Langemark-Poelkapelle, 7 juni 2018. Op vrijdagavond 16 maart 2018 vond de opening plaats van het Guynemerpaviljoen in Poelkapelle. Het is gelegen aan de rotonde bij de herdenkingszuil voor Georges Guynemer (°Parijs, 24 december 1894 – †Poelkapelle, 11 september 1917) en illustreert het levensverhaal van de Franse gevechtspiloot. Hangar Flying sprak met een van de initiatiefnemers van het paviljoen.
 | De ooievaar boven op het monument in Langemark verwijst naar het Escadrille des Cicognes. Links het Guynemerpaviljoen. |
Op 11 september 2017 was het een eeuw geleden dat de Franse vliegenier in de omgeving van Poelkapelle is gesneuveld. Georges Guynemer nam op 21 november 1914 dienst als leerling-mecanicien in de militaire luchtvaartschool in Pau, in het Franse departement Pyrénées-Atlantiques. Hij werd op 27 januari 1915 leerling-piloot, op 26 april kreeg hij in Avord zijn vergunning als piloot. Van 8 juni 1915 tot bij zijn dood was hij verbonden aan het Escadrille des Cigognes (smaldeel van de ooievaars). Op 19 juli 1915 haalde Guynemer zijn eerste Duitse vliegtuig neer, de schutter was zijn mecanicien Guerder. Guynemer is zeven keer neergehaald door vijandelijk vuur en al tijdens zijn leven maakt de pers een held van hem, getooid met talrijke onderscheidingen. Zijn luchtgevecht met de Duitse aas Ernst Udet bezorgde de Fransman internationale erkenning. Het verhaal gaat dat het wapen van Udet blokkeerde tijdens een luchtgevecht, de Franse held liet zijn tegenstander ridderlijk ontsnappen. Twee maanden voor zijn dood kreeg hij het bevel over het Escadrille des Cigognes.
Zijn allerlaatste vlucht maakte Guynemer op dinsdagmorgen 11 september 1917, een tijd begeleid door luitenant Jean Bozon-Verduraz. Met zijn SPAD XIII geraakte Guynemer verwikkeld in een luchtgevecht. Wat er zich precies heeft afgespeeld tijdens het gevecht zal vermoedelijk een mysterie blijven. Vast staat dat hij niet terugkeerde en als vermist werd opgegeven. De Duitsers lieten weten dat de Franse aas was neergehaald en dat zijn levenloze lichaam was geïdentificeerd. Echte bewijzen voor zijn dood zijn nooit gevonden, wat geleid heeft tot heel wat speculaties. Indien hij op de plaats van de mogelijke crash zou begraven zijn, mogen we veronderstellen dat alle sporen zijn gewist door het hevige artillerievuur aan het front. Toen hij op 22-jarige leeftijd sneuvelde, had hij 53 erkende luchtoverwinningen op zijn naam staan en 665 vluchturen. De vele onderzoeken naar sporen van het vliegtuig of het lichaam van Guynemer hebben zijn heldenstatus alleen maar vergroot. Zijn dood wordt onder meer bevestigd in een brief van 8 november 1938 (!) van kolonel Hanesse, attaché van het Duitse Ministerie van Luchtvaart bij de Duitse ambassade in Parijs. Daarin staat te lezen dat Guynemer is neergehaald door onderluitenant Kurt Wissemann, ook welke documenten op het stoffelijk overschot van de aas zijn gevonden. In het Pantheon in Parijs is een gedenkplaat ter ere van Guynemer aangebracht.
 | Guynemer voor een van zijn laatste oorlogsvluchten. (Uit Histoire de L’Aéronautique, L’Illustration, 1942) |
Al op 8 juli 1923 onthulden zijn bewonderaars in Poelkapelle een groots monument voor de luchtaas. Het begin 2018 geopende Guynemerpaviljoen staat er vlakbij, parkeergelegenheid is er voldoende. Het paviljoen is gebouwd door Guynemer VOF (vennootschap onder firma), vertegenwoordigd door An Parrein en Patrick Devoogdt uit Poelkapelle. Als we het paviljoen bezoeken ruikt het nog naar nieuwbouw. Hier en daar moeten nog enkele kleinigheden worden afgewerkt.
An Parrein of ‘ChocolateNanny’ (www.chocolatnanny.be ) is chocolatier. Enkele van haar heerlijke artisanale producten zijn al te koop in het museum maar het is de bedoeling om pas in september haar atelier over te brengen naar een ruimte in het Guynemerpaviljoen. An: “Mijn levenspartner Patrick is architect en ook lid van het Guynemercomité, vandaar zijn grote interesse voor de Franse piloot. We zien heel wat toeristen langs Poelkapelle komen en we vonden het passend om hen een locatie aan te bieden waar we foto’s en objecten over Guynemer tonen. Bovendien is hier plaats voor een drankje en een hapje, bijvoorbeeld voor onze eigen chocoladedelicatessen. Patrick heeft dit paviljoen zelf ontworpen. Het is een zware investering maar we kregen belangrijke financiële steun van Toerisme Vlaanderen. Natuurlijk worden we ook aangemoedigd door de directie van het VTI Ieper en in het bijzonder de werkgroep Morane Saulnier, Westtoer, het Guynemercomité, diverse verzamelaars en musea en vele vrienden en liefhebbers van het oorlogstoerisme. De gemeente steunt ons onder meer voor de professionele promotie.”
