Zeebrugge, 29 juli 2017. Tijdens een gezonde wandeling op de zeedijk van Zeebrugge zullen weinig dagjesmensen erbij stilstaan dat zich hier tijdens de Eerste Wereldoorlog een basis voor watervliegtuigen bevond. Een vakantietip voor uw volgend kustweekend is dus het zeer verzorgde boek ‘Koers Noordzee, Duitse marinevliegtuigbasissen aan de Belgische Oostkust 1914-1918’ van auteur Eddy Lambrecht.
 |
In 1914 vielen de havens van Oostende en Zeebrugge ongeschonden in handen van de Duitsers. Omdat ze op korte afstand van Engeland lagen, zag de Duitse Kaiserliche Marine daar onmiddellijk de militaire voordelen van in, denk maar aan het Unterseebootsflottille Flandern dat er aangemeerd lag. Weinig aandacht werd tot nog toe besteed aan het watervliegtuigenstation op de havendam van Zeebrugge. Daar brengt het boek van Eddy Lambrecht dus verandering in.
De luchtmacht van het Marinekorps Flandern heeft zich tijdens de Groote Oorlog sterk ontwikkeld en was van onschatbare waarde voor de kustverdediging. De Britten hadden gedacht dat Oostende en Zeebrugge snel zouden veroverd zijn, daarom hadden ze haveninstallaties als de havendam van Zeebrugge niet vernietigd, een pijnlijke vergissing. Op de dam werd een heuse watervliegtuigbasis gebouwd, met loodsen en een bomvrije schuilplaats. Belgische kranen met verlengde grijparmen werden gebruikt om de vliegtuigen in en uit het water te hijsen. Tussen de foto’s in het boek zitten heel wat juweeltjes, zoals een foto van een Gotha Ursinus, waarvan er maar één exemplaar is gebouwd. Watervliegtuigen werden op platte spoorwegwagens gezet zodat ze snel konden verplaatst worden naar Lissewege waar een reparatiewerkplaats was opgericht. Er zijn niet alleen de vliegtuigfoto’s maar ook de groepsfoto’s van piloten en techniekers, beelden die een bijna familiale sfeer uitstralen. Er zijn beelden van een hok nabij het stationsgebouw op de dam waar de Duitsers extra vlees kweekten, luchtfoto’s van beschadigde onderzeeërs, foto’s van vernielde huizen, prachtige luchtfoto’s van de regio, enz. Op een foto van een Duitse gesneuvelde vliegenier die per trein wordt weggevoerd van de havendam, zien we op de achtergrond het Palace Hotel. Eddy Lambrecht heeft een zeer rijke fotocollectie, dat is duidelijk.
Al op 4 december 1914 kwam het eerste contingent van een marinevliegtuigafdeling per trein aan in Zeebrugge. De piloten van Seeflugstation ‘SEE’ Flandern I (SEE II was Oostende) gingen al snel boven Engeland hun bommen uitwerpen, de geallieerde schepen onder vuur nemen, U-boten beschermen, enz. Voor de Britten was Zeebrugge een doorn in het oog en ze voerden vanaf begin 1915 bombardementsvluchten uit naar Zeebrugge. De Britse bombardementen werden in de loop van de oorlog drastisch opgevoerd. Niet alleen de techniek is voor Eddy Lambrecht belangrijk, ook de menselijke verhalen. Hij vertelt bijvoorbeeld het pakkend verhaal van Captain Fryatt van de SS Brussels. Op 22 juni werd hij gedwongen om zijn boot naar Zeebrugge te varen. Fryatt, die een maand eerder de duikboot U-33 had weten te beschadigen werd opgepakt en voor de Krijgsraad gebracht. De vader van zeven kinderen werd terechtgesteld in de buurt van het huidige Brugse gerechtsgebouw.
Door de geallieerde opmars werd op 30 september 1918 de Duitse evacuatie van de Belgische kust bevolen. Ook de vliegtuigbasis van Zeebrugge werd ontruimd.
De eerste zes hoofdstukken van het boek behandelen Seeflugstation Seebrügge, grotendeels in een nauwkeurige dagboekstijl. In hoofdstuk zes staan sublieme foto’s van buitgemaakte vliegtuigen. Wat zou je denken van een opname van een Blériot XI in handen van de Duitsers? Vele beelden lijken geschoten door professionele fotografen.
Naast de watervliegtuigen waren ook de op het land gestationeerde vliegtuigen van belang. In de hoofdstukken zeven tot en met tien heeft de auteur het over Flugplatz Uitkerke, Koolkerke, Nieuwmunster en Jabbeke. Deze hoofdstukken zijn voorzien van duidelijke kaarten en foto’s die vergelijkingen maken tussen de situatie tijdens WO1 en vandaag.
Auteur en Knokkenaar Eddy Lambrecht (62) is geen onbekende voor geïnteresseerden in de Eerste Wereldoorlog. Hij legt zich al meer dan twintig jaar toe op de Grote Oorlog. Na ‘Gruss aus Flandern’ (2004), ‘Gas Clouds over Flanders’ (2005), ‘Struggle in the mud, Langemark-Poelkapelle’ (2005), ‘Versteende vleugels’ (2005), ‘Voor hen geen zeemansgraf’ (2007), ‘Zij vielen uit de hemel’ (2009), ‘Ten aanval’ (2013), ‘Knokke en Westkapelle in de Grote Oorlog’ (2014) en het ‘Onbarmhartige bos’ (2014), is dit het tiende boek van Lambrecht over de gebeurtenissen in WO1. Eddy Lambrecht is ook medewerker van het tijdschrift ‘Cnock is Ier’ van de heemkring van Knokke en van ‘Shrapnel,’ het tijdschrift van de Western Front Association (WFA) België.
‘Koers Noordzee’ van Eddy Lambrecht telt 247 bladzijden en telt ongeveer 300 zwart-wit foto’s, documenten en kaarten. Afmeting 24 x 31 cm, harde kaft. Het is technisch zeer mooi uitgegeven bij Uitgeverij Bonte, www.bonte.be. ISBN 9789491466090. De prijs van 36 euro is het zeker waard.
Frans Van Humbeek
