Gent, 23 september 2011. Frederik Vanderstraeten en Piet Dhanens beschrijven in een pas verschenen boek het ongeluk met de LZ 37, het luchtschip dat tijdens de nacht van 6 op 7 juni 1915 werd neergehaald door de Britse piloot Reginald Warneford en neerstortte te Sint-Amandsberg.
Frederik Vanderstraeten is verantwoordelijke voor de afdeling Sint-Amandsberg in het Documentatiecentrum voor Streekgeschiedenis Maurits Gyseling. Als sedert 1975 is hij gefascineerd door de LZ 37 en het drama in Sint-Amandsberg. Gentenaar Piet Dhanens specialiseert zich vooral in de geschiedenis van de luchtvaart in Gent en publiceerde ondermeer ‘Een eeuw luchtvaart boven Gent.’ Beide auteurs legden hun onderzoeksresultaten over de LZ 37 samen. Ze werkten mee aan de Canvasuitzending ‘Publiek Geheim’ over het vliegveld van Gontrode en de zeppelin LZ 37. De algemene belangstelling voor het ongeval met de LZ 37 bleef alsmaar toenemen. Doordat de dienst monumentenzorg van Gent hun medewerking vroeg aan de Open Monumentendag van september 2011 met als thema ‘Conflict’ kwamen ze op het idee om het verhaal over de LZ 37 te verwerken in een boek. Dit leverde een briljante publicatie.
 |
Roger Poelman, voorzitter van de heemkundige kring ‘De Oost-Oudburg’ schrijft in zijn voorwoord dat inwoners van Sint-Amandsberg waarheid en fictie door elkaar haalden. Dat is ook niet verwonderlijk gezien de censuur die de bezetter oplegde na het ongeval met de LZ 37. Nadat de hulpverleners hun werk hadden gedaan waren geen pottenkijkers meer welkom en de resten werden gemerkt als ‘Frans luchtschip’ en naar Duitsland verscheept. De lokale kranten kregen beslist de opdracht om perscommuniqués te verspreiden die voor hen werden neergepend door de bezetter. De Duitsers wilden natuurlijk de onaantastbaarheid van hun zeppelinvloot ten allen prijzen hoog houden. Het is ongetwijfeld de verdienste van beide auteurs dat ze er dankzij de kritische studie van lokale getuigenverklaringen en internationale bronnen in geslaagd zijn om waarheid en fictie van elkaar te scheiden.
Onderluitenant Warneford was vertrokken vanop een vooruitgeschoven vliegbasis in de buurt van Veurne. Hij dropte zijn granaten boven het luchtschip, slechts de laatste trof doel. Reginald Warneford zou het Victoria Cross krijgen voor het neerhalen van de zeppelin. De dodentol was zwaar en het verhaal blijft iedereen beroeren. Het was een droevig weekend voor de verdedigers van de zeppelins, diezelfde nacht werd ook de LZ 38 vernield in zijn loods in Evere.
Zeer gedetailleerd en helder beschrijven Frederik en Piet de laatste seconden van de LZ 37. In het klooster Onze-Lieve-Vrouw Visitatie, waarop het luchtschip neerstortte, kwam een zuster en een negenjarig meisje om het leven. Geschreven getuigenissen van ondermeer de brandweer en de zusters vormen de basis van het onderzoek. We komen meer te weten over de burgerslachtoffers maar ook over de acht bemanningsleden die het leven verloren en over de stuurman die de ramp overleefde. We krijgen informatie over de begrafenissen van de overledenen en natuurlijk krijgt het Zeppelinmonument op de Gentse Westerbegraafplaats de nodige aandacht. Belangrijke vragen worden opgelost … hoe is het ontstaan, wie ligt er nog begraven, wie is de eigenaar, …?
 | Het monument voor de omgekomen bemanning van de LZ 37 op de Westerbegraafplaats in Gent. (Foto Paul Van Caesbroeck) |
Verschillende verhalen die vroeger de ronde deden werden door de auteurs weerlegd. Warneford had het avontuur zonder kleerscheuren doorstaan en moest met zijn Morane-Saulnier L een eerste noodlanding maken in Sint-Idesbald, niet in Cap Griz-Nez zoals hij zelf beweerde. In zijn verslag meldde Warneford hoe hij de schade aan zijn toestel kon herstellen en zonder hulp van derden terug kon vertrekken. In het gemeentearchief van Sint-Amandsberg vonden de auteurs een handgeschreven getuigenis van een landbouwer die verklaarde dat hij Warneford had geholpen om het toestel te starten.
In Engeland werd de piloot als een held onthaald. Lang zou ‘Reggie’ niet genieten van zijn overwinning. Hij keerde terug naar Frankrijk en op 17 juni 1915 kwam hij samen met een passagier-journalist om het leven bij het invliegen van een gloednieuwe Farman H.F. 27, amper anderhalve week na zijn glorierijke overwinning op het luchtschip.
Merkwaardig is het hoofdstuk over de getrukeerde foto’s, zoals de twijfelachtige foto van de zogezegde ontmoeting van Warneford met koningin Elisabeth in Sint-Idesbald. Een foto van de crash van een andere zeppelin werd gebruikt om een montage te maken over het ongeval met de LZ 37, Photoshop avant la lettre. De bezoeken van de auteurs aan de graven van Warneford (Brompton Cemetery) en de Duitse bemanningsleden (Duitse militaire begraafplaats Vladslo en Westerbegraafplaats Gent) vervolledigen het verhaal.
De auteurs beperken zich niet louter tot de crash van de LZ 37. Er wordt ruim aandacht besteed aan de opkomst en ondergang van luchtschepen, aan de biografie van Reginald Warneford, aan de bouw van een replica van de Morane-Saulnier L in het Vrij Technisch Instituut (VTI) in Ieper, aan het vliegveld van Gontrode, enz. Ook de reünie met afstammelingen van de bemanningsleden van de LZ 37 wordt terecht in de verf gezet. De gedenkplaat in Sint-Amandsberg op een muur van het Visitatieklooster wordt onder de loep genomen en verslagen allerhande werden in het boek opgenomen, geïllustreerd met ondermeer foto’s van kleine bewaarde brokstukken van het luchtschip. Belangrijke handgeschreven documenten en kaarten illustreren het boek.
‘Luchtschip ontploft boven Gent (Sint-Amandsberg) van de auteurs Frederik Vanderstraeten en Piet Dhanens is een uitgave in eigen beheer van de heemkundige kring ‘De Oost-Oudburg.’ Digitale druk, zwart-wit, 176 blz. Prijs 15 euro plus 5 euro verzending. Beslist een aanrader. Bestelling en informatie: vanderstraeten.fr@telenet.be
Frans Van Humbeek
