Mousty, 21 mei 2011. Guy Van Herbrugge is gepassioneerd door de Boeing 707, geen klein grut. Jaren geleden maakte hij met zijn echtgenote een liefdevolle afspraak. Zij kreeg een groter terras en hij mocht gebruik maken van de ruime kelder onder het terras. Slim gezien van onze luchtvaartliefhebber. Sinds 1996 staat in zijn op maat gemaakte kelderruimte een heuse Sabena 707-simulator. Hangar Flying nodigde enkele crew members uit en Guy en zijn echtgenote zorgden voor een zomers onthaal, op het terras.
Gasten
Hangar Flying had drie ex-707 piloten geïnviteerd voor een bezoek aan de simulator. Nadat Robert ‘Bobby’ Laumans tijdens de Tweede Wereldoorlog bij de RAF had gevlogen, nam hij dienst bij Sabena. Hij zou instructeur worden van DC-3 tot Boeing 747. Théo De Clippel hadden we al uitgebreid aan het woord gelaten in het boek “Cockpits en piloten.” Théo startte zijn opleiding in 1951 bij de Belgische Luchtmacht en stapte in 1956 over naar Sabena waar hij o.a. vloog met Boeing 707 en 747. Jean-Pierre Herinckx was de First Officer van de Sabena Boeing 707 OO-SJG die op 8 mei 1972 gekaapt werd. Het verhaal over deze vlucht werd reeds eerder in Hangar Flying gepubliceerd door onze medewerker Jean-Pierre Decock (www.hangarflying.eu/fr/content/piratage-du-vol-sn571).
 | Bobby Laumans (vooraan) en Théo De Clippel in de simulator. Théo werd nog door Bobby op 707 ‘gelost’. (Foto Guy Viselé) |
Flight training op 707
In december 1955 tekende Sabena een eerste order voor de Boeing 707. Het was de eerste Europese bestelling voor het straalvliegtuig. Op 4 december 1959 werd de OO-SJA door Boeing overgedragen aan Sabena. Op 21 december 1959 kwam de OO-SJA aan op Brussel Nationaal. Een dag later vloog het al naar Leopoldstad.
 | Op 21 december 1959 werd deze foto genomen aan boord van de Boeing 707-329 OO-SJA. De groep vloog als passagier naar Leopoldstad voor de verdere training van bemanningen op de 707 van Sabena. Beginnend in de zetels vooraan, telkens vlnr: captain René Hubert, chef piloot Robert Godefroid, chef piloot Robert ‘Bobby’ Laumans, chef flight engineer Roland Verween, instructeur piloot Félix Ledent , chef flight engineer Paul Fauck, Jacques Hanot (Ramec) en (?) Coekelbergh (Ramec). De Ramec was de Radio Mecanicien, eigenlijk een Radio Operator die omgeschoold was tot Flight Engineer. De Radio Operator was niet langer nodig op de straalvliegtuigen. (Archief Guy Van Herbruggen) |
Nadat enkele instructeurs van Sabena in december 1959 bij Boeing hun opleiding op 707 hadden voltooid, werden de Sabena-bemanningen begin eind 1959/begin 1960 opgeleid in Leopoldstad-N’Djili. Per etmaal werd er vijftien uur gevlogen met de OO-SJA, telkens vluchten van ongeveer vijf uur. Er werd gewerkt in drie teams. Vijf uur vlucht voorafgegaan door een briefing en na de vlucht een debriefing. De Belgische bemanningen kwamen van Brussel met een DC-7C. Laumans: ” De luchthaven van N’Djili had een baan van 4.700 meter lang en 60 meter breed, toen de langste commerciële startbaan ter wereld. De lange piste was nieuw –N’Djili was pas op 14 februari 1959 officieel geopend– en er was weinig verkeer. Van omwonenden die klaagden over trainingsvluchten was er zeker geen sprake. Je moet goed beseffen dat alles toen op het eigenlijke vliegtuig moest getraind worden, een flight simulator voor de 707 hadden we nog niet. Voor de vroegere jachtpiloten die van de RAF naar Sabena waren gekomen, was het natuurlijk prettig om bijvoorbeeld een emergency descend met een 707 in te oefenen.”