Het Guynemerpaviljoen illustreert niet alleen het leven van de Franse aas, maar plaatst hem in een ruimere context. De mythe van Guynemer wordt hier levendig gehouden. Op het gelijkvloers wordt het levensverhaal verteld van Guynemer en het verhaal van de herdenkingscultus rond zijn persoon. We krijgen knappe filmpjes te zien over de jaarlijkse herdenkingen en de zoektocht naar de plek waar hij is neergestort. Alle informatieborden zijn viertalig. Indien gewenst kunnen groepen beroep doen op onder meer de gidsen Luc en Johan Vanbeselare. Luc is voorzitter van het Guynemercomité en zijn broer Johan is ons nog bekend als de drijvende kracht achter de bouw van de replica Morane Saulnier Type L ‘Parasol’.
In de kelderverdieping komen we in drie ruimtes. Centraal staat een tafel met daarop een aanraakscherm, enkele objecten en luchtfoto’s. Het centrale thema is hier de luchtvaart voor en tijdens de Eerste Wereldoorlog, bombardementen en communicatie. Achter de tafel is een tijdslijn zichtbaar met een korte geschiedenis van de prille luchtvaart. In de tweede ruimte worden twaalf piloten uit de oorlogvoerende naties kort voorgesteld, we kunnen er luisteren naar hun levensverhalen. Alle piloten hebben wel een band met België. Hier bevinden zich ook sokkels met objecten uit de Eerste Wereldoorlog die een band hebben met de getoonde biografieën van de oorlogspiloten. Een andere muur in de ruimte wordt gewijd aan de propagandaoorlog gevoerd rond de befaamde oorlogspiloten. Ze werden ingezet en afgebeeld als helden. In de derde ruimte kunnen bezoekers kijken naar filmbeelden van een luchtoorlog.
Op het eerste verdiep ziet de bezoeker op ooghoogte het pronkstuk van het museum, de replica Morane Saulnier Type L ‘Parasol’, een van de vliegtuigen waarmee Guynemer heeft gevlogen. Het toestel is vervaardigd door een werkgroep van het VTI Ieper, ter gelegenheid van het eeuwfeest van de school (zie daarover www.hangarflying.eu/nl/node/144). Men kon geen betere plek bedenken om dit vliegtuig te laten bewonderen door de vele oorlogstoeristen in de Westhoek. De inmiddels gerestaureerde Le Rhône 9C rotatiemotor was in 1927 door Defensie aan het VTI geschonken, toen nog de Sint-Jozef Vrije Beroepsschool. Er is ook een wandvitrine waarin een kostuum van een piloot en een werkhemd worden getoond. Voor de kinderen liggen er bedrukte vellen papier waarmee ze vliegtuigjes kunnen vouwen.
De collectie van het Guynemerpaviljoen moet volgens ons nog verder groeien, voor zo’n museum moet zeker extra steun gevonden worden bij de vele WO1-verzamelaars en militaire musea. Het modern en zeer functioneel paviljoen, dat beheerd wordt door An en Patrick, is een gedurfd en waardevol initiatief. Toen wij langs gingen waren er weinig bezoekers, maar er wordt gewerkt aan de promotie. Tijdelijke tentoonstellingen moeten meer bezoekers aantrekken. Op vrijdag 17 augustus 2018 om 19.30 uur start een avondbezoek onder begeleiding van een deskundige gids. De gidsen besteden dan ook aandacht aan de tactieken en technieken van de luchtvaart tijdens de Eerste Wereldoorlog. Zie www.guynemerpaviljoen.be voor meer info. Vanaf 7 september 2018 start een expo met werken van kunstschilder Jacques Vandamme uit Moeskroen.
Voor de legendarische luchtheld bestaat er nog altijd veel interesse in Frankrijk, de talrijke zuiderburen die naar Poelkapelle komen om vieringen aan het monument bij te wonen, kunnen daarvan getuigen. De Armée de l’Air was voor de Guynemerherdenking van 2017 bijvoorbeeld aanwezig met de Patrouille de France. Georges Guynemer blijft een voorbeeldfunctie vervullen voor jonge piloten, het Guynemerpaviljoen is een prachtig centrum om de herinnering aan de luchtheld nog bij vele generaties levendig te houden. Het centrum verdient uw belangstelling.
Adres: Brugseweg 126-128, 8920 Langemark-Poelkapelle, info@guynemerpaviljoen.be, voor informatie over de bezoekuren zie www.guynemerpaviljoen.be
Bron: Guynemer et ses avions, du Spad au Mirage. Myrone N. Cuich, Tourcoing, 1980
Frans Van Humbeek
