Kortessem, 4 december 2015. In de nacht van 18 op 19 augustus 1941 stortte de Armstrong Withworth Whitley V bommenwerper Z6569-MHS neer in het Jongenbos te Vliermaalroot (Kortessem.) Op de plaats van de crash vond men het lichaam van de radiotelegrafist, Sgt Leslie Evetts. Hij werd met het nodige respect te Vliermaalroot begraven en waar hij was neergestort kwam later een houten herdenkingskruis. In 1960 bracht men het lichaam van Sgt Evetts over naar de militaire begraafplaats van Adegem. Auteur Jos Punie heeft nu een boek gepubliceerd met daarin het verhaal van de Whitley en zijn bemanning. Het werk is een gemeenschappelijke uitgave van de lokale Heemkundige Kring Het Poortje en de gemeente Kortessem.
 | Cover van het boek |
De boekvoorstelling is niet het eerste evenement waarin de plaatselijke bevolking de helden van de Whitley eert. Het oude houten kruis voor Sgt Evetts werd enige tijd geleden vervangen door een nieuw exemplaar (www.luchtvaarterfgoed.be/content/kruis-sgt-leslie-evetts-whitley-v-mh-s-z6569-51-sqn-raf). Op maandag 11 november 2013 was er ook al een herdenkingsviering in de parochiekerk van Vliermaalroot waarbij aan de plaatselijke gemeenschap een 51 Squadron crest (Squadron badge) overhandigd werd als blijk van erkentelijkheid voor het waardig afscheid dat tijdens de oorlogsjaren aan Sgt Leslie Evetts was bezorgd. Het was de eerste keer dat zo een crest overhandigd werd aan een volledige gemeenschap. Na de viering volgde de onthulling van een gedenkplaat voor de bemanning aan de kerk van Vliermaalroot (www.luchtvaarterfgoed.be/content/gedenkteken-bemanning-van-whitley-z6569).
De MH-S van 51 Sqn RAF was op 18 augustus 1941 om 21.51 uur opgestegen van zijn basis te Dishforth (North Yorkshire, Engeland) met als doelwit Keulen. Kort na middernacht, op de terugweg van het doelwit, kwamen ze in het vizier van Oberleutnant Hermann Reese van 2. Staffel/Nachtjagdgeschwader 1 met basis Venlo. Hij claimde een Whitley om 3.03 uur, en waarschijnlijk is hij dus diegene die de Whitley van het Jongenbos neerschoot. Het lichaam van Sgt Evetts werd op de plaats van de crash gevonden. Drie andere bemanningsleden, piloot P/O Harold B. Robertshaw, bommenrichter P/O Alan G. Trites RCAF en staartschutter Sgt Reginald A.C. Hooper, konden het vliegtuig tijdig verlaten maar werden krijgsgevangen genomen. Alleen navigator Sgt John L. Ives RCAF kon aan de Duitsers ontsnappen en bereikte met de hulp van de ontsnappingslijn Komeet Groot-Brittannië.
Het boek kwam tot stand dankzij de nauwe samenwerking met ondermeer de Britse RAF 51 Squadron History Society en Benny Ceulaers met zijn Planehunters Recovery Team (www.planehunters.be). Tijdens het onderzoek naar de gebeurtenissen van die nacht, werd de site van de crash onderzocht en een aantal onderdelen van het vliegtuig kwamen daarbij aan de oppervlakte. Een verrassende vondst was wellicht het identificatieplaatje van Sgt Evetts. De toenmalige gemeentesecretaris had dit bewaard in een pillendoosje en recent werd het door een familielid teruggevonden. Zelfs over het doosje wordt een aangrijpend verhaal verteld. Jos Punie heeft in zijn boek veel foto’s opgenomen van geborgen onderdelen, de samenwerking met de Planehunters was duidelijk vruchtbaar.
 | Auteur Jos Punie tijdens de boekvoorstelling. (Foto Luc Wittemans) |
Een boek als dit is vooral belangrijk omwille van de lokale archieven en getuigenissen die tijdens de research naar boven komen. Jos heeft excellente medewerking bekomen van de inwoners van Kortessem. Natuurlijk komt ook Daniel ‘Boy’ Le Roy du Vivier DFC ter sprake, afkomstig uit Vliermaal en tijdens WOII piloot bij de RAF. Terwijl hij de Duitsers bestreed in de RAF, was zijn vader Willy in België lid van de gewapende weerstand. Willy werd gearresteerd en zou niet terugkeren uit Duits gevangenschap.
Heel wat opzoekingen werden gedaan via het Web, natuurlijk een onuitputtelijke en snelle bron van informatie. De crash was wel een lokale gebeurtenis, maar wordt door Jos Punie zeer duidelijk geschetst in het internationale kader van het wereldconflict. Jos verduidelijkt ook hoe de Duitse verdedigingsstrategie was georganiseerd, meer bepaald de Kammhuberlinie die natuurlijk ook tot boven Kortessem reikte.
Jos brengt zeer precies het verhaal van de laatste missie van de Whitley. Bemanningsleden vertellen hoe het toestel dodelijk geraakt werd en hoe ze aan de bezetter zijn ontsnapt, ondermeer via de Komeetlijn. In hoofdstuk zes volgen we de weg van navigator Sgt John Learned Ives die dankzij het verzet kon ontsnappen aan de Duitsers. Helaas sneuvelde hij net voor het einde van de oorlog, op 28 april 1945. Tijdens een vlucht met een Dakota-hospitaalvliegtuig met bestemming Nijvel, kwam hij ter hoogte van Calais in zee terecht. Niemand van de bemanningsleden werd teruggevonden. Ook over de andere bemanningsleden van de Whitley brengt Jos gedetailleerd verslag uit, met heel wat aangrijpende getuigenissen.
In het laatste hoofdstuk brengt de auteur hulde aan de bemanningen van de vier Whitleys die dezelfde nacht in Limburg werden neergehaald: Whitley Z6566 bij Maastricht, Whitley Z6672 op de Tiendenberg bij Kanne (www.luchtvaarterfgoed.be/content/monument-vliegers-armstrong-whitworth-whitley-v-z6672-za-y) en Whitley Z6564 in Rekem.
De berging van Sgt Evetts, de uitvaart, zijn eerste graf in Vliermaalroot en de trots waarmee de lokale bewoners hun held tijdens de bezetting ten grave droegen, worden zeer innemend beschreven in het vlot geschreven boek van Jos. De foto van de berging van het lichaam van Evetts is een van de topstukken in het boek. We zien daarop barones de Cartier d’Yves die met de veldwachter, dragers en kinderen het stoffelijk overschot van Evetts wegbrengen. Op hun gezichten is te zien dat de crash diepe sporen had nagelaten in het hart van Vliermaalroot.
De lay-out en druk is zeer verzorgd. Formaat 17 x24 cm, 132 bladzijden, 65 zwart-wit beelden. Het boek kost amper 10 euro, plus 4 euro aan verzendkosten. Dit kan gestort worden op de rekening van de Heemkundige Kring Kortessem BE36 8601 0924 1681. Duidelijk naam en adres vermelden.
Frans Van Humbeek
