Sun, sea, STOL

Knokke, 8 april 2018. Wie droomt er niet van om eens met een tweedekker langs de Egyptische piramides te vliegen? Of om Zuid- en Midden-Amerika te doorkruisen van zuid naar noord? Of gewoon om eens te landen op een strand aan de Noordzee? Een Belgisch bedrijf kan deze dromen tot werkelijkheid wekken. Hangar Flying sprak met Sam Rutherford van Vintage Air Rally (www.vintageairrally.com).

De eerste rally die het bedrijf organiseerde was de Crete2Cape, waarover we eerder gerapporteerd hebben (https://www.hangarflying.eu/nl/node/4134). Ook andere rally’s hebben onze agenda reeds gehaald. Zo kan je onder begeleiding vanuit Ushuaïa, in het uiterste zuiden van Argentinië, naar de Verenigde Staten vliegen. De organisatie neemt alle logistiek rond het vliegen voor haar rekening. Hotels, maaltijden en andere zaken worden voor de deelnemers geregeld, maar je kan natuurlijk ook altijd onder je vleugels gaan kamperen. De organisatie van een dergelijke tocht neemt al snel twee jaar in beslag.

Het nieuwste evenement van Vintage Air Rally vindt plaats dichter bij huis, heeft alvast minder gedoe om het lijf, maar gaat ons land niettemin een gloednieuwe luchthaven opleveren. Op 14 juni eerstkomend wordt Knokke-Zoute International Airport (EBKZ) officieel geopend, straal voor het casino van Knokke. Noblesse oblige. Landmeters noch bulldozers komen eraan te pas, enkel de welwillende medewerking van de Noordzee die de piste om de zes uur komt aanleggen en gladstrijken. Alvast goed voor honderden vliegbewegingen per getijde.

Een getijdenluchthaven, als je wil, die meteen gaat gebruikt worden voor een short take-off and landing (STOL) wedstrijd. Piloten die er ook bij willen zijn, moeten zich haasten om in te schrijven. De Noordzee stelt er slechts een beperkt aantal slots beschikbaar en deze zijn ondertussen voor meer dan de helft geboekt.

Je moet zeker geen bush plane met ballonbanden hebben om deel te nemen. Zelfs een vliegtuig met een turbinemotor wil er zijn kansen gaan wagen. De organisatie heeft verschillende keren de draagkracht van het strand getest, en het blijkt 35 000 kilogram aan te kunnen. Om praktische en veiligheidsredenen zal het maximaal toegelaten gewicht op 5 700 kilogram worden gebracht.

Deelnemende vliegtuigen krijgen een piste van 600 meter aangeboden, met aan beide kanten 60 meter overrun. Het stuk strand dat werd uitgekozen, ligt er over het algemeen zeer vlak bij, maar mogelijke oneffenheden bij het terugtrekken van Neptunus zullen worden weggewerkt.

Om dit te realiseren zijn Sam en zijn team al meer dan een half jaar aan de slag. In de eerste plaats is er de medewerking nodig van de verschillende overheden. Burgemeester Graaf Leopold Lippens was onmiddellijk enthousiast, en ook de luchtvaartautoriteiten werkten vanaf het begin mee om het ambitieuze evenement mogelijk te maken. Het resultaat is een tijdelijke gecontroleerde internationale luchthaven met douane en andere faciliteiten. Deelnemers die van verre afstand aanvliegen, kunnen hun vliegtuig zelfs ’s nachts op het strand laten staan, en onder de vleugels kamperen! Geheel in strijd met het gemeentereglement, voor de gelegenheid uitzonderlijk toegestaan. Frigoboxtoeristen gesignaleerd in Knokke, het zou weer eens lang geleden kunnen zijn?

Ondanks het feit dat het zand bijna zoveel draagkracht heeft als beton, is toch aangeraden om een short field-techniek te gebruiken. De organisatie benadrukt dat het belangrijk is dat piloten zich goed voorbereiden op de landing. Een vlucht met een instructeur, en zelfs op een veilige hoogte stalls gaan oefenen, is meer dan wenselijk.

