Grimbergen, 7 november 2021. Precies twintig jaar geleden werd het faillissement van Sabena uitgesproken door de handelsrechtbank van Brussel. We keken terug op de geschiedenis van onze ter ziele gegane luchtvaartmaatschappij en lazen voor u het pas verschenen boek ‘Driving Force. The history of Sabena Belgian Airlines and Predecessor’ van de Britse luchtvaartauteur Günter Endres.
Op 6 november 2021 organiseren oud-Sabenawerknemers een drink om het faillissement van de maatschappij te herdenken. Wat had moeten plaatsvinden in de Skyhall van Brussels Airport, thuisbasis van het ter ziele gegane Sabena, is moeten uitwijken naar Hof Ter Musschen, de vroegere maatschappelijke zetel van Sabena. Ook op TV zal menig reportage getoond worden over de historiek van Sabena. Experts en vroegere werknemers zullen er hun zegje komen doen. Wij waren vooral benieuwd hoe de Brit Günter Endres de Sabena-historiek heeft beschreven.
Günter Endres, Fellow of the Royal Aeronautical Society (FRAeS), heeft al meer dan 50 jaar een grote belangstelling voor de burgerluchtvaart. Hij is zonder meer een topauteur over luchtvaart. Hij heeft meer dan 40 boeken over luchtvaartmaatschappijen en vliegtuigen gepubliceerd en zo’n 250 artikelen over luchtvervoer voor alle toonaangevende luchtvaarttijdschriften. Günter was redacteur voor Jane’s Information Group en Aviation International News op luchtvaart-, defensie- en veiligheidsevenementen over de hele wereld. De man is ook redacteur van tien edities van het Jane’s helikopterjaarboek.
Het boek Driving Force beschrijft de ontwikkeling van Sabena en haar voorgangers in Afrika, van 1919 tot en met de creatie van Brussels Airlines. Günter concentreert zich vooral op de ontwikkeling van het netwerk en de daarbij passende vloot. Van SNETA, Sabena, de Common Market Commuter, het helikopternetwerk, EAT, DAT, … tot de nog altijd actieve Sabena Aeroclub. Natuurlijk komt de samenwerking en tegelijk de gezamenlijke teloorgang met Swissair aan bod. De herstructureringsplannen waar Sabena met veel moeite is door gesparteld, geleid door de diverse voorzitters van de raden van bestuur, worden kort maar kritisch weergegeven. Günter beschrijft de problemen bij de ondergang van Sabena als “problems the Government was either unable or unwilling to solve.” Driving Force is zeker geen diepgaand onderzoek naar de fundamentele oorzaken voor het failliet van Sabena. Volgens Günter gaan we daarover waarschijnlijk nooit de volledige waarheid achterhalen, maar is het klaar als een klontje dat de Belgische regering meer had kunnen en moeten doen om zijn toch wel trotse nationale luchtvaartmaatschappij te redden.
Fernand Van de Plas, onder meer bekend als onderzoeker en auteur van heel wat publicaties over de geschiedenis van de Belgische luchtvaart, illustreerde het boek met profieltekeningen van toestellen vanaf de Tweede Wereldoorlog.
De bronnenlijst na de inleiding is pover, amper een viertal referenties alhoewel voor Driving Force duidelijk meer boeken werden geraadpleegd en gedegen onderzoek is verricht. Gelukkig staat auteur Guy Vanthemsche met zijn boek ‘La Sabena, 1923-2001’ tussen de bronnen, mijn inziens nog altijd het beste boek dat over onze ter ziele gegane nationale luchtvaartmaatschappij is gepubliceerd. De bibliografie van Driving Force telt amper twee boeken, maar die komen dan ook uit de pen van iconen onder de Britse luchtvaartauteurs, nl. van John Stroud (°1919, †2007) en Ronald (R.E.G.) Davies (°1921, †2011). Natuurlijk dankt de auteur een groot aantal correspondenten die hem geholpen hebben met het fotomateriaal. De foto’s van het tijdperk voor de straalvliegtuigen zijn doorgaans niet eerder gepubliceerde beelden van een uitstekende kwaliteit, maar de correcte bronvermelding onder de oudere zwart-witfoto’s ontbreekt zeer dikwijls. Met zoveel fotografen in de buurt hadden we de zeven blanco bladzijden achteraan in het boek nog kunnen vullen met unieke Sabena-foto’s.
Goed gekozen tekstkaders zoals deze over het ongeval met de Ju 52/3m OO-AUB op 16 november 1937 nabij de luchthaven van Steene, het ongeval met de DC-4 OO-CBG op 18 september 1946 bij Gander Airport, de evolutie van Brussels Airport, operaties van Sabena in Libië en de kaping door Palestijnen op 8 mei 1972 van de B707 OO-SJG, geven gedetailleerde informatie over enkele belangrijke momenten in de historiek van Sabena. De geografische kaarten zijn zeer duidelijk en visualiseren bijvoorbeeld de route van de Ligne Aérienne Roi Albert (LARA) of de Congo-crisis, vooral belangrijk voor niet-Belgische lezers. Er zijn beknopte maar duidelijke vlootlijsten opgenomen van SNETA, Sabena, Sobelair en SN Brussels Airlines/Brussels Airlines.
Driving Force is beslist een uitstekende brok research over Sabena. Auteurs als Günter Endres zijn excellente onderzoekers met een typisch Britse pen voor luchtvaarthistoriek. Zijn boek is uitgegeven bij het Noorse European Airlines (www.europeanairlines.no ). Eerder schreef Günter voor deze uitgeverij ook ‘Royal Vikings’ over SAS en ‘Pioneering Spirit’ over Air France.
European Airlines is de uitgeverij van de in Nederland geboren en in Noorwegen wonende luchtvaartexpert Rob Mulder, een man die zelf al heel wat bekroonde luchtvaartboeken heeft geschreven en waar we u de boeken van aanbevelen.
‘Driving Force. The history of Sabena Belgian Airlines and Predecessor’. Formaat A4, 163 blz, hard cover, kleur, Engels, ISBN 978-09-573-7444-7.
Mijn bestelling in de UK bezorgde mij heel wat kopzorgen, vooral omwille van de gewijzigde douanewetgeving. Het beste koop je het boek via de Luchtvaarthobbyshop in Nederland: www.aviationmegastore.com/driving-force–the-history-of-sabena-belgian-airlines-predecessors-and-successors-european-airlines-9788293450-aviation-books/product/?action=prodinfo&art=181885
