Wevelgem, 27 juni 2020. Na 30 jaar waait er een frisse wind door het FAS Luchtvaartmuseum. Opgericht als onderdeel van de Flanders Aviation Society (FAS) vormt het museum nu nog meer dan vroeger het uithangbord van de vereniging met roots op de luchthaven Kortrijk-Wevelgem en Moorsele. Het museum heeft in de afgelopen jaren een grondige facelift ondergaan. 2020, wat een mooi jubileumjaar moest worden met het dertigjarige bestaan, is gekortwiekt door COVID-19. Maar we blijven positief en doen nu beperkt terug open.
Flanders Aviation Society werd officieel opgericht in 1990 door een paar enthousiastelingen met een passie voor lucht- en ruimtevaart. FAS vertrok vanuit het idee dat er in Vlaanderen niet echt een vereniging bestond om mensen samen te brengen met een liefde voor het onderwerp, maar er beroepshalve niet mee bezig waren. We zijn dus nog altijd een vereniging voor iedereen die graag kijkt wat er in de lucht rondvliegt en bovendien interesse heeft in de technieken errond (geschiedenis van de luchtvaart, luchtoorlog, ruimtewedloop, enz.) FAS organiseert dan ook regelmatig uitstappen naar airshows, luchtvaartconstructeurs en musea in binnen- en buitenland, en publiceert ook driemaal per jaar de FAS-info, ons tijdschrift van en voor de leden.
Het museum werd in 1992, na de oprichting van FAS, ingericht met de privécollecties van een aantal leden. Onze collectie is opgesteld in een Duitse hospitaalbunker, gebouwd in 1942. Na de oorlog werd de bunker vooral gebruikt om overtollig materiaal te dumpen. Het was dus om te beginnen al een hels werk om de ruimtes leeg te halen en in te richten als museum. Eerst was de bunker bedoeld als museum en ontmoetingsruimte voor de leden van FAS, maar als snel kwam de vraag om de tentoonstelling op meer regelmatige basis open te stellen voor een groter publiek.
Met een aantal gedreven gidsen (o.a. Etienne de Grave, Raf Ghekiere, Lothair Vanoverbeke, Luc Braeckman, Philippe Bolen en Freddy Baert) krijgen groepen niet alleen een professionele en begrijpbare uitleg over de talrijke vliegtuigonderdelen die ons museum rijk is, maar ook een bijzondere kijk op de geschiedenis van onze luchthaven. Het is altijd leuk om de bezoekers te horen zeggen dat ze er iets van hebben opgestoken.
De bunker op zich is niet een ideale plaats om als museum te dienen, de jaren eisten hun tol en dringende herstellingen en aanpassingen drongen zich op. Naar aanleiding van het honderdjarig bestaan van het vliegveld Kortrijk-Wevelgem waren er door de vrijwilligers al een aantal aanpassingen gedaan in het museum met o.a. de von Richthofen-kamer. Deze ruimte belicht de passage van Manfred von Richthofen, alias de ‘Rode Baron,’ in onze contreien in de zomer van 1917. Dit thema werd in 2016 voorgesteld. Ook werd er geprobeerd om een meer chronologische volgorde aan te brengen voor de bezoeker.
In de winter van 2016 was er dan het nieuws dat de Provincie West-Vlaanderen een investering wou doen om de bunker klaar te maken voor de toekomst. Er kwam een nieuwe dakbedekking, de vloer werd behandeld en er kwam een luchtverversingssysteem en verwarming. Dit vooral om de luchtvochtigheid in de bunker onder controle te krijgen en verdere waterschade te voorkomen. Deze aanpassingen hebben zeker een positief resultaat gehad om de bunker als museum verder uit te baten.
Tijdens de feestelijkheden in de zomer van 2017, voor het honderdjarig bestaan van de luchthaven, werd het museum nog eens in de schijnwerpers gezet. Met een massa bezoekers was het een overweldigend succes.
Dit zette het bestuur aan het denken over de toekomst van het museum. De ligging op de luchthaven, onder de controletoren, gaf aanleiding tot een nieuwe visie en toekomstplannen. De verbondenheid met Wevelgem (en nabije omgeving) moest de nieuwe rode draad worden in het museum, zonder de algemene ontwikkeling van de luchtvaart uit het oog te verliezen. De luchthaven van Wevelgem is bijna zo oud als de luchtvaart zelf, en dus bijna alle ontwikkelingen van die luchtvaart zijn hier op de een of andere manier gepasseerd.
