbeterde, was het gevecht evenwel over. Rigby had echter niet veel zin om meteen weer op As te gaan landen. De Amerikaan vroeg zich af in welke toestand de landingsbaan wel zou zijn. Hij bleef met een geweldige adrenalinekick en aan hoge snelheid nog zo’n kwartier op 2.000 voet patrouilleren en vertelde later daarbij eindelijk weer tot zinnen te zijn gekomen. Een andere P-51 Mustang die voor hem zou landen en nog gauw een victory roll draaide, werd daarbij door eigen grondvuur beschoten. Niet iedereen wist dat de strijd was gestreden.
Naderhand
Na de Slag om de Ardennen vloog 1/Lt. Rigby nog patrouille boven Arnhem en Nijmegen bij de luchtlandingsoperatie die bekend werd als een brug te ver, en verklaarde hij op het eind van de oorlog nog vaak boven de Rijn de vijand te zijn gaan uitdagen. Niemand van de Luftwaffe kon of durfde nog de handschoen opnemen.
Rigby vocht naderhand drie jaar in Korea en eindigde zijn loopbaan als majoor. Hij vloog vele types van vliegtuigen zoals P-40, P-47, F-86, F-4U, B-25 en C-45 en diende 25 jaar in de Utah Air National Guard. Hij ging in 1979 op rust na jarenlang FAA-verkeersleider te zijn geweest. De man is een mormoon en werd diverse malen op zending gezonden in de gehele wereld.
 | Alden P. Rigby als krachtige zeventiger bij een bezoek aan Bastogne. |
De Amerikaanse ace Alden P. Rigby woont vandaag in Bountiful, Utah, USA nabij Hill AFB en vierde in 2010 zijn 69ste huwelijksverjaardag met echtgenote Eleen. Zijn gezondheid begint evenwel te tanen, de man is 88, maar in de zomer van 2005 vloog hij onder toeziend oog, nog enige acrobatische buitelingen in een Omega III, een kist waarvan er maar twee zijn gebouwd en volgens Rigby ‘vliegt als een Mustang’.
 | Alden P. Rigby vloog in de zomer van 2005 nog enige acrobatische buitelingen in deze unieke Omega III. ‘Precies een Mustang’, verklaarde Rigby achteraf. Rigby is op de foto de man met de pet. |
In zijn huis in Bountiful, in de kelder, richtte Alden Rigby een klein maar waardevol museum in waar hij de artefacten bewaart die aan zijn vliegerverleden herinneren. En elk jaar weer, met Nieuwjaar, laat hij weten welke aangename mensen die Limburgers wel waren, toen hij als twintiger hier in België als oorlogsvlieger verbleef, ver van vrouw en kind. Het was voor hem een tijd om nooit te vergeten maar ook een stuk geschiedenis dat steeds weer moet worden herschreven voor het nageslacht.
Vandaag de dag is van het vliegveld van As niets meer terug te vinden. Alleen een gedenkplaat herinnert er nog aan. Slechts een bosweg in het loof laat vermoeden waar de oorspronkelijke startbaan ooit lag.
 | Vandaag de dag is van het vliegveld van As niets meer terug te vinden. Alleen een gedenkplaat herinnert er nog aan. Slechts een bosweg in het loof laat vermoeden waar de oorspronkelijke startbaan ooit lag (Foto Rich De Schutter). |
Het verhaal van 80 Amerikaanse ‘Bluenosed Bastards of Bodney’, inclusief 400 foto’s, is te lezen in het boek ‘Bluenoser Tales’. Bestellen kan via www.bluenosertales.com
Guido Bouckaert
Foto’s: Archief Guido Bouckaert
