Op 23 september 2010 werd in Zoutleeuw een gedenksteen onthuld voor de bemanning van de Wellington HZ481 QO-W (432 Squadron RCAF). De bommenwerper werd op 4 juli 1943 boven Zoutleeuw neergehaald en stortte neer in een weide langs De Pas.
Vijf Canadezen verloren hier het leven: Sgt Patrick K. Chambers RCAF, F/S Roy F. Moore RCAF, F/S Brock V. Owen RCAF, Sgt Lee H.A. McCormick RCAF, Sgt Bryon H. Garoutte RCAF. Byron Garoutte was een Amerikaan uit California die zich vrijwillig aanmelde bij de RCAF. Het initiatief van deze huldiging gaat uit van Hubert Dehairs, voorzitter van de plaatselijke afdeling van de Nationale Strijdersbond van België.
Op de inhuldigingsplechtigheid was o.a. vice-admiraal Denis Rouleau aanwezig, de Canadese vertegenwoordiger bij de Navo in Brussel.
Voor dezelfde bemanning en hetzelfde vliegtuig staat er ook een gedenkteken in Hotchamps (Louveigné) (dit gedenkteken zit ook in de database).
Dat er verwarring bestaat over de exacte plaats waar dit vliegtuig neerkwam, is niet zo verwonderlijk. In de nacht van 3 op 4 juli kwamen niet minder dan zes Wellingtons neer in België. De bemanningsleden van vier van deze Wellingtons werden naar de begraafplaats op het vliegveld Brustem gebracht om er begraven te worden. Hieronder hebben we de zes Wellington-crashes opgelijst; we willen niet beweren dat dit deze informatie definitief en correct is.
HF595/AS-Y van 166 Squadron bij Neerhespen. Begraven te Brustem.
HE980/ZO- van 196 Squadron bij Averbode? Begraven te Brustem.
HZ478/ZO- van 196 Squadron bij Solre-sur-Sambre. Begraven te Gosselies.
LN296/AL-P van 429 Squadron bij Averbode. Begraven te Averbode.
HZ481/QO-W van 432 Squadron bij Zoutleeuw? Begraven te Brustem.
HF569/HD-S van 466 Squadron bij Hotchamps bij Louveigné? Begraven te Brustem.
Over HF595 en HZ478 lijkt weinig discussie te bestaan. In tegenstelling tot HE980 werd de bemanning van LN296 in Averbode begraven. Het lijkt niet logisch dat de bemanningsleden van twee crashes tijdens dezelfde nacht op dezelfde gemeente niet op dezelfde plaats begraven werden. Het is mogelijk dat HE980 niet in Averbode crashte maar elders.
Het is duidelijk dat de neergestorte vliegtuigen tijdens de nacht van 3 op 4 juli 1943 voor heel wat verwarring gezorgd hebben. Terloops stippen we nog aan dat niet alleen de crash van Wellington HZ481 resulteerde in twee gedenkplaatsen op twee verschillende plaatsen maar ook de crash van Halifax HR734/NP-P van 158 Squadron diezelfde nacht resulteerde twee gedenktekens bij het Fort van Loncin en in Sourbrodt bij Robertville. Ondertussen weten we dat deze laatste plaats waarschijnlijk de crash van Halifax DT784/ZA-M van 10 Squadron betreft.
Indien iemand informatie heeft die de verwarring kan helpen ophelderen, dan vernemen we dit graag.
Guy Demain bezorgde ons op 5 november 2024 twee documenten die hij gevonden had in Canadese archieven en die zonder enige twijfel bewijzen dat Wellington HZ481 neerkwam in Helen-Bos, tegenwoordig deelgemeente van Zoutleeuw. Het gedenkteken in Hotchamps is dus voor de verkeerde bemanning opgericht: waarschijnlijk viel Wellington HF569 van 466 Squadron daar.
