De Consolidated Liberator Mk.I AM915 van de British Overseas Airways Corporation (BOAC) stortte op 1 september 1941 om 10.10 uur GMT neer op Arinarach Hill, een vijftal kilometer ten zuidenoosten van Campbeltown (schiereiland Kintyre, Schotland). De plaats van de crash bevond zich op 276 meter boven zeeniveau. De resten van het vliegtuig lagen verspreid over een afstand van ongeveer een kilometer. De Liberator maakte een vlucht van Montreal (Canada) naar Ayr (Schotland).
BOAC was vermoedelijk niet de operator van de vlucht. Ten tijde van het ongeluk werd de Return Ferry Service uitgevoerd door de Atlantic Ferry Organisation (AtFerO, een onderdeel van RAF Ferry Command). Veel van de bemanningen, vooral de piloten, waren crew members van BOAC. Die hadden immers de broodnodige ervaring voor de viermotorige vliegtuigen voor de lange afstand. Veel BOAC-piloten waren goed opgeleide navigators, die waren toen zeer schaars bij de RAF. Er waren al vergevorderde plannen voor BOAC om de leiding van de dienst over te nemen, maar dit gebeurde pas op 21 september 1941. Op dat moment werd de dienst bekend als de North Atlantic Return Ferry Service. De eerste trans-Atlantische vlucht waarvoor BOAC verantwoordelijk was, vond plaats op 24 september 1941.
De Liberator AM915 was in Montreal vertrokken op 31 augustus 1941 om 17.26 uur lokale tijd (22.26 GMT). Verwacht werd dat het op 1 september rond 8 uur GMT in Ayr zou aankomen, vijf kilometer ten zuiden van Prestwick (Schotland). Omwille van de lage bewolking vroeg Captain Kenneth Dardanelles Garden via de radio informatie om op alternatieve luchthavens te landen, maar uiteindelijk zou hij toch besluiten om koers te zetten naar Ayr. Toen het radiocontact werd verbroken, werd een grote zoekactie op touw gezet. De vier bemanningsleden en zes passagiers (zowel militairen als burgers) kwamen om het leven. Onder de passagiers bevond zich ook Graaf Guy de Baillet Latour. Hij was economisch adviseur bij het Belgische Ministerie van Koloniën in Londen. Volgens sommige bronnen was hij als Luitenant (res) 1ste Regiment Gidsen tevens militair attache bij de Belgische regering in London.
De bemanning van de Liberator bestond uit Captain Kenneth Dardanelles Garden (BOAC), First Officer Geoffrey Llewellyn Panes (BOAC), Flight Engineer Charles Alvan Spence (RAF Ferry Command) en Radio Officer Samuel Walter Sydenham (RAF Ferry Command). Naast graaf Guy de Baillet-Latour waren nog vijf andere passagiers aan boord. Lieutenant Colonel Louis Harris Wrangham (Royal Marines) en Captain Sherwood Picking (US Navy) waren de twee militaire passagiers. Professor Robert Balmain Mowat reisde naar Schotland, ook Dr. Mark Benjamin die terugkeerde van een wetenschappelijke missie in de VS. De zesde passagier was Eric Taylor, Technisch Hoofdambtenaar van het Ministerie van Luchtvaart in Farnborough. De tien inzittenden kwamen om bij de crash.
De familie de Baillet Latour was een Belgische aristocratische familie die nauw verbonden was met de lokale geschiedenis van het dorp Latour (Virton, Luxemburg). Op de begraafplaats van Latour is een gedenkplaat geplaatst voor Graaf Guy Henri de Baillet Latour (°30 mei 1905 Brussel, †1 september 1941). Volgens de tekst op de cenotaaf rust Guy op het Eton (St John) Cemetery (Eton Wick Road, Eton, UK). Volgens het register van deze begraafplaats werd hij er op 10 september 1941 begraven. Een indrukwekkend aantal personaliteiten, de fine fleur van de Belgische diplomatie, was aanwezig op zijn uitvaart.
