Henri Jeanne Paul De la Bastita, geboren te Leuven op 7 mei 1906, overleden te Stirling op 29 januari 1943.
Hij leerde vliegen met de 30e Promotie leerling-piloten. Ze begonnen aan hun opleiding op 30 september 1924. Zijn opleiding voor het burgerbrevet gebeurde in de SEGA-vliegschool van Fernand Jacquet te Gosselies. Hij behaalde zijn militair vliegbrevet op 15 januari 1926. Eind 1926 verliet hij de Militaire Luchtvaart met onbepaald verlof. Wat hij daarna deed als beroep of broodwinning, weten we niet. Maar hij schijnt wel de tussentijdse opleidingen als reservist volbracht te hebben want bij de mobilisatie in september 1939, maakte hij weer deel uit van de Militaire Luchtvaart.
Zijn eenheid, het 1e Smaldeel van de Ie Groep van het 1e Regiment (1/I/1 Aé, kenteken de Meeuw) had in vredestijd zijn thuisbasis op Goetsenhoven maar had zich al enkele maanden op Antwerpen-Deurne gevestigd. Het smaldeel was uitgerust met Fairey Fox IIIC. Gealarmeerd in de vroege ochtend van 10 mei 1940, konden de vliegtuigen tijdig opstijgen en naar het uitwijkvliegveld van Hingene vliegen. Er werden de volgende dagen slechts sporadisch verkenningsvluchten uitgevoerd, slechts een of twee per dag. Op 14 mei is het de beurt aan Adjudant Henri De la Bastita met als waarnemer OLt Paul Remy. Hun opdracht was om te kijken of de bruggen over het Albertkanaal tussen Antwerpen en Kwaadmechelen nog intact waren of niet. De opdracht werd aan twee bemanningen toegewezen en Adj De la Bastita/OLt Remy kregen het deel ten oosten van Herentals toegewezen. Deze streek was al in Duitse handen en ze werden dan ook flink onder vuur genomen. Bij Herentals worden ze geraakt en verloren brandstof en bij Kasterlee raken ze een hoogspanningslijn. De piloot kon nog net een crash vermijden en maakte een noodlanding bij Lichtaart. Ze kwamen in bezet gebied terecht en werden gevangengenomen.
Adjudant Henri De la Bastita kwam terecht in Oflag IVC, beter gekend als het Kasteel van Colditz. Het krijgsgevangenkamp werd bekend om zijn vele en inventieve ontsnappingspogingen. Het resulteerde in een tv-serie aan het begin van de zeventiger jaren. Alhoewel van Henri De la Bastita in de aanloop naar de inhuldiging van het gedenkteken geschreven is dat hij ontsnapte uit Colditz, is dit niet correct. Hij werd terug vrijgelaten op 22 augustus 1940 en hij keerde terug naar België. Begin februari 1941 ondernam hij een poging om vanuit bezet Europa naar Groot-Brittannië te ontsnappen maar werd op 21 april 1941 geïnterneerd in Spanje. Een jaar later laten de Spaanse autoriteiten hem vrij en op 13 mei 1942 komt hij aan in Engeland.
Hij sloot zich aan bij de Royal Air Force Volunteer Reserve met de graad van Pilot Officer op 29 september 1942. Op 10 november 1942 begon hij aan zijn opfrissingscursus als piloot en blijkbaar ging dat vrij snel want op 12 januari 1943 kwam hij aan bij 58 Operational Training Unit. 58 OTU was gevestigd op RAF Grangemouth in Schotland, en maakte ook gebruik van het satellietvliegveld RAF Balado Bridge. De eenheid was uitgerust met Miles Master en Supermarine Spitfire. Tijdens een oefenvlucht op 29 januari 1943 vanaf Balado Bridge dook P/O Henri De la Bastita met Spitfire IIa P8394 aan hoge snelheid naar beneden en crashte. De oorzaak was vermoedelijk een defect aan de zuurstoftoevoer tijdens een oefenvlucht op grote hoogte voor het trainen van ‘homing’. Het wrak kon slechts drie dagen later gelokaliseerd worden ten zuidoosten van het North Third Reservoir, in de omgeving van Stirling. Slechts de staart en een stukje van de romp waren zichtbaar.
Het is ons niet bekend waar hij aanvankelijk begraven werd maar na de oorlog kreeg hij een laatste rustplaats op het Ereperk van de Luchtmacht op de begraafplaats van Brussel te Evere. Hij is ook herdacht in The Maidenhead Register.
Spitfire IIa P8394 was een zogenoemd ‘presentation’-vliegtuig, een vliegtuig waarvoor door het publiek in Groot-Brittannië of in het buitenland geld ingezameld was. De militairen gestationeerd op en de inwoners van Gibraltar hadden meer dan 5.000 £ samengebracht en toen deze Spitfire van de band rolde kreeg hij de naam Gibraltar.