Tijdens zijn trainingen in de States ontmoette Laumans ook Alvin ‘Tex’ Johnston, de bekende testpiloot van Boeing die vooral bekend werd door zijn barrel roll met de Boeing 367-80, de voorganger van de 707. Tex nam Bobby Laumans en Félix Ledent mee met een testvlucht met de ‘Dash 80’. Laumans: “We namen plaats in observer seats in de cockpit en Tex vroeg om onze gordels goed vast te maken. Ik kan je vertellen dat ik werkelijk onder de indruk was van het testvliegen met de 707”.
Passie voor 707
Als zestienjarige ging Guy Van Herbruggen als vrijwilliger werken in de luchtvaartafdeling van het Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis in Brussel. André Vanthemsche en André Hauet toonden hem de Caravelle. Voor het eerst kwam hij er in de cockpit, een beeld dat hij nooit vergeet. In 1982 hielp hij met de afbraak van de Boeing 707 OO-SJA van Sabena, de cockpitsectie staat nu trouwens in het museum. Guy ontdekte daar op Brussels Airport wat een prachtig vliegtuig de 707 wel is. Hij koestert nog altijd een souvenir van de SJA, één van deuren van de nooduitgangen. Jean Booten, een van de grondleggers van het ‘Brussels Air Museum’ schreef een brief om te bevestigen dat hij het stuk mee naar huis mocht nemen. Guy nam het mee op de trein en verstopte het in de kelder van zijn vader. Het is nu een van de prachtstukken uit zijn rijke collectie van vliegtuigrelicten.
 | Guy Van Herbruggen bij zijn 707-simulator. Guy: “Eenmaal per jaar ga ik met enkele vrienden in Miami bij de Pan Am International Flight Academy vliegen op een 707-simulator. We pakken dan ook enkele vluchtjes mee op DC-8.” (Foto Kevin Cleynhens) |
Guy Van Herbruggen: “Eerst heb ik geprobeerd om een echte cockpit van een 707 aan te kopen. Dat zou echter een zeer kostelijke en moeilijke operatie zijn geworden. In 1996 kreeg ik de kans om deze afgedankte Sabenasimulator aan te schaffen. Hij stond toen bij Sabena Flight Engineer Peter Kirschen. Dat was natuurlijk een buitenkans. Peter kende mijn passie voor de 707 en wist dat de trainer hier bij mij een zeer goed onderkomen zou krijgen. Het is eigenlijk een vrij licht toestel –het zwaarste is de sokkel van een ton– dat zelfs gemakkelijk kan gedemonteerd worden.”
De simulator is gebouwd bij Curtiss-Wright in Carlstadt (New Jersey, USA). De cockpit van de simulator is niet volledig authentiek. Guy Van Herbruggen heeft het toestel zo perfect mogelijk gerestaureerd. Gemakkelijk was dat niet omdat vele onderdelen ontvreemd waren. Van alle instrumenten die Guy gebruikt heeft voor de restauratie wordt de origine nauwkeurig geregistreerd. De autopilot komt van Air France, de radarconsole van American Airlines, de ADF uit de Boeing 707 OO-SJJ, het overhead panel voornamelijk van Lufthansa, de stoel van de co-piloot is een origineel SN-zitje, enz.
 | Zeldzame interieurfoto van de 707-simulator. Enkel het voorste deel, de eigenlijke cockpit, werd bewaard, niet de console van de instructeur of de kasten met elektronica. (Foto Sabena PR, archief Frans Van Humbeek) |
Techniekers van de simulator
Victor Vos (gepensioneerd onderhoudstechnicus bij Sabena): “Ik ben bij Sabena beginnen werken een paar dagen voor de crash van de OO-SJB in Berg. Ik herinner me dat nog goed. We klommen op het dak van een loods om een glimp op te vangen van het drama. Ik stond inderdaad in een onderhoudsploeg voor die simulator. In het begin was er ook een team techniekers uit de States aanwezig. Sabena ingenieurs van de dienst opleidingen hebben de simulator verder aangepast zodat hij perfect voldeed om onze piloten volgens de Belgische normen te trainen. Piloten schreven een flight report na hun training, op basis van dat rapport moesten we herstellingen gaan uitvoeren. Het was een zeer complex apparaat.”
