Schaffen, 13 augustus 2016. De Fly In van Schaffen blijft een evenement waar we jaarlijks naar uitkijken, ook om er eens een gezellige babbel te doen met gelijkgezinde luchtvaartliefhebbers. Een van die mannen die niet weg te denken is uit Schaffen is Ludo Vrancken (°1953.) Telkens vergast hij ons op nieuwe verhalen over het vliegveld en zijn gebruikers. Zijn kennis en stevige research heeft hij nu samengebracht in een boek, waar we trouwens al lang naar uitkeken. Het heeft ons niet ontgoocheld, prima werk van Ludo’s pen.
 | Cover |
Ludo Vrancken was drie decennia lang een bevoorrechte getuige op het vliegveld. Hij is niet alleen observator, als zweefvlieger kent hij als geen ander het reilen en zeilen van het vliegveld. Zijn interesse in de militaire luchtvaart vertaalde zich in diverse publicaties, waaronder het standaardwerk ‘De geschiedenis van de Belgische militaire vliegerij 1910-1918’, in 1999 uitgegeven door het Koninklijk Legermuseum.
Het vliegveld in Schoonaarde-Schaffen (voor een groot deel op grondgebeid Molenstede) werd in 1916 door het Duitse Keizerlijke leger aangelegd, en niet in 1915 zoals vele auteurs in het verleden al beweerden. Toen de Duitse bezetter het in november 1918 verliet, kwam het eerst in handen van de Franse Aviation Militaire, later van de Belgische Aviation Militaire. De aankomst van de Aéronautique had grote gevolgen voor de omgeving, zowel voor het sociale leven als bijvoorbeeld de erfdienstbaarheden. De periode van het interbellum is fascinerend en kon ondermeer beter beschreven worden door het raadplegen van archieven die enkele jaren geleden opdoken in Moskou.
We kunnen niet erg trots zijn op wat er bij de Belgische Aéronautique gebeurde in mei 1940, onze luchtverdediging deed niet waarvoor ze was opgeleid. Ludo staat stil bij de dramatische meidagen van 1940 en plaatst foto’s van de Duitse vernielingen van de Belgische vliegtuigen op een kaart van Schaffen, we weten nu precies waar de foto’s zijn genomen. Duitse vliegactiviteiten ontplooiden zich op het vliegveld en het was meermaals het doelwit van geallieerde luchtaanvallen. In 1945 droegen de Britten het terrein over aan de Belgen. In 1946 landden de toestellen van de Initial Training Wing op Schaffen. Het militaire vliegwezen verdween snel uit Schaffen om plaats te maken voor de parachutistenschool. Voor de para’s is Schaffen gewijde grond. Ludo vertelt hoe de in Diest wonende onderluitenant Jef Heylen vermoedelijk de keuze heeft bepaald voor Schaffen als paraschool. Het verhaal over de geschiedenis van de para’s in Schaffen is subliem verteld, van de weerstand van ministers voor parachutesprongen, de types parachutes en procedures, de materiaaldroppings, de vrije val en de waterstof- en heliumballons (‘het varken’) waaruit gesprongen werd, alles komt aan bod. Merkwaardig is ook het verhaal van het Horsa-zweefvliegtuig, een miskoop.
Het Trainingcentrum voor Parachutisten van het Belgisch leger viert in 2017 dat het 75 jaar geleden effectief met zijn activiteiten begon. In driekwart eeuw passeerden duizenden para’s het terrein. Allen hielden zij een onuitwisbare indruk over van hun eerste ballonsprong. Schaffen werd ook de bakermat van het militaire luchttransport, alle materiaaldroppingstechnieken werden er ontwikkeld, er vonden tests met vliegtuigen en helikopters plaats en bovenal voerde men hier de eerste sprongen in vrije val uit. De militairen stonden aan de wieg van alle burgerlijke valschermspringerclubs en waren betrokken bij de uitbouw van de recreatieve luchtvaart in Diest en omgeving.
Prachtige verhalen lezen we over de Universitaire Flight, de Zwarte Duivels, de vrouwelijke para’s in Schaffen, enz. Vanaf 1958 kon het terrein ook gedeeltelijk gebruikt worden door de recreatieve luchtvaart. De burgerlijke activiteiten kregen internationale uitstraling door de jaarlijkse internationale Fly In. Nu beleeft het centrum een tweede jeugd door de samenwerking met het Nederlandse leger.
 | Het vliegveld overleefde twee wereldoorlogen en talloze hervormingen bij defensie. Bij het grote publiek is het vooral bekend om de jaarlijkse Fly In. (Foto Frans Van Humbeek) |
Ludo Vrancken kon putten uit de rijke fotoverzamelingen van ondermeer Bart Beckers, Willy Collin, Guy Hommelen, Paul Laureys en Leo Van Diest. Er is ook een mooie set foto’s gepubliceerd van het bezoek van koningin Elisabeth aan Schaffen, foto’s die komen uit het archief van het Koninklijk Paleis. Unieke collectiestukken zijn fris verwerkt in de lay-out van het boek, ondermeer de huishoudboekjes van de Franse escadrilles. Opmerkelijk is de grote collectie Wing-badges samengesteld door Willy en Alain Conrandi. Achteraan in het boek zitten enkele interessante bijlagen, zoals het oorlogsdagboek van Majoor piloot Hendrickx, de bevelhebber van I/2 Aé. Het behandelt de periode 6 september 1939 tem 21 augustus 1940.
Een belangrijk stuk in het boek gaat over de erfenis op het vliegveld van een eeuw luchtvaart. Wat rest er ons nog van het verleden? Verbazend genoeg leverde de honderd jaar militaire aanwezigheid een omgeving op die er vrijwel uitziet als in het verleden, vooral door het bouwverbod dat er tot midden vorige eeuw heerste. Het is militair erfgoed omdat het er nog uitziet zoals alle vliegvelden er uitzagen tussen de twee wereldoorlogen.
 | Auteur Ludo Vrancken bij Riet Hanssens van uitgeverij De Krijger. (Foto Frans Van Humbeek) |
Het boek is uitgegeven bij De Krijger (Kloostertraat 83, 9420 Erpe-Mere, www.dekrijger.com/nl/nieuws). Die probeert met dit kwalitatief goed uitgegeven boek opnieuw een plaats te vinden op de markt van de luchtvaartliteratuur. Met deze kwaliteit moet het zeker mogelijk zijn om het vertrouwen van de lezers te winnen.
320 blz. Verkoopprijs 45 euro. Gratis verzending tot eind augustus. Vanaf september 7 euro extra voor de verzending. Rekeningnummer: BE78 0015 2189 0186
ISBN 978 90 5868 233 8
Frans Van Humbeek
