militaire

Helikopters oefenen bij nacht en ontij

Tom Brinckman
14 février 2019

Beauvechain, 28 januari 2019. Een fotoshoot organiseren in plaats van een nieuwjaarsreceptie? Daar zeggen we geen neen tegen! En al zeker niet voor een avondshoot. Op uitnodiging van de Luchtcomponent melden we ons aan, samen met nog een resem gespecialiseerde luchtvaartreporters, op de luchtmachtbasis van Beauvechain om het vertrek vast te leggen van een A109 en een NH90 van de 1ste Wing.

Een gebruikelijke training, allerminst voor een avondlijke fotosessie in scène gezet, op vrijwel iedere militaire basis in ons land: het nachtvliegen. « Op maandag-en dinsdagavond vinden er vrijwel wekelijks nachtvluchten plaats, » stelt kapitein Kurt Verwilligen. Al lijkt ons de term avondvluchten beter gepast. Want tussen middernacht en 6.00 uur ‘s morgens zijn er geen vluchten toegestaan. Tenzij voor transportvliegtuigen of de toestellen die Quick Reaction Alert (QRA) of Search and Rescue (SAR) opdrachten dienen te vervullen. Ook in de zomerperiode zijn er van 1 juni tot 31 augustus geen nachtvluchten om tal van publieke redenen: de blokperiode van de studenten, het zomertoerisme, het gebruik van het militaire luchtruim door het recreatieve luchtverkeer van zweefvliegers, sportvliegers, luchtballons, … Op deze restricties kan door de directeur Operaties van de Luchtcomponent wel een uitzondering worden toegestaan. Zo werden in het verleden al eens extra avondvluchten uitgevoerd om de F-16 piloten toe te laten hun kwalificaties te behalen met oog op operaties in het Midden-Oosten.

Tekst en foto’s: Tom Brinckman

Na de nieuwjaarswensen en een veiligheidsbriefing werden we onder escorte naar de flightline van de A109 gebracht. Waar de helikopters H46 en H24 klaar stonden als ons doelwit voor de avond. De wisselende weersomstandigheden zorgden alvast dat de plassen op de grond het perfecte decor gingen vormen voor een spiegeleffect.

Een walkaround alvorens op te starten, en in dit geval de lichten controleren ook. Het is steevast een onderdeel van iedere vlucht, uiteraard ook ‘s avonds. Nachtvliegen is immers belangrijk voor alle militaire piloten. Het jaarlijks oefenprogramma beschrijft hoeveel uren de piloten elk jaar moeten vliegen om operationeel te blijven. Vliegen op lage hoogte, bij duisternis en bij nacht behoren tot de disciplines. Tijdens nachtvluchten oefenen de piloten vaardigheden zoals navigatie en noodprocedures.

Tijdens nachtelijke operaties gebruiken de piloten nachtkijkers of night vision goggles (NVG). Dat zijn kleine verrekijkers met een lichtversterker met weergave in groentinten die op de helm worden gemonteerd. Werken met zo’n nachtkijker beperkt het blikveld tot een tunnelzicht omdat het perifere zicht gaat verdwijnen. Bovendien is trainen met dit apparaat pas zinvol wanneer het volledig donker is.

Nachtvluchten worden natuurlijk ook geoefend in een simulator, maar die kan niet alle omstandigheden perfect weergeven, laat staan de ervaringen van de piloten. Om de hinder en overlast te beperken nemen Belgische vliegtuigen en helikopters jaarlijks deel aan verschillende oefeningen in het buitenland. Dat biedt meer mogelijkheden dan in het dichtbevolkte eigen land. Alle trainingen in het buitenland gaan houden is evenwel niet mogelijk.

A109 H46 is vertrokken naar een van de trainingsgebieden in de buurt van de basis. Om de geluidsoverlast te beperken en het gevaar op botsingen met obstakels te vermijden, is een minimale veiligheidsvlieghoogte vastgelegd. Die bedraagt 1.000 voet (+/-300 meter) voor straal- en propellervliegtuigen, 500 voet (+/-150 meter) voor lichte propellervliegtuigen en 150 voet (+/- 45 meter) voor helikopters. Er zijn uitzonderingen op deze regels zoals voor steden, industriële zones en zones met hoge bevolkingsdichtheid. Deze plaatsen worden door Defensie zoveel mogelijk vermeden of zullen boven deze minima worden doorkruist.

Ook voor de speciaal aangeduide Helicopter Training Area’s (HTA) zijn er uitzonderingen: deze laagvliegzones voor helikoptertrainingen liggen voornamelijk in het westen en het noorden van het land. In deze gebieden mogen de helikopters van Defensie opereren tot net boven de grond zolang ze geen gevaar vormen voor mensen, dieren, natuur, … Ook in de Ardennen zijn er HTA’s, de zogenaamde Helicopter Training Area Ardennes (HTAA). De regelgeving geldt zowel overdag als ‘s nachts.

Naast het vertrek waren er ook twee vluchten met de NH90 gepland tijdens ons bezoek. Omwille van de veiligheid konden we niet overstappen van de A109 naar de opstartende NH90. Dan maar vanop een afstand toekijken hoe de NH90 TTH (RN05) in de gietende regen vertrekt. Hier zien we de heli nog in de laatste lichten van de apron, voor de rest is de basis in het duister gehuld.

Terwijl wijons konden opwarmen in de squadronbar werd de oefenvlucht vroeger afgerond door de slechte weersomstandigheden. De tweede voorziene rotatie werd geschrapt. De bemanning van de Caïman was wel bereid om de fotografen ter wille te zijn en bleef nog even geparkeerd zodat wij ons dingkonden doen. Let trouwens op de groene cirkel boven de helikopter. Aan de onderkant van ieder rotorpunt is een groen lichtje bevestigd. Dit maakt het voor de bemanning mogelijk om de rotordiameter ‘s nachts beter in te schatten. Met een lange sluitertijd op het fototoestel geeft het een fraai effect.

Na de fotosessie maakte de poserende Caïman nog enkele lokale circuits. Bemerk de verlichting van de 8 x 8 inch grote schermen in de cockpit. Deze zijn compatibel met het gebruik van de nachtkijkers. Anders zouden de piloten verblind worden door het aanwezige licht in de cockpit. Om die reden werd ons trouwens opgedragen om elke mogelijke lichtbron uit te schakelen tijdens ons bezoek. Zo mochten we geen flitsen gebruiken om te fotograferen, al zouden die sowieso onbruikbaar zijn door de afstand tussen flits en onderwerp. Ook de koplampen van de busjes van onze begeleiders werden gedoofd. Omdat de foto’s ook nog eens op het meest donkere deel van de basis werden gemaakt moeten we niet vertellen dat we zo het onderste uit onze fototoestellen, kennis en kunde mochten halen.

Aliens gesignaleerd? De A109 kwam nog even terug om te poseren. Het leverde meteen een van mijn favoriete foto’s op van ons bezoek. Waarom? Bekijk dan maar eens de piloten. Ze kijken ons rechttoe aan. De vier lichtpuntjes zijn afkomstig van de night vision goggles.

Dankjewel aan IPR Comopsair, het personeel van de 1ste Wing en niet te vergeten het 17e en 18e Squadron voor de warme ontvangst, mét koffie in de bar. Ook onze militaire gastheren wisten de groep van gespecialiseerde reporters te bedanken voor het rigoureus naleven van de veiligheidsprocedures.