Sowieso is het nuttig dat je als piloot op de kortst mogelijke afstand kan landen, al is het maar om in geval van motorpech of als voorzorgslanding met zelfvertrouwen een veld of weide te kunnen kiezen. Deze wedstrijd is dan ook een mooi alibi om dergelijke vaardigheden vanonder het stof te halen.

Wanneer je gaat oefenen, probeer je in eerste instantie zo dicht mogelijk achter een gekozen streep te landen. Een hele opgave voor vele vrijetijdspiloten voor wie een goede landing vooral zacht moet zijn – de piste is immers lang genoeg. Voor de streep stranden levert bij de wedstrijd geen punten op. Vergelijk het met een échte noodlanding, waar je ook liever niet in de gracht vlak voor je gekozen weide uitkomt.

De gemeten landingsafstand eindigt niet bij het eerste contact met de grond, maar wordt geregistreerd wanneer je volledig stilstaat. Om de afstand op de grond zo kort mogelijk te houden, moet je tegen een zo laag mogelijke snelheid aanvliegen. Volledige flaps – wanneer je er hebt – geven niet alleen meer draagkracht tegen lage snelheid, ze zorgen ook voor een bijkomend remmend effect. Trek de flaps na touchdown zo snel mogelijk op om draagkracht weg te nemen, en zoveel mogelijk gewicht op de wielen te zetten. Een hogere wrijving met het zand gaat het toestel beter doen afremmen.

Ervaren piloten kunnen proberen om nóg dichter tegen de overtreksnelheid te komen door aan te vliegen ‘in tweede regime’. Hierbij vlieg je met een hoge aanvalshoek, en geef je veel motorvermogen om draagkracht te behouden. Op grote hoogte uit te testen als slow flight. Bij landing kan je best op een zeer lange piste oefenen, zoals bijvoorbeeld op de voormalige militaire vliegvelden van Ursel, Oostmalle of Weelde. Vlieg normaal aan, maar probeer de grond niet te raken en er enkele centimeters boven te blijven. Verhoog stelselmatig de aanvalshoek en het motorvermogen, en neem het gas volledig weg eens je over de drempel bent. Wees er wél zeker van dat je vlak boven de grond scheert. Vanaf het ogenblik dat het vermogen weggenomen wordt, zal je uit de lucht vallen. Als je dan te hoog zit, maak je een harde landing, en zal het vliegtuig gaan stuiteren. Terug in de lucht worden geworpen en het feit dat je waarschijnlijk té weinig vermogen zal hebben om een go around te maken, vormen een niet te onderschatten risico bij een dergelijke approach. Als het écht moet in geval van een heuse voorzorgslanding is het nuttig om deze techniek te kennen, maar laat het ons op het strand prettig en veilig houden. Het komende evenement in Knokke is geen gelegenheid om te gaan experimenteren.

Dit beeld komt uit het ‘Airplane Flying Handbook’ van de Amerikaanse FAA. Je kan dit handboek gratis downloaden op deze link. Dit handboek beschrijft alle maneuvers die een piloot moet kennen. Op de site van de FAA staan ook nog andere handboeken die zeker de moeite zijn.

Iets wat je niet kan inoefenen is de perceptie van de hoogte. Het strand is immers zeer breed en heeft een uniforme kleur. Je perifeerzicht dat anders informatie geeft over de hoogte boven de grond door referentiepunten die het ziet, zal je dus niet helpen om het moment voor het afronden in te schatten.

Op het internet zijn er vele bronnen te vinden. Zoek in eerste instantie maar eens op YouTube STOL technique, precautionary landing of short field landing. Hou er wel rekening mee dat ieder vliegtuig anders is, en dat een filmpje op je computer, laat staan een artikel op een website, geen interactieve instructievlucht kan vervangen noch van de aanbevolen techniek uit het Pilot’s Operating Handbook van je vlieger!

In ieder geval: hou het veilig, we herhalen het nog eens! Een strandlanding moet in de eerste plaats een unieke en leuke belevenis zijn voor de deelnemers. Niets forceren en geen extreme manoeuvres uithalen is de boodschap!

Meer informatie over het evenement is te vinden op http://zouteairtrophy.com/

Peter Snoeckx