Op 18 juni 2018 bezocht een redactielid het Special Air Service Memorial in Sennecey-le-Grand, ongeveer 50 km ten zuiden van Beaune, in Frankrijk. Toevallig was er die dag een plechtigheid waarop een dertigtal jonge soldaten van het Eerste Regiment Parachutisten van de Infanterie van de Franse Marine hun ‘fourragère’ (erekoord is misschien nog de minst slechte vertaling) ontvingen, symbool voor hun opname in deze eenheid. Dat hiervoor deze plaats uitgekozen werd, is zeer symbolisch.
SAS Special Air Service
David Stirling, een jonge Luitenant, lag aan de basis van de eerste SAS eenheid. Hij maakte begin 1941 deel uit van de zogenaamde ‘Layforce’ (naar haar bevelhebber Lt-Col Robert Laycock), samengesteld uit verschillende commando-eenheden in de oostelijke Middellandse Zee. Tijdens een verblijf in het ziekenhuis na een verkeerd afgelopen parachutesprong, zette Stirling zijn ideeën over een soort guerrilla-eenheid die achter de vijandelijke linies zou opereren voor zowel inlichtingen- als sabotage-opdrachten op papier. Hij besloot om zijn voorstel meteen voor te stellen aan de hoogst mogelijke militaire autoriteit zodat het niet bij de pennenlikkers op het hoofdkwartier in een schuif zou belanden. Hij melde zich op krukken aan bij Middle East Head Quarters maar werd niet toegelaten. Hij slaagde erin om over of door de draadomheining te kruipen (zonder krukken) en vluchtend voor de achter hem aan zittende bewakers, rukte hij de ene deur na de andere open tot hij uiteindelijk toevallig bij de tweede in bevel terecht kwam. En de rest is geschiedenis: David Stirling mocht zijn ideeën in de praktijk brengen en zo ontstond de Special Air Service. Aanvankelijk opereerde de SAS in de Noord Afrikaanse woestijn maar in 1944 was deze uitgegroeid tot een Brigade met de Britse 1 en 2 SAS, de Franse 3 en 4 SAS en de Belgische 5 SAS.
Waarom een gedenkteken in Sennecey-le-Grand?
In Sennecey-le-Grand werd op 4 september 1944 door leden van het Franse 3 SAS een actie uitgevoerd die nog lang bleef nazinderen. Op 6 juni 1944 landen de Geallieerden in Normandië en op 15 augustus 1944 volgde de landing in Zuid Frankrijk. In tegenstelling tot Normandië boden de Duitse troepen in het Zuiden niet veel weerstand en trokken zich massaal terug via de Rhône-vallei naar het noorden. Nadat Generaal Patton op 25 juli 1944 door de Duitse verdedigingslijn gebroken was bij Avranches in Normandië, profiteerde een kleine Franse SAS-eenheid bestaande uit vier gewapende jeeps onder leiding van Guy Combaud de Roquebrun hiervan om oostwaarts te trekken. Ze opereerden gedurende een aantal weken achter de Duitse linies, waarbij ze één dode en twee gewonden telden. En zo komen ze begin september 1944 in de streek van Saône-et-Loire terecht en waar ze zich bij een groep geparachuteerde 3 SAS’ers voegen. Ze krijgen de opdracht om een Duits konvooi terugtrekkende troepen in het dorp Sennecey-le-Grand aan te vallen. Het ontbreekt hun echter aan precieze inlichtingen over de Duitse troepensterkte en de plaatselijke situatie en ook de geplande acties van het Franse verzet die gecoördineerd met deze van de SAS hadden moeten plaatsvinden, liepen niet zoals voorzien. Toch reden de vier jeeps op de Duitsers af maar bij het binnenrijden van het dorp liep het al mis: bij een te snel genomen scherpe bocht valt de gids uit de eerste jeep en een andere jeep vliegt uit de bocht en crashte met als resultaat drie gewonden. De drie andere jeeps stoven verder het dorp in, vurend met al wat ze hadden op de Duitse kolonne die enorme verliezen leed (naar verluid 850 tot 1100 doden en gewonden). Aan het eind van het dorp maakten ze om onduidelijke reden rechtsomkeer. De eerste jeep raakte klem doordat een fiets onder de wielen sukkelde en werd beschoten. De tweede jeep onderging hetzelfde lot en de derde jeep werd geraakt door een Panzerfaust granaat.
Om deze reden werd Sennecey-le-Grand uitgekozen als locatie voor het SAS memoriaal. Wat aanvankelijk bedoeld was als een puur Frans memoriaal, groeide uit tot een gedenkteken voor alle nationaliteiten van de Special Air Service. Het is een ontwerp van Jean Melinand, zelf een veteraan van 3 SAS. Het werd ingehuldigd op 4 september 1984 in aanwezigheid van o.a. David Stirling.
