Grimbergen, 4 mei 2021. Lieven Vandecaveye (50) is gepassioneerd door de oorlogsgeschiedenis van de regio rond Wingene in West-Vlaanderen. Hij schreef het boek ‘In Vlaanderens hemel. De luchtoorlog boven Zwevezele-Wingene’, een interessante publicatie over onder meer enkele vliegvelden uit de twee wereldoorlogen.
In het eerste deel van zijn boek staan de ontluikende luchtvaart en de Eerste Wereldoorlog centraal. Lieven begint met het verhaal van de Zwevezeelse luchtvaartpionier Victor De Jonckheere (zie daarover ook www.hangarflying.eu/2020/02/victor-dejonckheere-zwevezeels-luchtvaartpionier/ ). De auteur besteedt veel aandacht aan de WOI-geschiedenis van het vliegveld van Wingene. Omdat de Duitsers bij de aanleg in mei 1917 geen terrein vonden dat groot genoeg was, besloot men om het vliegveld in twee te verdelen. Aan de ene zijde van de Hillesteenweg lag de startbaan (Wingene Nord), aan de andere kant de hangars (Wingene Sud). We krijgen een gedetailleerd overzicht van de activiteit van de veertien Duitse eenheden die er waren gestationeerd, ook van de twee Franse escadrilles die er na de bevrijding gebruik van maakten. Een van de befaamde Duitse piloten die er vloog was Lt Ernst Udet van Jasta 37. Hij overleefde de oorlog met 63 overwinningen op zijn palmares. Door een conflict met Hermann Göring tijdens WOII werd hij depressief, hij pleegde zelfmoord op 17 november 1941. Bij de staatsbegrafenis kreeg het publiek te horen dat Udet omkwam bij een vliegtuigongeval.
In zijn boek citeert Lieven veel uit dagboeken van piloten en hun eenheden. Het zijn niet alleen de operaties van de militairen die aan bod komen, hij laat ook de burgers aan het woord die in moeilijke omstandigheden de oorlog moesten zien te overleven. Tijdens bombardementen op Wingene kwamen zowel Duitse militairen als burgers om het leven. De auteur vermeldt ook kort de vliegvelden van Maria-Aalter (door de Duitsers halverwege 1916 aangelegd) en Egem (vanaf juni 1917). Lieven: “Het beeld van de piloten die een ridderlijke strijd uitvochten in bloedstollende luchtgevechten is pure fictie, in werkelijkheid was het een gevecht op leven en dood, waarbij degene met het meeste geluk het overleefde. De piloten zaten in vliegtuigen van bedenkelijke kwaliteit en misten training en ervaring.”
Aan de ene kant springt Lieven voldoende kritisch om met zijn onderzoeksmateriaal. Interessant zijn bijvoorbeeld de kanttekeningen die hij plaatst bij eerder gepubliceerde datums over de aankomst van Jagdgruppe 6 in Wingene. Aan de andere kant was het misschien wel gepast geweest om het verhaal van de Britse piloot die op 9 december 1939 na een noodlanding op Belgische grondgebied, zijn Hurricane N2361 (later H39) over de grens naar Frankrijk probeerde te duwen, wat bij te sturen.
Het tweede deel van zijn boek gaat over de Tweede Wereldoorlog en het ‘vergeten’ vliegveld van Zwevezele, voor een groot stuk gelegen op het grondgebied van Egem, ter hoogte van de TV- zendmast. Dat oorlogsvliegveld kreeg van de Belgische militairen de code 34. Lieven gaat met ons door de oorlogsdagboeken van mei 1940 en beschrijft de Duitse bezetting én de bevrijding op 3 september 1944. We volgen ook de laatste vlucht van twee bommenwerpers. De B-24 ‘Tondelayo’ 44-40284 van 391 Bomb Squadron maakte op 19 juli 1944 een buiklanding in Wingene. Drie bemanningsleden verdronken toen ze boven Dieppe het toestel met hun parachute hadden verlaten en in zee waren terecht gekomen. Zes andere bemanningsleden sprongen met hun parachute boven Engeland en overleefden de missie. Lieven vertelt hoe de Liberator dan uiteindelijk in Wingene is geland. Ook de crash van de Halifax MZ-521 SE-T RCAF wordt beschreven, het toestel kwam op 9 mei 1944 neer nabij de Torhoutstraat in Zwevezele. De piloot kwam om het leven, twee bemanningsleden konden uit de handen van de Duitsers blijven en vier werden er opgepakt. Getuigenissen van de overlevende bemanningsleden zijn opgenomen in het boek.
