Zwartberg, 1 augustus 2020. Anneleen Smits is geen onbekende voor Hangar Flying. In 2011 wijdden we een artikel aan Alfa Flight, een West-Vlaams luchtvaartbedrijf gespecialiseerd in luchtdopen en incentives, met een bijzondere aandacht voor frontvluchten boven het patrimonium van de Eerste Wereldoorlog. Anneleen was op dat moment mede-eigenaar van Alfa Flight, maar door de loop der jaren zijn de wegen gescheiden geraakt. De luchtvaartmicrobe heeft Anneleen echter nog steeds goed te pakken. Op het vliegveld van Zwartberg, op een boogscheut van waar ze opgroeide, sprak ik met haar over een loopbaan als freelance pilote en nieuw project dat dit jaar van start gaat.
Freelance pilote
Ondanks de coronaperikelen en de algehele malaise in de luchtvaartwereld is Anneleen een drukbezette dame. Onze afspraak van enkele weken geleden kon niet doorgaan omdat er last minute een Beech King Air vanuit de VS naar Nederland geferried moest worden. Anneleen was de juiste persoon op de juiste plaats: naast de nodige uren als gezagvoerder op de King Air en de ervaring met Atlantic crossings beschikte ze ook over een Amerikaans crew visum. Gevolg: de dag erop zat ze op een toestel van Delta richting de Verenigde Staten, om enkele dagen later de turboprop veilig in Rotterdam neer te zetten. Een typisch voorbeeld uit het leven van een freelance piloot, zo blijkt.
Met een achtergrond in de commerciële luchtvaart is de wereld van de freelance vliegerij voor mij een tamelijk abstract gegeven. Ik moet meteen denken aan de avonturen van bushpilots in Afrika, of vliegers op propliners in Alaska. Een pure vorm van vliegen, alleszins, zonder het keurslijf van een luchtvaartmaatschappij en het stigma van de veredelde bureaujob. “Neem het voorbeeld van de ferryvlucht,” zegt Anneleen, “geen enkele vlucht is dezelfde, wat de missies uitdagend maakt en van piloten in deze niche een grote dosis aan plantrekkerij eist. En dan spreken we nog niet over de flexibiliteit waarover je moet beschikken om in een knip te (kunnen) beslissen om een kleine week van je gezin weg te zijn.”
“Mond-tot-mondreclame is in deze branche erg belangrijk,” meent Anneleen. “Een klant zal vaak opnieuw bij je komen aankloppen wanneer je een vorige opdracht met brille volbracht hebt. Indien we zelf verhinderd zijn, of niet over de nodige kwalificaties voor een bepaalde vlucht beschikken, kennen we meestal wel iemand die de juiste piloot voor de job is. Het is een kleine wereld. Vaak gaat het over gespecialiseerde opdrachten waarvoor het aantal potentiële kandidaten op een handje te tellen zijn.“
WorldLinx Alliance
Anneleen is niet van de ene dag op de andere in de wereld van de freelance luchtvaart gerold. Ze leerde vliegen bij de luchtcadetten in 2004 en sinds 2009 combineert ze haar passie voor de luchtvaart met een boontje voor lesgeven en is ze als instructeur verbonden aan verschillende vliegclubs in België. Gaandeweg verlegde ze de focus van ‘mensen leren vliegen’ naar ‘zelf vliegen.’ Toch zijn de speciale ‘losse’ vluchten, zoals het voorbeeld van een ferryvlucht over de oceaan in een turboprop, een medevac-vlucht enzovoort slechts het topje van de ijsberg van Anneleens bezigheden. Sinds 2018 vliegt ze in (grotendeels) vast verband met de King Air voor het Antwerpse bedrijf WorldLinx Alliance (WLA,) gespecialiseerd in aerial relay ofwel relaisvluchten voor sportwedstrijden en andere evenementen. Jaarlijks sprokkelt ze zo’n 600u als captain op het toestel.
WLA beschikt over een vloot van Beechcraft B200 turboprops, zogenaamde utility aircraft. De operaties vallen onder de EASA-categorie ‘commercial SPO’ (specialised operations.) Air Service Liège (ASL) van Philippe Bodson is de operator van de King Airs. De flight planning en operaties en support worden afgehandeld door AirOps24. Anneleen is er naast captain ook instructeur voor nagenoeg alle opleidingen: PPL, night, IR, CPL, MEP en FI. Anneleen hoopt ooit nog type rated instructor/examinator (TRI/TRE) te worden voor de B200, ondanks de relatieve zeldzaamheid van de King Air in West-Europa.