Het gedenkteken staat op de plaats waar de vier jeeps vertrokken voor hun dodelijke raid. Het omvat een aantal kleine platen met daarop de namen van alle gesneuvelde SAS’ers ongeacht hun nationaliteit.
Op het plein rond de kerk is er ook een klein SAS-museum. Het museum is blijkbaar alleen toegankelijk op specifieke momenten maar men kan zich tot het op hetzelfde plein gelegen kantoor van het Office de Tourisme wenden voor meer inlichtingen en eventueel toegang.
De belangrijkste weg dwars door het oude centrum van het dorp kreeg de naam Avenue du 4 septembre 1944. Een zijstraat van deze hoofdstraat kreeg de naam Rue Guy de Combaud en waar deze zijstraat op de hoofdweg uitkomt, staat op een eilandje in het midden een gedenkteken: dit geeft de plaats aan waar Guy Combaud de Roquebrun, leider van de missie sneuvelde.
De Belgische connectie
Zoals al aangehaald, telde de SAS Brigade ook een Belgisch onderdeel. Opgericht in 1942, werden de Belgen aanvankelijk alleen als parachutist opgeleid. Ze werden gerekruteerd onder de Belgische infanteristen waar velen op dat moment een redelijk eentonig bestaan kenden en maar wat blij waren met een beetje actie met een opleiding als parachutist. In december 1943 gingen ze naar Schotland voor een maand van doorgedreven gespecialiseerde training. In februari 1944 werden ze bij de SAS Brigade gevoegd. In juli 1944 werden ze een eerste maal ingezet om het terugtrekkende Duitse leger te vertragen en te beletten de Seine over te steken. Later werden ze ook in België (Ardennen en Limburg) ingezet en in Nederland. Bij deze operaties kwamen een aantal Belgische SAS-ers om het leven en hun namen staan op het SAS Memoriaal in Sennecey-le-Grand. Na de oorlog zou deze Belgische SAS-eenheid de kern vormen van het 1ste Bataljon Parachutisten.
De volgende Belgische namen staan op het SAS memoriaal te Sennecey-le-Grand (informatie van http://www.bel-memorial.org/)
BATAILLE Etienne, geboren te Wevelgem 31 oktober 1931, overleden te Withington, UK 19 april 1943
BECHET Albert, geboren in 1926, overleden te Westerscheps, Duitsland 28 april 1945
BREUER Jean Louis, geboren te Herstal 22 augustus 1923, overleden te Meppen, Duitsland 14 april 1945
CARETTE Roger, overleden te La Chartre-sur-le-Loir, Sarthe, Frankrijk 9 augustus 1944
DE PAUW Florent, overleden te Withington, UK 19 april 1943
DEVIGNEZ Denis, overleden te Beerta, Nederland 17 april 1945
HAZARD Etienne, geboren te Fontaine-Valmont, 4 november 1926, overleden 27 augustus 1945 aan de verwondingen opgelopen te Veele, Nederland op 12 april 1945
HENNEQUIN DE VILLERMONT Claude, geboren te Brussel 29 oktober 1923, overleden te Bure, België 31 december 1944
HOLVOET Raymond André, geboren te Kortrijk 20 januari 1924, overleden te Zwolle, Nederland 10 april 1945
KHAN Raymond, overleden te ’s Gravenwezel op 11 september 1945
LIMBOSCH Frédéric, geboren te Westhamstead, UK 30 oktober 1916, overleden te Peer 8 september 1944
LORPHEVRE Emile, geboren op 9 december 1922, overleden te Bure, België 31 december 1944
LOX Jean, geboren 1 maart 1910, overleden te Samrée-Bois-Saint-Jean, België 10 september 1944
MAGRIET Frans, overleden te Flensburg, Duitsland 29 mei 1945
MATHYS Charles, overleden te Hechtel, 4 maart 1945
MELSENS Jean, overleden te Meeuwen 10 september 1944
POLYS Nicolas, overleden te Warrington, UK 6 maart 1945
RENKIN Paul, geboren te Brussel 19 november 1915, overleden te Bure, België 31 december 1944
ROLIN Philippe, geboren te Brussel, 27 juni 1923, overleden te Veele, Nederland 12 april 1945
RUSCART Paul, overleden te Wilhelmshaven, Duitsland 2 mei 1945
SCHEPERS Léon, overleden te ’s Gravenwezel 11 september 1945
WATHELET Joseph, overleden te Finsterwolde, Nederland 15 april 1945
WUYTJENS Mathys, overleden op 11 september 1945