Als de bezoeker binnenkomt in het museum, is er al een machtig stuk techniek uit WOII te bewonderen, namelijk de restanten van een Rolls Royce Merlin motor afkomstig van een gecrashte Avro Lancaster. Die werd neergehaald boven Kortrijk in de nacht van 21 op 22 juli 1944. Bij het binnenwandelen van het museum, is er een tijdslijn met de ontwikkelingen van de luchtvaart tussen 1903 en 1913. Na een kast met allerlei modellen over de azen van WOI gaat het bezoek verder naar een mooie replica van Flugplatz Bissegem. De von Richthofen-kamer is één van onze pronkstukken en geeft een mooi beeld van de toenmalige tijdsgeest. In de projectieruimte, voorzien van vliegtuigzetels, krijgen de bezoekers door middel van een film een mooi overzicht van de meer dan honderdjarige geschiedenis van de luchthaven van 1917 tot nu.
Van 1924 tot 1940 was de vliegschool van de Belgische Luchtmacht op Wevelgem gevestigd. Tijdens WOII was het vliegveld in handen van de Duitse bezetter met o.a. jachtvliegtuigen van de types Messerschmitt 109 en later de Focke Wulf Fw 190 die deel uitmaakten van het legendarische JG 26.
Ook de slag om Engeland wordt niet vergeten in de vernieuwde tentoonstelling. Tal van piloten die hier hun opleiding kregen, vochten later bij de Royal Air Force. Hier kan de bezoeker de restanten bekijken van een Merlin motor afkomstig van een Hawker Hurricane, die in het Kanaal werd teruggevonden. Ook zijn er stukken te zien van een Heinkel He 111 die in de omgeving is neergekomen. Waar mogelijk wordt er telkens een verhaal verteld dat met Wevelgem te maken heeft. Zo is de motor van de Hurricane gelinkt aan het verhaal van Maurice Buchin, een Belgische piloot, die vermist geraakte boven de Noordzee in augustus 1940.
De chronologie gaat verder met de ontwikkeling van de V-wapens en de aanloop naar de ruimtevaart. Ook de Koude oorlog komt aan bod met de Century Fighters en ontwikkeling van alsmaar snellere vliegtuigen (o.a. een model van de SR-71 Blackbird.)
Een volgend aspect in het museum is de techniek. Hier ook een paar zeldzame motoren die de evolutie aangeven van de traditionele zuigermotoren en van de ster- naar de straalmotoren. Deze laatste zijn goed vertegenwoordigd: Rolls Royce Derwent (Gloster Meteor,) Turboméca Marboré (Fouga Magister) en een Pratt & Whitney FW100 (F-16.)
Ook nieuw is de aangepaste Fouga corner, die gewijd is aan Lt Martial ‘Stony’ Vansteenkiste (piloot bij o.a. de Rode Duivels en afkomstig van Wevelgem.) Hij kwam later om bij de crash van zijn F-104 Starfighter FX-13.
De Rolls Royce Derwent is opengewerkt om ook het binnenwerk te laten zien. Deze motor werd voor een groot stuk gedemonteerd door enkele vrijwilligers om deze in het museum binnen te krijgen, daarna werd hij er opnieuw geassembleerd. Indien interesse hebben wij een tweede Derwent die te koop staat.
Het voorlaatste deel van het museum spitst zicht toe op de instrumenten die zich in een vliegtuig en dan vooral in de cockpit bevinden. Ook de evolutie van deze instrumenten komt aan bod, gaande van een cockpitpaneel van een C-119 Flying Boxcar met tientallen knopjes en wijzertjes tot prototypes van schermen uit de huidige glass cockpit. Tal van schaalmodellen geven een mooi beeld van de toestellen die bij de Belgische Luchtmacht dienst hebben gedaan of nog in dienst zijn.
En als laatste is er dan de nagebouwde controletoren. Zo kan men zich een beeld vormen van hoe het er uitzag in een controletoren in de jaren negentig.
Hopelijk mogen we jullie binnenkort eens verwelkomen in ons unieke museum. Het kan bezocht worden in groep na afspraak en met een gids. Maak een afspraak via: bezoekFASluchtvaartmuseum@gmail.com
Er zijn ook een aantal zondagen (eerste zondag van mei tot oktober, 14 tot 17 uur) dat we vrij te bezoeken zijn. Dit is zonder gids, maar een vraag stellen kan altijd natuurlijk. Check ook regelmatig de website voor eventuele extra open dagen.
We zijn natuurlijk nog op zoek naar foto’s, voorwerpen, verhalen die met luchtvaart in het algemeen en/of het vliegveld Wevelgem in het bijzonder te maken hebben. Je kan ons contacteren via de website: www.fasinfo.be, het mail adres is info@fas-info.be
Harald De Brabander
