F-16 en A109 landen op het Koningsplein

Iets voor 21 uur komt een uitzonderlijk transport aan in de Koningsstraat, twee diepladers met een F-16 en een A109 helikopter, een telescopische kraan en een begeleidingswagen.

De eenheid verantwoordelijk voor de plaatsing is de Flight Aviation Recovery uit Bevekom. Deze eenheid houdt zich in eerste instantie bezig met het recupereren (recovery) van onderdelen van verongelukte vliegtuigen. Daarnaast hebben zij nog tal van andere opdrachten in het kader van het vervoeren en verplaatsen van niet luchtwaardige vliegtuigen. Deze flight heette oorspronkelijk bij oprichting in 1948 ‘Ateliers méchaniques’ waarna het ‘Section Dépannage’ werd om dan te worden herdoopt in ‘Crash Team’, ‘Salvage Team’ en nu uiteindelijk ‘Aviation Recovery’.

De Pratt & Withney F100-PW-200 motor van het toestel mag dan wel verwijderd zijn, wat een gewichtsbesparing van zo’n 1.600 kilo opleverde, in totaal blijft er toch nog ruim 9 ton te heffen aan het toestel. Geen wonder dat zwaar materiaal nodig is voor deze niet alledaagse hijsklus.

Een speciale mal om het toestel in te transporteren, op maat gemaakt voor de wielbasis van de F-16. De andere vliegtuigen die getransporteerd worden zijn meestal tot schroot herleid (na een crash of ongeval) of hebben een kleinere wielbasis waardoor ze eenvoudiger te laden en vast te maken zijn.

De gebruikte F-16 (FA-05) was een van de eerste in dienst bij de Luchtmacht (4 september 1979,) maar ook een van de eerste om in 1994 gestockeerd te worden in Weelde omwille van minieme structurele schade opgelopen door het gebruik en hoge G’s. Ondertussen is FA-05 al tien jaar aan zijn tweede leven bezig als mobiel tentoonstellingsobject. Op de defensiedagen 2003 in Koksijde maakte het zijn eerste publieke optreden voor die taak.

Het opbouwen van de F-16 gebeurt in een hoek van het koningsplein. Geen sinecure tussen de verankeringskabels van de bovenleiding. Die tram zorgt voor nog meer problemen, want pas als de laatste tram gepasseerd is wordt de F-16 met mankracht naar het midden van het plein op de tramsporen geduwd.

Op de foto ook een uniek zicht op de Sint-Jacob-op-Koudenberg kerk aan het Koningsplein. Voor de gelegenheid werden de zuilen van de kerk in een tricolore jasje gestoken… en als koninklijk weetje: dit is ook de doopkerk van ondermeer Koning Albert II en Koning Filip.

Een niet alledaags beeld… een Agusta A-109BA dwarst het koningsplein. Op de achtergrond het Justitiepaleis.

Een helikopter ophijsen? Aan de hoofdrotor natuurlijk… als de wieken het toestel in de lucht kunnen houden, dan kan een kraan dat zeker. Hier geeft adjudant Philippe Looze het signaal aan de kraanoperator. Deze adjudant van Flight Aviation Recovery werkte ondermeer ook mee aan het overbrengen van de DC-3 van Oostende naar Melsbroek, zie ook https://www.hangarflying.eu/nl/content/petit-prince-de-groenveldkazerne.

De helikopter die tentoon gesteld wordt is de H-16 (c/n 0316) en kwam op 9 februari 1993 in dienst van het toenmalige Lichte Vliegwezen van de Landmacht. De helikopter werd ingezet tijdens operatie ‘Concordia’ in Macedonië. Daar werd het toestel tijdens een zware storm omver geblazen, de cockpit werd overspoeld door de kerosine en het moest worden afgeschreven (Categorie 5 – ongeval). Het werd even gestockeerd in Zutendaal om in 2005 zijn tweede leven als tentoonstellingstoestel te starten. Het huidige speciale kleurenschema kreeg de Agusta in 2007 en zo werd hij voor het eerst voorgesteld op de Helimeet van dat jaar in Bierset.

Voor heel wat medewerkers aan de voorbereiding is het een jaar lang uitkijken naar het opbouwen van de nationale feestdag. Zo ook voor Jozef Vanden Broeck van Comopsair IPR en verantwoordelijk voor de opbouw van de standen op het plein: „Het is mijn vierde keer dat ik hier ben voor de voorbereiding. Vooral de uitgelaten sfeer die er hangt is de stad is uniek. We krijgen heel wat bekijks en worden aangesproken in alle talen. Ook heel wat positieve reacties van toevallige passanten en voor velen is het de unieke kans om eens te poseren bij een gevechtsvliegtuig.”

Ondertussen is de nacht gevallen en worden de rotorbladen van de A109 met de hand gemonteerd…

… en vastgezet. Stevig zoals het hoort, maar uiteraard niet meteen vliegwaardig want dan moet alles volgens het boekje hoort te verlopen.

Het monteren is het resultaat van een geoliede machine en teamwerk. Al is het natuurlijk niet de eerste keer dat ze deze toestellen opstellen… jaarlijks worden de ‘rekruteringbakken’ zo’n 20 à 25 keer gebruikt om de luchtcomponent in de kijker te zetten op evenementen en opendeurdagen.

Om tentoon te stellen worden ook AIM-9 Sidewinders aan de launchers gemonteerd op de F-16. De exemplaren die hier gebruikt werden hebben geen vliegas en werden gebruikt om oefeningen te vliegen. Later tijdens de nacht werd nog meer munitie aangevoerd door de wapenmakers van de 10de Wing in Kleine Brogel om de capaciteiten van het toestel te tonen.

Een derde oplegger met de vleugels arriveerde midden in de nacht op het Koningsplein. Ook hier een op maat gemaakte mal om onderdelen, zoals de vleugels te transporteren.

Dat monteren van de vleugels is een precisiewerk en vraagt extreme coördinatie tussen de techniekers en kraanoperator. Let ook op de flaps die werden gedemonteerd om plaatsing en transport mogelijk te maken.

Normaal neemt het team drie dagen de tijd voor de opbouw en twee voor het demonteren van FA-05. De tijdsdruk en het werken met weinig licht maakte het werk dus een stuk moeilijker. Maar als buitenstaander stonden we wel versteld hoe snel zo’n F-16 te monteren is.

Alle panelen die nodig zijn om vleugels, stabilo’s en staart te kunnen monteren waren verwijderd. Om tentoon te stellen werden die door de manschappen van de Aviation Recovery weer gemonteerd.

Omstreeks 3 uur ‘s nachts zijn de grote hijswerken afgelopen en FA-05 is zo goed als klaar. Het sein voor mezelf om de rit naar huis aan te vatten om toch een paar uur te kunnen slapen. Voor de mannen van defensie was het een nacht (en een dag!) doortrekken… maar dat deden ze met de glimlach.

Het eindresultaat in volle glorie tijdens de nationale feestdag. Een foto genomen door Tom Houquet vanuit een patrouillerende MD900 van dienst luchtsteun van de Federale Politie.

Tot 23 uur waren de stands van defensie open voor het grote publiek… en dan was het weer werken tegen de klok. Want om 5 uur moest het speciaal transport weer vertrokken zijn uit de Brusselse straten.