We stelden ons natuurlijk de vraag waarom Guy een laatste rustplaats kreeg in Eton en niet in België of op de plaats waar hij was omgekomen. Een overbrenging van het lichaam was in september 1941 vermoedelijk uitgesloten. Guy had tussen 1918 en 1923 in het selecte Eton College gestudeerd. Hij verbleef er in Manor House. Als contactadres stond ‘Chateau du Donck’ bij Brasschaat genoteerd. Manor House was misschien net iets meer dan wat wij doorgaans als een studentenkot omschrijven. Enkele alumni die er ook ‘op kot’ hadden gezeten waren de eerste Duke of Wellington, kroonprins Leopold (later Koning Leopold III) en meer recent de Britse prinsen William en Harry.
Opmerkelijk is ook dat Sophie Thérèse, de zus van Guy, in 1933 huwde met Harald Peake. Hij was tot 1940 de Officer Commanding 609 (West Riding) Squadron, daarna Air Commodore. Harald was ook een ‘Old Etonian’ en twee jaar ouder dan Guy. Het 609 Sqn telde een groot aantal Belgische piloten, zoals F/O Baudouin de Hemptinne, P/O Baron Jean de Selys Longchamps DFC, P/O ‘Manu’ Geerts DFC, … Sophie en Harald woonden beiden in London. Misschien heeft Harald aangedrongen om Guy te rusten te leggen in Eton?
Guy was de zoon van Graaf Henry de Baillet Latour (°1876, †1942) en Elisabeth Gravin von Clary und Aldringen (°1876, †1942). Vader Henry was stichtend voorzitter van het Belgisch Olympisch Comité en volgde Pierre de Coubertin op als voorzitter van het Internationaal Olympisch Comité (IOC). Hij rust in Latour naast de gedenksteen van zijn zoon Guy.
Graaf Guy de Baillet Latour was gehuwd met de Amerikaanse Marianna Armour Dunn (°30 november 1915, †17 september 1987). Het echtpaar had twee dochters, Anne (°1937, †1976) en Elisalex (°1939, †1998). Tijdens de duur van de oorlog verbleef Marianna in de Verenigde Staten. Ze zou na het ongeval van Guy in 1944 hertrouwen met Maximillian Edward Gevers.
De herinnering aan de familie leeft voort in de Belgische liefdadigheidsorganisatie ‘Fonds Baillet Latour’, https://fondsbailletlatour.com/nl .
In het dorp Latour is een museum Baillet Latour gevestigd dat naast de plaatselijke geschiedenis ook deze van de nauw met het dorp verbonden familie de Baillet Latour belicht. Ook het oorlogsdrama van de Groote Oorlog wordt er herdacht. Op 24 augustus 1914 vermoorden Duitse soldaten 71 burgers van Latour, een klein dorp dat toen amper 300 inwoners telde.
Latour kennen we ook van het vroegere vliegveld Virton-Latour (EBVT). Amerikaanse troepen hielden Latour ‘Advanced Landing Ground’ operationeel vanaf 26 december 1944 tot 3 mei 1945. Na de oorlog werd het vanaf 18 augustus 1946 gebruikt voor motorvliegen en zweefvliegen, onder meer door de Club Aéronautique Luxembourgeois. Midden jaren zeventig werd het vliegplein omgevormd tot een industriezone.
Bronnen, dank:
Runways to Victory (Peter Celis), Peak District Air Accident Research, Aviation Safety Network.
Revd Carole Gooding, Adrian Constable (Air Britain), Brian Hoare, Rosemary Jury, Laura Martin,
Dr. Sarah Rutherford, Luc Van Waeyenberge, Sarah Warren (Eton College), Luc Wittemans.
FOD Buitenlandse Zaken-Diplomatieke archieven. Algemeen Rijksarchief.
