Ursel, 11 augustus 2018. De helikopter was vanaf de eerste tot de allerlaatste gevechtshandelingen in Vietnam het belangrijkste transportmiddel. Vooral de ‘Huey’ werd zowat het symbool van die wrede oorlog. Sinds kort is er zo’n helikopter ‘geland’ in West-Vlaanderen. De voorbije maanden was het al twee keer een publiekstrekker in Ursel en binnenkort nog op andere evenementen. Wij gingen op zoek naar het bijzondere verhaal achter deze machine en naar de mensen die het toestel restaureren.
Van de Bell UH-1 Iroquois werden tussen 1957 en 1975 niet minder dan 10.005 exemplaren gebouwd. De eerste exemplaren kregen de typeaanduiding HU-1, vandaar de bijnaam Huey. Na de wijziging in UH-1 raakte de helikopter nooit meer af van die naam. In totaal werden daarvan 6.994 helikopters ingezet tijdens de Vietnamoorlog tussen oktober 1966 en het einde van 1975. In totaal gingen 3.303 Huey’s verloren en daarbij kwamen 1.151 piloten en 1.231 bemanningsleden om het leven. Dat een UH-1 in de Benelux terechtkomt hebben we te danken aan de Nederlander Franklin van Zantvoort en de Belg Filip De Cooman.
« Ik had met mijn broertje besloten om te gaan vliegen, » zegt Franklin van Zantvoort. « Hij wilde gewoon met een propellervliegtuig aan de slag, ik wilde een helikopter. Zo heb ik een uur gevlogen in een Robinson. Maar dat was echt te prijzig en we zochten iets goedkoper op de simulator. Daarin hebben we elf uur gevlogen. We kunnen dus wel wat vliegen, maar zuiver op het gevoel in de simulator. »
« Ik wilde verder simulator vliegen op helikopter, maar wel op de helikopter die ik mooi vond uit mijn jeugd: de Huey. Daar was wel geen simulator van, er zat dus niets anders op dan er zelf een te bouwen. In een Facebook groep over de UH-1 (https://www.facebook.com/groups/61123668011) vroeg ik de afmetingen van een Huey. Naast veel reacties met tips werd er contact opgenomen met me: « Ik heb er één staan… « , de bal ging aan het rollen. »
Rijp voor de schroot
« Ik ging de romp bekijken in Duitsland in een bedrijfje dat gaming-simulators bouwt. Het toestel was rijp voor de schroot, maar ik werd op slag verliefd en kocht het. De vuile romp was in een verschrikkelijke staat: alle binnenwerk ontbrak, geen stoelen of panelen. Zo ontstond het plan om een staart te kopen samen met ‘enkele’ losse stukken. Een Huey in Europa kan je niet zomaar vinden. In Amerika natuurlijk wel, maar daarop betaal je een hoop transport- en douanekosten. Dit was dus de ‘goedkoopste’ optie. »
« Voor de restauratie willen we de helikopter een Amerikaanse look geven. We zijn dus genoodzaakt om online achter heel wat uitrusting te zoeken. Via Ebay vinden we heel wat, maar natuurlijk swingen de transportkosten dan weer de pan uit. Gelukkig hebben enkele Duitse verzamelaars ons wat zaken kunnen bezorgen. »
Het is ook dankzij internet dat Franklin en Filip met elkaar in contact kwamen: « Ik vond een advertentie op 2de hands waarin Franklin een onderdeel verkocht dat ik wel wilde hebben voor mijn Vietnam-verzameling, » zegt de 32-jarige Filip De Cooman. « Zo zijn we aan de praat geraakt en ben ik bij het project betrokken geraakt. Met een Nederlands en een Belgisch team hebben we in april dit jaar een ‘expeditie’ opgezet om de helikopter uit Keulen naar onze restauratieloods in West-Vlaanderen te halen. De Nederlanders transporteerden de romp, wij de staart, » gaat Filip verder. Het verkeer was een nachtmerrie en we reden bijna vijf uur met onze vracht. Maar de blik op voorbijgangers was hartverwarmend, we kregen heel wat positieve blikken tijdens de rit. Zelfs de politie nam foto’s van de vracht. »
Ontbrekende onderdelen
« Eerst en vooral moesten we een lijst maken van alle ontbrekende onderdelen… en dat waren er heel wat. Het eerste werk daarna was vooral schuren om de oude verflagen te verwijderen. Alles wat we konden verwijderen haalden we er af. Ondertussen zochten we ook naar stoelen en deuren. De vele gaten werden gedicht en we herstelden wat stuk was. Een gigantische taak die we stap voor stap namen. »
« Op een regenachtige dag hebben we de staart aan de romp bevestigd. Indrukwekkend om zien hoe groot een Huey eigenlijk wel is. Met een kraan kregen we alles op z’n plaats. » De groep was drijfnat, maar wel met een brede glimlach. « Al het materiaal dat we met ons budget konden veroorloven werd gepast en getest. Voor de schilderwerken kozen we natuurlijk voor het standaard US olijfgroen dat in de Vietnamoorlog werd gebruikt. Voor de binnenkant vonden we de originele lichtgrijze verf om de vloer, wanden en plafond te schilderen en verder kreeg het dak een antisliplaag. »
Crowdfunding
« Op Ursel Avia konden we met gepaste trots onze Huey voor een eerste keer aan het grote publiek voorstellen. Helaas nog zonder rotorbladen, want een rotorkop is een zeer duur item op ons verlanglijstje. Daarvoor hebben we een crowdfunding campagne opgezet om die 20.000 euro op te halen. We hebben dankzij sponsoring wel een tijdelijke rotorhub kunnen maken, maar het ziet er toch niet echt uit. We kunnen zeggen dat ons werk er al voor 80% op zit. »