Voor de relaisopdrachten zijn de toestellen uitgerust met een mast onder de romp waarin verschillende antennes gemonteerd worden. Ze worden ingezet bij sportwedstrijden om beelden en geluid te ontvangen en door te zenden. Cameraploegen op de grond (denk aan motoren, sneeuwscooters, …) en helikopters boven het evenement sturen hun data door naar de antennes van de King Air. Per geïnstalleerde antenne – het aantal is afhankelijk van de opdracht en de wensen van de klant – kan er tegelijkertijd één signaal gecapteerd worden. Tijdens de missies vliegen de toestellen op een hoogte van FL240 tot FL280, een compromis tussen een zo groot mogelijke dekking van het parcours en een zo klein mogelijke impact van de weersomstandigheden.
Achterin de cabine vinden we de systeemoperator, hij staat in verbinding met het grondstation en bedient alle (klantspecifieke) ontvangst- en zendapparatuur. In samenspraak met de regie wordt er bepaald welke beelden interessant zijn en doorgestraald moeten worden naar de regiewagen, denk hier bijvoorbeeld aan een plotse ontsnapping tijdens een wielerwedstrijd.
Voor de missies van WLA reist Anneleen de hele wereld af. Er wordt gewerkt met een min of meer vaste crew, meestal twee captains en een copiloot , desnoods aangevuld met een aantal extra piloten om zeker te voldoen aan de duty- en rusttijden. In de cockpit zitten er steevast twee piloten. Hoewel de King Air onder commercial SPO-regels wettelijk gezien door één piloot kan gevlogen worden, wordt er door WorldLinx toch geopteerd om met een dubbele flight crew te vliegen gezien de complexiteit en de duur van de opdrachten. Tussen de verschillende vluchten wordt dan gewerkt met een rotatiesysteem waarbij captains zowel in de linker als de rechter stoel kunnen vliegen. Afhankelijk van het type verslaggeving – of er alleen beeld of zowel beeld als klank doorgestraald wordt – wordt er gekozen voor één of twee systeemoperators. Bij de verslaggeving van de FIA World Rally Championship (WRC) , bijvoorbeeld, is het duo achterin steevast dezelfde equipe. Bij wielerkoersen durft het wel eens wisselen.
Voor de relaisvluchten dienen de piloten wettelijk gecertifieerd te zijn. De opleiding wordt inhouse gegeven en bestaat naast een extra classroom training ook uit een speciale line training, specifiek voor de eigenaardigheden van de operaties. Het komt er vooral op neer om de nodige praktijkervaring op te bouwen in de samenwerking met de systeemoperator. Die laatste kijkt er namelijk op toe dat het toestel steeds in verbinding staat met de cameraploegen en het grondstation en stuurt als het ware de piloten tijdens de vlucht rond het te volgen parcours. Een geolied team is de basis van een geslaagde opdracht. Na verloop van tijd groeit er volgens Anneleen ook een hechte band tussen de verschillende teamleden; als je jaarlijks de helft van je tijd weg van huis doorbrengt, is het belangrijk dat je onder elkaar lief en leed kan delen. Een familie weg van je familie, eigenlijk. Er wordt bij de opdrachten ook geen onderscheid tussen piloten en het technische personeel, Everyone’s part of the team.
Intheair.aero
Naast haar activiteiten op de King Air richtte Anneleen in 2017 haar eigen luchtvaartbedrijf op, ‘In the air’ genaamd (www.intheair.aero). Diezelfde periode besliste ze om uit het Alfa Flight-verhaal te stappen. Naast een contactplatform voor haar werk als commercieel freelance pilote, is de website voornamelijk toegespitst op lesgeven en coaching.
De rol van de klassieke vlieginstructeur lijkt me algemeen bekend en hebben we al even aangeraakt; wat luchtvaartcoaching echter allemaal inhoudt vond ik minder vanzelfsprekend. Ik kon hierover met Anneleen van gedachten wisselen.
Luchtvaartcoaching is een begrip dat je in de eerste plaats als iets praktijkgericht moet zien. Anneleen maakt duidelijk het verschil tussen enerzijds de coaching aan piloten die al over een licentie beschikken en anderzijds het uittekenen van een op maat gemaakt traject voor geïnteresseerden die een carrière in de (hobby)luchtvaart ambiëren.
