Op het Schoonselhof staat het grafmonument van Raoul Lucien Vanpée, een militaire piloot die op 18 mei 1932 omkwam in een vliegtuigongeval. Tijdens ons bezoek bleek dat de consessie voor deze rustplaats (consessie Vanpée-Van de Weghe, perk W, lijn zuid, nummer 17, DB/0811) vervalt.
Lees hierover (en over Ciselet) de impressie van www.hangarflying.eu :
Antwerpen, 18 april 2009. Het funerair erfgoed maakt een belangrijk onderdeel uit van ons luchtvaartpatrimonium. Op de parkbegraafplaats Schoonselhof (http://www.schoonselhof.be) rusten vele pioniers van de Belgische vliegerij. Enkele luchtvaartliefhebbers zijn sinds kort peter van twee historische graven.
Restauratie van vliegeniersgraven
Een groep van zeven luchtvaartliefhebbers tekende op 19 februari 2009 een contract voor het peterschap van twee grafmonumenten. In overleg met Monumenten- en Welstandszorg van Antwerpen (http://www.antwerpen.be/eCache/BTH/563.cmVjPTI1ODQ.html) werd in april 2009 gestart met de restauratie van de graven van luchtvaartpioniers Ciselet (DB/0052, perk C lijn west, nummer 22) en Vanpée (DB/0811, perk W lijn zuid, nummer 17). Ter plaatse werden de vrijwilligers bijgestaan door Jacques Buermans en Christiaan Ketele, respectievelijk voorzitter en technische adviseur van Grafzerkje vzw, een vereniging ter bescherming en behoud van funerair erfgoed.
De boordstenen van het graf van Vanpée werden opgehoogd en de zijkant werd aangevuld met geel zand. De blauwe hardsteen werd daarna tweemaal met sponsjes afgeschuurd en telkens afgespoten met een hogedrukreiniger. Het graf van Ciselet kreeg een grondige schoonmaakbeurt. Peter Dierckx (Hangar Flying) : “Het bleef vooral bij een grondige reiniging van de graven. Pogingen om opgelopen schade te herstellen bleken alleen maar meer schade te veroorzaken. Onze beperking tot een grondige reiniging met een stoomgroep –niet enkel financieel maar ook resultaatgericht- is waarschijnlijk de beste oplossing geweest voor het behoud van deze zerken van onze luchtvaartpioniers”.
Begraafplaats wordt monument
Een bevelschrift van keizer Jozef II maakte op 26 juni 1784 een einde aan begravingen in kerken en op kerkhoven. Nieuwe begraafplaatsen moesten om hygiënische redenen buiten de stadskern worden ingericht. In 1911 kocht de stad Antwerpen het landgoed Schoonselhof, gelegen in de districten Hoboken en Wilrijk, om als laatste rustplaats voor de doden te dienen. De begraafplaats werd officieel geopend op 1 september 1921, alhoewel er op 28 augustus 1914 al een Duits militair werd begraven. In 1938 werden vele grafmonumenten van de in 1936 gesloten Kielbegraafplaats, naar hier overgebracht. Vlaams minister Dirk Van Mechelen erkende in augustus 2007 het Schoonselhof definitief als beschermd monument.
Bruikleen of peterschap
Dankzij het Vlaams beschermingsbesluit wordt het Schoonselhof gevrijwaard voor vernieling. Maar er is natuurlijk veel onderhoud en herstelling van de graven nodig. De stad Antwerpen biedt nu de mogelijkheid om een grafmonument in bruikleen of peterschap te nemen. Iedere burger kan een grafmonument onder welbepaalde voorwaarden benutten om er een urne of een stoffelijk overschot te bewaren en het graf voor een afgesproken periode te onderhouden. Bij geval van peterschap verbindt een individu of een vereniging zich ertoe om een zerk te restaureren en te onderhouden. De stad blijft in alle gevallen eigendom van het grafmonument.
Kuieren tussen graven
Het is aangenaam wandelen op het groene Schoonselhof. De parkbegraafplaats werd ingericht naar het voorbeeld van het Waldfriedhof van Ohlsdorf (Hamburg) (http://www.friedhof-hamburg.de/ohlsdorf/index.htm). Opvallend zijn de grachten en de brede lanen. Vele graven zijn omringd door hagen. Hier rusten enkele beroemde inwoners van de sinjorenstad, waaronder Peter Benoit, Hendrik Conscience, Herman De Coninck, Willem Elsschot, Ferre Grignard, Camille Huysmans en Paul Van Ostaijen. Er zijn Joodse graven, zerken voor vrijmetselaars en ook militaire ereperken voor gesneuvelden van tientallen nationaliteiten. Heel wat piloten vonden een laatste rustplaats op het Schoonselhof.