« Of onze helikopter ooit weer zal vliegen? Neen, zeker niet. Een motor ontbreekt en het is simpel gezegd voor burgers niet haalbaar om zo’n motor aan te schaffen. Trouwens, moesten we het toestel nu opstarten zou het wellicht volledig uit elkaar trillen doordat het al zo lang stilstaat. We restaureren de Huey om hem te kunnen tonen aan het grote publiek. »
Identiteit, voorlopig mysterieus
De oorspronkelijke identiteit van het toestel is nog wat mysterieus. Het is een restauratieproject en dus een samenstelling van verschillende helikopters. Aan de originele eerste onderdelen zien we productiejaar 1967. De eerste keuringen dateren van januari 1968. Volgens de eerste koper zou het hier gaan om een Amerikaans model UH-1D uit 1964 dat later werd omgebouwd tot een moderne model H. Alles is tot hiertoe Amerikaans. Vanaf 1974 verschijnen er echter Duitse markeringen en keurmerken. Wat bewijst dat hij vanaf 1974 overgenomen geweest is door de Duitse Bundeswehr. De Amerikaanse afkomst is dus gegarandeerd, maar de exacte registratie is nog niet helemaal duidelijk. Er is een kogelgat aanwezig in de onderkant wat ons doet vermoeden dat onze helikopter in Vietnam diende. Ook de aanpassing naar model H in 1967 is typisch aan Vietnam Hueys. De overname datum van 1974 is waarschijnlijk de Duitse koop die plaatsvond. Toen werden in Ursel enkele honderden toestellen gerepareerd na de Vietnamoorlog en ze werden te koop aangeboden. Klik hier om deze unieke beelden te bekijken.
De Huey vliegt niet meer, tenzij aan een kraan om het van een dieplader te halen. Wie de Lowlands Huey zelf wil bewonderen kan binnenkort terecht op enkele fly ins en evenementen: “Er zijn gesprekken lopende met organisatoren. Het enige wat we wensen van hen is om de transportkost te dragen. Het is trouwens ook niet de bedoeling om er tientallen keren per jaar mee naar buiten te komen. Bij elke verhuis komt er toch telkens wat kleine schade bij. Onze helikopter mag er wat gehavend uit zien, maar toch moet hij presentabel blijven.”
Re-enactors
De groep re-enactors die Filip samen met Joachim heeft opgericht bestaat ondertussen al acht jaar. Begonnen met een uniform en een paar tentjes. Ondertussen telt de groep twintig leden, een aantal jeeps en een helikopter. Ze doopten zichzelf The Bullets en geven de tradities en geschiedenis weer van het 8ste infanterie regiment van de 4de infanterie divisie ten tijde van de Vietnamoorlog in 1968. Filip: « We willen tonen hoe het vroeger was. Deze eenheid is niet bekendste. Wij willen vooral tonen hoe het vroeger was voor de mannen ter plaatse. Het grote publiek kent vooral de oorlog vooral uit de gedramatiseerde verhalen uit de series en films. »
Met hun groep willen Filip en zijn kameraden vooral een vredesboodschap uitdragen. « Ons zal je de oorlog niet zien verheerlijken. Het zit ook in de details, » legt Filip uit. « De gasten uit de groep investeren meer in uniform en persoonlijke spullen dan wapens. Het wapen hoort er natuurlijk wel bij, anders ben je geen soldaat. »
« Om de herinnering levendig te houden zoeken we ook namen op van militairen die echt in de eenheid hebben gediend. Die mensen staan allemaal op de Memorial Wall in Washington. Het is mooi om de verhalen op te zoeken en zo een stukje eerbetoon te brengen. Vaak hebben we ook een profiel dat aansluit bij onze levensstijl. Bij The Bullets ben ik bijvoorbeeld Joe Michaels Philips. Hij was medic in Vietnam terwijl ik zelf ook in de medische sector zit. Bovendien had hij ongeveer mijn leeftijd toen hij het leven liet in Zuid-Oost-Azië.”
« Of we daarvoor contact opnemen met de familie? Dat doen we eigenlijk amper. Rond de Vietnamoorlog hangt nog altijd heel wat controverse. De veteranen die na hun tour of duty terug naar huis keerden werden bijvoorbeeld uitgescholden. Bij sommige gezinnen blijft het Vietnamverleden van vader- of grootvader tot op vandaag nog altijd taboe. »
« Dat er misdaden werden gepleegd door de Amerikanen kunnen we niet goedspreken. Maar veel zaken werd overdreven door de media. Veel veteranen werden zo dus ook in slecht daglicht gesteld. Geen enkele militair verdiende het om uitgespuwd te worden na een jaar aan het front. Dat maakt het ook zo schrijnend voor hen. »
 | De Lowlands Huey trok tijdens Wings & Wheels in Ursel heel wat aandacht. Binnenkort wellicht ook nog op andere evenementen? |
Tom Brinckman
Kader:
Naast aanvalshelikopters werden heel wat Huey’s ingezet als vliegende ambulance. Geen enkele slag werd ver van een landingsstrip uitgevochten. Zo kregen gewonden vrijwel meteen de nodige medische zorgen. Dankzij de helikopter overleefden heel veel soldaten hun verwondingen. Het gewondencijfer van de Vietnamoorlog is ongebruikelijk hoog in vergelijking met het dodental. Zo’n 55.000 Amerikanen sneuvelden en zo’n 300.000 raakten gewond in het conflict. In Korea stierven nog bijna de helft van alle gewonden.