Stel nu dat je als piloot het idee hebt dat je bepaalde kneepjes niet meer onder de knie hebt, dan kan je bij Anneleen terecht voor een opfrissingscursus. Meestal gaat het dan niet over het aanleren van nieuwe skills maar eerder over een vorm van empowerment, mensen stimuleren en in zichzelf doen geloven. Voor Anneleen is het een erg breed begrip, met een interviewtraining staat ze bijvoorbeeld ook nieuwe piloten bij die hun eerste stappen zetten in de commerciële luchtvaart door hen bijvoorbeeld voor te bereiden op sollicitatiegesprekken bij een luchtvaartmaatschappij. Ook voor de verlenging van je ratings kan je bij In the air terecht.
Relatief uniek in deze wereld is de coaching van aspirant-piloten. Volgens Anneleen durven veel mensen die gepassioneerd zijn door de luchtvaart vaak de stap niet te zetten om een pilotenopleiding aan te vatten. Samen met jou kan Anneleen onderzoeken of je de nodige externe en interne kwaliteiten hebt om piloot te worden. Met externe kwaliteiten wordt bedoeld of een trainee over de juiste skills beschikt om de opleiding aan te vatten en of hij of zij de leercurve zal aankunnen. De interne kwaliteiten van een leerling-piloot zijn misschien nog belangrijker: ga je alles kunnen en willen opgeven om je droom te bereiken? Met deze factoren en je specifieke interesses in het achterhoofd toetst Anneleen af of je luchtvaartdroom ook aan een realistisch verwachtingspatroon voldoet en fungeert ze als een onafhankelijk tussenpersoon tussen jou en verschillende vliegclubs en -scholen waar je die droom kan aanvatten. Nagenoeg iedereen kan leren vliegen én levenslang dingen bijleren, indien je met beide voetjes op de (hier spreekwoordelijke) grond blijft. Vertrouwen en oprechtheid staan centraal in de band tussen coach en trainee-piloot. Anneleen wil het onderste uit de kan halen maar draait je tegelijkertijd geen rad voor je ogen. Op je zeventigste kan je gerust nog leren vliegen (in combinatie met een instructeur,) maar tegelijkertijd zou het een brug te ver zijn om op je vijftigste nog een carrière als captain op een A380 te ambiëren.
In de zomer van dit jaar had Anneleen haar zogenaamde ‘Inspiration Weekends’ gepland: mensen in kleinere groepjes van een zestal personen per interesseveld een weekend laten meedraaien achter de schermen van bijvoorbeeld een vliegschool om hen onder te dompelen in de wereld van de luchtvaart. Helaas besliste Covid hier anders over…
Wat brengt de toekomst?
Gezien de huidige omstandigheden waarin onze maatschappij verzeild geraakt is, blijft het koffiedik kijken wat de komende weken en maanden zullen brengen aan opdrachten. Sportevenementen zoals de WRC of wielerkoersen werden aan de start van de coronapandemie uitgesteld tot het najaar. Het merendeel aan wedstrijden staat nog steeds gepland om door te gaan, al dan niet in een aangepaste vorm en met een beperkt aantal toeschouwers. Los hiervan is er sowieso nood aan televisieverslaggeving, waardoor de WorldLinx-vluchten in principe niet in het gedrang komen.
Voor de coachingactiviteiten kiest Anneleen ervoor om de ‘Inspiration Weekends’ niet laten door te gaan in groep maar zet ze in op individuele one-on-one-sessies met de geïnteresseerde kandidaten. Ze hoopt nu dat het project in zijn oorspronkelijke vorm kan doorgaan in de zomer van 2021.
Voor we afscheid namen stelde ik Anneleen nog de vraag of ze na al die tijd in verschillende projecten en rollen nooit eens een dipje ondervindt en eventjes genoeg heeft van alles wat met luchtvaart te maken heeft. Maar net in die verscheidenheid ligt voor haar de troef. Dankzij het freelance vliegen heeft ze doorheen de jaren haar carrière zelf kunnen balanceren tussen lesgeven en het uitvoeren van opdrachten op alle continenten van de wereld – “Behalve Antarctica,” voegt Anneleen er lachend aan toe. “En soms plan ik wel eens iets puur voor mezelf.” En zo geschiede: op dit moment is Anneleen druk bezig met een cursus acrovliegen bij Propeller in Kortrijk.
Tekst en foto’s: Giovanni Verbeeck
- Hier vind je de link naar het artikel over Alfa Flight van Frans uit 2011.
- Vorig jaar belichtte Tom de relaisvluchten vanuit de optiek van de helikopterpiloten, zijn artikel kan je hier nog eens nalezen.