Naast auteur is Lieven ook leraar mechanische nijverheidstechnieken aan het Provinciaal Technisch Instituut (PTI) in Kortrijk. Met zijn leerlingen bouwde hij een metalen replica op schaal 1/3 van een Albatros D.Va. Het model was klaar in juni 2014 en werd onder meer gebruikt bij een tentoonstelling over ‘de Rode Baron’ Manfred Freiherr von Richthofen. Daarvoor kreeg de Albatros een rood kleurtje. Ondertussen kreeg het vliegtuig een definitieve plaats op het voormalige vliegveld aan de Hillesteenweg in Wingene. Het heeft nog altijd de rode kleur, alhoewel von Richthofen enkel sporadisch gebruik heeft gemaakt van het vliegveld en er nooit met zijn eenheid is gestationeerd. De replica is vooral een eerbetoon aan het leven van de burgers tijdens de moeilijke oorlogsjaren. Zie ook onze erfgoeddatabank www.hangarflying.eu/erfgoedsites/albatros-d-va-gedenkteken/ .
Met zijn leerlingen heeft Lieven ook al twee andere monumenten gemaakt (zie www.hangarflying.eu/erfgoedsites/monument-voor-f-o-william-wilson-halifax-mz-521-se-t/).
Met dit boek en met de verschillende lokale monumenten wil de auteur de gedachte aan de luchtoorlog in deze regio levendig houden. Hij blijft enthousiast verder graven in de oorlogshistoriek van zijn streek. Lieven: “In september van dit jaar wil ik in Pittem een gedenkplaat onthullen voor sergeant-vlieger Armand Crabus en sergeant-vlieger Hubert Debay. In een poging om op lage hoogte een Me 109 te ontwijken, raakte de Renard 31 (N8), gevlogen door sergeant-vlieger Maximilien Bruylants en boordschutter en waarnemer sergeant-vlieger Armand Crabus, op 18 mei 1940 een boom en stortte neer. Crabus overleefde het niet. Bij het grondpersoneel werd sergeant-vlieger Hubert Debay dodelijk getroffen. De gedenkzuil komt op een picknickplaats nabij de zendmast van Egem, een deelgemeente van Pittem.”
De wereldgeschiedenis bekeken vanuit een lokale bril zorgt dikwijls voor verrassende resultaten. Het boek van Lieven is daar weer een bewijs van. Veel van het gebruikte materiaal komt van Amerikaanse en Australische luchtvaartliefhebbers die met veel respect vertellen over ‘The battle in Flanders Sky’. Misschien moeten we ons zelfs de vraag durven stellen of de vreselijke realiteit van de luchtoorlog niet teveel wordt geïdealiseerd? In het boek passen getuigenissen uit Duitse, Britse en Amerikaanse bronnen perfect naast verhalen van de lokale dorpelingen. De lay-out is verzorgd en bij alle foto’s staat correct de bronvermelding. Een nieuw exemplaar van het boek aanschaffen is niet meer mogelijk, het is uitverkocht. Volgens de auteur komt er geen herdruk. Met een beetje geluk is er wel eentje tweedehands te vinden, laat de kans om het aan te schaffen dan niet voorbij gaan want het is toch wel een degelijk boek over de lokale oorlogsgeschiedenis van Zwevezele-Wingene.