Laatste vlucht van vier zonen
Leontine Johnen (†1954) en Herman Ciselet (†1938) hadden vier zonen die allen met een vliegtuig zijn verongelukt. Herman was zelf geen piloot maar industrieel. Hij was o.a. voorzitter van Portland Cement. Het echtpaar leefde nog toen hun kinderen al voor het vaderland waren gesneuveld. Robert was sergeant-vliegenier en stierf op 20 november 1917 tijdens een luchtgevecht bij Adinkerke. Robert werd oorsponkelijk begraven op het kerkhof van Adinkerke. Eerste sergeant-vliegenier Marcel stierf op 17 mei 1918 in een luchtgevecht tijdens een verdedigingsmissie. Eerder was hij in Luik krijgsgevangen genomen maar hij was kunnen ontsnappen. Maurice, overleden op 27 maart 1922, was adjudant-vliegenier en werd zwaar gekwetst tijdens een ongeval in bevolen dienst. Charles werd tijdens de Eerste Wereldoorlog driemaal gewond bij luchtgevechten. Hij was een van de bezielers van de in 1927 opgerichte Antwerp Aviation Club (AAC). Op 1 april 1931 kwam de luitenant-vliegenier om het leven in een vliegtuigongeval op de luchthaven van Deurne.
Koninklijke vliegenier
Korporaal Raoul Lucien Vanpée werd geboren te Oostende op 12 mei 1898. Hij was leraar aan de luchtvaartschool te Evere en piloot van koning Albert I. Op 18 mei 1932 verongelukte korporaal-vliegenier Vanpée te Brasschaat met een Avro 504N, samen met luitenant Gerard Cogniaux van het 3de regiment artillerie. In een artikel in Le Soir van vrijdag 20 mei 1932 stond te lezen: “… volgens sommige vaststellingen zou het ongeval te wijten kunnen zijn aan het feit dat de sporen die gedragen werden door luitenant Cogniaux de besturing van het vliegtuig hinderden …” De toenmalige pioniers ruilden inderdaad hun paard voor een vliegtuig maar droegen soms met veel trots hun vroegere insignes. Op de foto van zijn doodsprentje draagt Vanpée een metalen kenteken dat een draak voorstelt. De draak was in die tijd het insigne van het 9de smaldeel van de Vde groep van het 1ste Luchtvaartregiment dat te Evere gestationeerd was (9/V/1Aé).
Precedent
De restaurateurs hopen dat hun werk anderen ertoe zal aanzetten om ook enkele waardevolle luchtvaartgraven in ere te herstellen. Het zware werk aan de zerken wordt voorafgegaan door heel wat onderzoek over het leven van de gesneuvelde luchtvaarthelden. De stenen krijgen niet alleen een nieuwe aanblik, ze krijgen ook een gezicht. Voor meer informatie over bruikleen of peterschap op het Schoonselhof bel je naar de Funeraire Cel (03 740 36 45) of mail funeraire.cel@stad.antwerpen.be.
Voor een funeraire wandeling op het Schoonselhof : http://www.grafzerkje.be
Gluur stiekem in een vervallen gebouw van het Schoonselhof : http://www.urbex.nl/portal.php?page=93
Kpl Raoul Lucien Vanpée (perk W, lijn zuid, nummer 17, DB/0811), geboren te Oostende op 12 mei 1898. Hij was leeraar aan de luchtvaartschool te Evere en vermoedelijk wel piloot van Koning Albert. We weten zeker dat hij met Prins Leopold van Evere naar Wevelgem en terug vloog op 7 juni 1931, toen de prins moest aanwezig zijn op een plechtigheid die plaatsvond te Ploegsteert. Vanpée vloog toen op een Avro 504N. Het is trouwens ook met zo’n toestel dat hij op 18 mei 1932 te Brasschaat verongelukte, samen met Lt Gerard Cogniaux van het 3de regiment artillerie. Het nummer van het teostel kon niet achterhaald worden. In een artikel in Le Soir van vrijdag 20 mei 1932 stond : “… selon certaines constatations, on présume que l’accident a dû être provoqué par le fait que les éperons du lieutenant Cogniaux se sont embarassés dans les commandes de l’avion …” Op de rugzijde van de foto uit de jaren 30 stond volgende tekst : “En souvenir de votre visite à la tombe de Raoul, le 26/8/1932. La famille Vanpée”. Op de foto die op het doodsprentje staat, draagt Vanpée een metalen kenteken dat een draak voorstelt. De draak was in die tijd het insigne van het 9de smaldeel van de Vde groep van het 1ste Luchtvaartregiment dat te Evere gestationeerd was (9/V/1Aé).
(info Georges Lecomte, 7 maart 2008)
