Aalst, 3 januari 2025. Op 4 maart 1944 stortte een Spitfire neer te Helkijn, langs de Schelde. Daarbij kwam Flight Lieutenant Boyd Ketterson om het leven. Patrick Herbert zocht naar restanten van de Spitfire en Bart Seynaeve begon een zoektocht naar de familie van de piloot. Het resultaat schreven ze neer in een boekje dat verscheen in de reeks ‘Archeologische en Historische Monografieën van Zuid-West Vlaanderen’.
Her en der in Vlaanderen werden de voorbije jaren opgravingen gedaan naar gecrashte vliegtuigen. Soms komt men bij werken toevallig uit op restanten van een crash, een zeldzame keer gaan teams doelbewust op zoek naar een gecrasht vliegtuig. Het resulteert in een (verplicht) verslag over de opgravingen en deze verslagen kunnen geraadpleegd worden via de website van het Agentschap Onroerend Erfgoed (https://inventaris.onroerenderfgoed.be/waarnemingsobjecten/zoeken?laad_standaardwaarden=true). In het geval van de Spitfire te Helkijn werden al in 1988 opgravingen gedaan voordat in 2010 de regels omtrent luchtvaartarcheologische opgravingen van kracht werden. De resultaten van dat onderzoek zijn dus nooit op papier gezet. Patrick Herbert en Bart Seynaeve maken dit ruimschoots goed met dit boekje.
Andrew Boyd Marjoribanks Ketterson was een Canadees piloot bij 412 Squadron RCAF. Op 4 maart 1944 moest de eenheid de terugvlucht van een formatie Amerikaanse bommenwerpers beschermen. Na contact gemaakt te hebben met de bommenwerpers ten zuiden van Brussel, werden ze beschoten door flak en kort daarna stelt F/L Ketterson motorproblemen vast. Hij verliest snel hoogte en zijn wingman ziet hem uiteindelijk in de wolken verdwijnen. Wanneer hij uit de wolken komt, bevind hij zich in de omgeving van Helkijn. Hij beslist om uit te springen maar is al te laag en komt om het leven. De Spitfire valt in de natte gronden langs de Schelde en verdween voor een deel in de zompige grond. De piloot werd opgebaard in het lijkenhuisje van de begraafplaats aan de kerk van Helkijn alvorens begraven te worden op de begraafplaats van Wevelgem, waar hij nog altijd rust op het Commonwealth-perk.
Patrick Herbert kreeg interesse in deze gebeurtenis door het relaas ervan in het boek ‘Spiere-Helkijn tijdens de Tweede Wereldoorlog’ (2009). Iemand kon hem de precieze crashplaats aanwijzen en bij oppervlakkige speurwerk werden enkele kleine onderdelen gevonden. In 2018 konden bij een iets diepere zoektocht, nadat bij het ploegen weer onderdelen boven gekomen waren, meer en grotere onderdelen gevonden worden, waarschijnlijk restanten van de opgraving in 1988 die terug gedumpt werden. Patrick Herbert slaagt erin om talrijke onderdelen te identificeren o.a. enkele aluminium panelen met delen van de serial en de squadron code nog zichtbaar.
Bart Seynaeve zocht en vond de familie van de piloot. Meer zelfs, hij kwam ook in contact met de familie van LAC Michael Ewasyshyn, een rigger (technieker) die goed bevriend was met de piloot. Deze beschikte over een fototoestel en maakte talrijke foto’s van het squadronleven. Nadat het 412 Squadron op het continent aangekomen was, bezocht Michael het graf van zijn vriend in Wevelgem.
De zoektocht naar vliegtuig en piloot resulteerde in een gedenkplaat in Helkijn op het lijkenhuisje waar F/L Ketterson tijdelijk opgebaard lag (zie database, www.hangarflying.eu/erfgoedsites/gedenkplaat-voor-f-l-boyd-ketterson-spitfire-ix-mj306-412-sqn-rcaf/ ), ingehuldigd op 24 augustus 2024. Bij de inhuldiging was familie van F/L Ketterson en LAC Ewasyshyn aanwezig.
De auteurs brachten dit alles samen in een boekje, geïllustreerd met talrijke foto’s uit het archief van Michael Ewasyshyn. Het beschrijft de jeugd van Boyd Ketterson, zijn opleiding tot piloot en zijn integratie in een operationeel squadron, zijn laatste missie, een stukje over Michael Ewasyshyn, de zoektocht naar het wrak, de Spitfire en zijn Duitse opponenten en het gedenkteken. De laatste twintig bladzijden werden gebruikt voor foto’s uit het archief van Michael Ewasyshyn. De titel van het boekje verwijst naar de serial van de Spitfire IX gevlogen door F/L Ketterson en de naam die dit vliegtuig droeg.
Het is een uitgave van een negentigtal bladzijden met veel oude en recente foto’s. Het boekje kan gekocht worden bij Standaard Boekhandel te Kortrijk, bij de Brugse Boekhandel (Dijver 2, Brugge) of besteld worden door storting van 29 euro (20 euro plus 9 euro verzendingskosten) op rekening BE76 4667 6728 8195 van Archeologie Zuid-West-Vlaanderen vzw (4 F.v.d Elzaslaan, 8500 Kortrijk). Mailen kan naar arch.sticht.zwvl@belgacom.net.
Luc Wittemans