De crashplaats was in juli 1991 een eerste maal onderzocht door de Scotland West Aircraft Investigation Group. Ze vonden de exacte crashplaats van Spitfire P8394 maar moesten hun onderzoek stopzetten omdat het gevaarlijk, nat terrein was.
In augustus 2000 werd een tweede poging tot berging ondernomen door John Hunter, Alan Leishman en enkele andere leden van de Dundonald Aviation Group, in samenwerking met een lokaal geschiedkundige uit Stirling met een specifieke interesse in Spitfires, Campbell Chesterman. Ze konden eveneens beroep doen twee plaatselijke bedrijven, die een graafmachine en bestuurder ter beschikking stelde, en een bosbouwer die enkele bomen en takken verwijderde. Na uren ploeteren in de natte grond konden ze grote delen van het voorste rompdeel recupereren: landingsgestel, zuurstofuitrusting, radio’s, onderdelen van de cockpit, pantserplaat, brandstoftank, radiator, RR Merlin motor en compressor, krukas en de verbogen schroef met reductietandwielen. Alles ging naar het Dundonald Aviation Museum maar dat museum sloot in 2002. De onderdelen van P8394 raakten zo verspreid over verschillende persoonlijke verzamelingen. In 2001 kon een lokaal evenement, het ’T in the Park’-Festival, de propeller nog tentoonstellen te Balado vanwaar de P/O De la Bastita en Spitfire P8394 vertrokken voor hun laatste vlucht. Maar na de sluiting van het museum blijft de propeller spoorloos, ondanks pogingen om de schroef terug te vinden van Dumfries and Galloway Aviation Museum, voor wie de collectie onderdelen van P8394 oorspronkelijk bestemd was na de sluiting. Om de gedachtenis van Henri De la Bastita verder in ere te houden, doneerde historicus Campbell Chesterman daarom de weinige onderdelen die hij bezat, waaronder het zuurstofmasker, aan de Belgische Ambassade in Londen. De onderdelen zijn nu in het bezit van de Vieilles Tiges van de Belgische Luchtvaart. Deze vereniging slaagde erin om enkele familieleden van Henri De la Bastita op te sporen.
Het recentste hoofdstuk van dit verhaal kreeg een passend slot met de inhuldiging van een gedenkteken voor P/O Henri De la Bastita op de plaats van de crash. Het gedenkteken kwam er na een initiatief van Murray Cook en Ian McNeish en begon met het idee om een boek te schrijven over wandelen langs de stroom Bannock Burn (een ‘burn’ is een riviertje). Zo hoorden ze het verhaal van de crash van P/O De la Bastita en stelden vast dat er nog geen gedenkteken bestond terwijl de 80ste verjaardag van deze gebeurtenis naderde. Met de hulp van plaatselijke vrijwilligers, waaronder veteraan Andy McKay, kreeg het project vorm. Andy McKay bekwam financiële steun van Erskine, een liefdadigheidsorganisatie voor veteranen. Hij ontwierp en maakte de gedenkplaat samen met Ian Traynor, een vriend en eveneens veteraan. Voor een gedenkteken is een vergunning vereist en bovendien ook een verzekering. Maar vlakbij de crashplaats stond een oude stenen muur. De muur werd hersteld zodat de plaat er kon op aangebracht worden en daarvoor was noch vergunning noch verzekering nodig. Andy McKay zorgde dus voor de herstelling van de muur en hij maakte ook nog een kruis van enkele resterende delen van het vliegtuig. Daarna werd het lokale gemeentebestuur ingeschakeld met de vraag een plechtigheid te houden bij de gedenkplaat ter herinnering aan P/O Henri De la Bastita. De herdenking had plaats op 29 januari 2023, exact 80 jaar na de crash, in aanwezigheid van enkele familieleden van Henri De la Bastita. Op de gedenkplaat staat de naam Henri Delabastita maar Murray Cook liet ons weten dat Henri De la Bastita zijn naam schreef in drie woorden terwijl zijn familie nu de naam schrijft als Delabastita.
Onze dank aan Murray Cook, in de eerste plaats omdat hij het initiatief nam voor deze gedenkplaat en herdenking, maar ook voor het gebruik van de foto’s en de informatie. Het boek dat aan de basis lag van dit gedenkteken verscheen eind 2022 ‘The Bannock Burn: Journeys Along and Across the World’s Most Famous Burn’ door Murray Cook en Ian McNeish, uitgegeven bij Extremis Publishing (ISBN 9781739854331). In het boek komt Henri De la Bastita en de crash kort aan bod.
Eveneens dank aan Rudi Geyskens die ons attendeerde op dit gedenkteken.
Meer foto’s van de herdenking op
https://www.facebook.com/people/North-Third-Spitfire-Crash/100077454745934/?sk=photos
