Op het kerkhof van Houthalen staat een gedenkteken voor de vier bemanningen van Royal Air Force bommenwerpers die tijdens de Tweede Wereldoorlog op het grondgebied van Houthalen neerkwamen.
De Whitley V Z6479 MH-M van 15 Squadron werd op dinsdagochtend 17 juni 1941 getroffen door de boordwapens van een Bf 110 van I/NJG 1. Feldwebel Kollack en zijn radio-operator Hans Hermann waren opgestegen van het Nederlandse Venlo. De Whitley was zwaar geraakt en vatte vuur maar kon een buiklanding maken op de Tenhaagdoornse heide. De bemanning bestond uit Pilot Sgt Thomas-James Baston, boordschutter en radio-operator Sgt James Leonard Evans, boordschutter Sgt Douglas-John Jefferis, Pilot Off Navigator Kenneth N. Holland en Pilot Off Cecil Ernest Crichton. In het wrak werden de dode lichamen gevonden van Baton, Evans en Jefferis. Holland en Crichton waren gewond. Eigenaardig genoeg werd van Crichton nooit enig verder spoor gevonden.
De Wellington X HF457 van 429 Squadron was bemand door Pilot Off Navigator R.G. Clarke, boordschutter Sgt James Oliver Hills, Pil Off bommenrichter A.B. Drummond-Hay, Pil Off William Alfred Sneath, radio-operator Sgt James Theodore Hindley. Bij een aanval op de Duitse steden Mülheim en Oberhausen werd de Wellington geraakt door luchtafweer, hij probeerde alleen en zonder bescherming terug te keren naar Groot-Brittannië. Op de terugweg werd het toestel dodelijk geraakt door Luitenant Hans Autenrieth en zijn radio-operator Rudolf Adam van de II/NJG 1 van Sint-Truiden. Clarke en Drummond-Hay werden krijgsgevangen genomen, de andere bemanningsleden vonden de dood. De crash gebeurde op 23 juni 1943 om 02.30 uur.
De Halifax II LK842 SE-N stortte neer in ’t Park van Houthalen in de nacht van 27 op 28 april 1944. Hij voerde een aanval uit op Montzen, een Belgisch stadje aan de grens met Duitsland. Ltn Pilot John M. Earman, Sgt boordwerktuigkundige James Graham, Off bommenrichter Hubert William Pond, Sgt boordschutter John Joseph Cooke, Off navigator William George Dudley, Off radio-operator Douglas Malcolm King en Sgt boordschutter Joseph Francis Lloyd Perry bevonden zich aan boord van de onfortuinlijke Halifax. Enkel Dudley, King en Perry overleefden de crash, ze werden allen krijgsgevangen genomen.
Tijdens de nacht van 14 op 15 februari 1943 was Keulen het doelwit van een formatie Halifaxes, Wellingtons en Stirlings. De Stirling I BF448 LS-T van het 15 Sqn keerde niet naar de thuisbasis terug, op 14 februari om 20.56 uur stortte hij neer op de Heikant (Helchteren.) Hij werd geraakt door de boordwapens van de Bf 110 van Oberfeldwebel Fritz Schellwat. Niemand van de bemanning overleefde de crash. Ze werden eerst in Brustem begraven en in 1948 overgebracht naar het Heverlee War Cemetry. De bemanning : Ltn Pilot Owen Cecil Chave, boordofficier navigator WA Archibald McLean, Sgt boordwerktuigkundige J.F. Cook, Boordofficier boordschutter radio-operator John Neville MacMillan, Sgt boordschutter James Ernest Nicholls, Sgt boordschutter Thomas Frederick Stocks, Sgt bommenrichter Alfred Arthur Self en Sgt Pilot Lewis Lee Gladwin.
Deze crashes werden uitgebreid beschreven door wijlen Robert Bellio en Debora Grossi in “Gevallen Vleugels, Houthalen-Helchteren 1940-1945”.
Het monument is een ontwerp van Flor Verbist, zelf 9 jaar toen de oorlog uitbrak. Als 12-jarige zag hij de brokstukken van de gecrashte Wellington liggen. De zoeklichten en de Flak die de Duitsers hadden geïnstalleerd op de Teut in Zonhoven inspireerden hem voor dit monument. Op het gedenkteken in zwarte graniet zien we een bommenwerper die gevat wordt in de stralen van de Duitse zoeklichten en een afbeelding van vernielde huizen.