 | Natuurlijk was de 707-simulator niet de eerste simulator die door Sabena werd gebruikt. Op deze foto zien we enkele Link-trainers van Sabena. De maatschappij had tien van dergelijke toestellen in dienst. Ook de Regie der Luchtwegen beschikte over Link-trainers. (Foto Sabena, archief Frans Van Humbeek) |
Een Sabena-technieker die onbekend wenst te blijven, maar van zeer nabij bij het project betrokken was, vertelde Hangar Flying: ”De 707-simulator is ongeveer een jaar voor onze eerste lijnvluchten met de 707 in Zaventem geleverd. Het probleem was dat de simulator was gebouwd naar de voorspellingen van het vluchtgedrag van de 707. In de praktijk vloog de 707 anders dan de pas geleverde simulator, … gelukkig maar zou ik zeggen! De vluchtnabootser moest dus aangepast worden aan de werkelijk gemeten performances van de Seven-oh-Seven. Een aerodynamisch ingenieur van Curtiss heeft ongeveer een jaar aan het toestel gesleuteld, samen met onze ingenieurs. Na een tijd konden bepaalde stukken van de opleiding dan op de simulator gegeven worden. Het werkte vooral met servomechanismen en lampen. In die periode kenden we de opkomst van de transistoren. Enkele transistoren werden al gebruikt voor het stabiliseren van versterkers.”
 | Op het moment dat deze foto van de 707-simulator werd genomen, stond hij nog in de simulatorzaal van Sabena, in het luchthavengebouw van Brussel Nationaal dat in 1958 werd geopend. (Foto Sabena PR, archief Frans Van Humbeek) |
De vliegeigenschappen van de propliners verschilden natuurlijk danig met deze van de Boeing 707, dat had belangrijke implicaties voor de trainingen. Door gebruik te maken van een simulator werden de trainingskosten gereduceerd. Avia&Astro schreef in september 1964 dat er in 1963 al 2.000 uren gevlogen waren in de 707-sim.
Getuigenis
Bobby Laumans is een heerlijk verteller. We konden hem dan ook moeilijk stoppen toen hij over zijn wedervaren bij de RAF begon te vertellen. Laumans: “Op 1 juni 1942 haalde de Luftwaffe mijn Spitfire V (350 Sqn RAF) neer boven de Noordzee. Het was een ongelijk gevecht met vier Fw 190. Toen heb ik echt gedacht dat mijn leven voorbij was. Nadat ik de Spit op zijn rug had gedraaid om uit de cockpit te kunnen vallen bleef ik met mijn parachute haperen aan het kussen dat achter het hoofd van de piloot zat. Instinctmatig heb ik met mijn knie de stick geraakt en door de beweging van het vliegtuig ben ik dan toch uit de cockpit geslingerd. Ik geloof dat ik toen op 900 voet zat. Mijn parachute opende perfect en in mijn gedachten dankte ik de WAFA-dame die mijn parachute had geplooid.” Twee dagen en drie nachten zat hij in een dinghy, dan werd hij door de Duitsers opgepakt en na een ondervraging naar een krijgsgevangenenkamp gebracht. Zoals gezegd ging hij na de oorlog voor Sabena vliegen.
 | Links profile artist Robert ‘Bob’ Block. Achter hem Bobby Laumans (links) en Théo De Clippel. (Foto Guy Viselé) |
 | Jean-Pierre Herinckx (links) signeerde de profile die door Bob Block werd getekend. (Foto Kevin Cleynhens) |
Laumans: “In juli van verleden jaar zat ik voor het eerst in de cockpit van een A330. Op een vlucht van London naar Brussel nodigde de captain mij uit om achter hem plaats te nemen. Er was daar geen mecanicien aan boord! De cockpit was zo clean, veel minder instrumenten dan in onze 707, alles leek veel eenvoudiger. Die vlucht was echt fantastisch, tot en met onze landing op baan 20.”
Hangar Flying dankt Guy Van Herbruggen en zijn echtgenote voor het sympathiek onthaal van onze redactie en de drie Sabenapiloten. Guy draagt gepassioneerd zorg voor dit merkwaardig en uniek stuk luchtvaarterfgoed. Dank ook aan Bob Block voor de unieke profile en aan Peter Kirschen voor de hulp bij de organisatie van dit evenement.
 | De profile die door Bob Block en Hangar Flying aan de piloten werd overhandigd. Onder de profile van de OO-SJB staat de crashdatum in Berg en de datum van de door Hangar Flying en het gemeentebestuur van Kampenhout georganiseerde herdenkingsplechtigheid. (Bob Block) |
Frans Van Humbeek
Foto’s: Kevin Cleynhens en Guy Viselé
