Kiewit, 5 augustus 2011. Het Belgian Handflight Fund werd gesticht op 8 mei 2009 in de schoot van de Koning Boudewijnstichting. Het fonds wil ook in België de recreatieve vliegsporten toegankelijk maken voor mensen met een handicap aan de onderste ledematen. Hand controls kunnen mindervaliden toelaten om een vliegtuig volledig met beide handen te sturen, zonder daarbij nog pedalen of voetremmen te moeten gebruiken. Hangar Flying ontmoette Ken Evens op het vliegveld van Kiewit. Ken vliegt zijn zweefvliegtuig met volledige handbesturing en behaalt topprestaties in het wedstrijdvliegen.
Net als zijn vader (Jan Evens) is Ken lijnpiloot geweest bij Sabena. Ken vloog ook voor Thomas Cook en was testpiloot en instructeur op Airbus 320. In 2005 werd Ken getroffen door Multiple Sclerose en het stappen ging steeds moeilijker. Hij moest stoppen als lijnpiloot maar dankzij de hand controls vliegt hij nog altijd met topklasse zweefvliegtuigen.
 | De Schempp-Hirth Discus 2CT werd nabij de loods van Albatros uit de aanhangwagen gehaald. De wedstrijdcode ‘EV’ staat op de stoel van de piloot, alsook de voornamen van de andere gezinsleden (Katia, Charlotte, Thibo en Hanne). Voor de registratie van de Schempp-Hirth Discus 2CT (D-KCTH) werden de eerste letters van deze voornamen gebruikt. |
Koning Boudewijnstichting steunt Belgian Handflight Fund
Kris Van Nuffel is de stichter, grote bezieler en voorzitter van het Belgian Handflight Fund (http://handflight.be/nl-home.htm). In 2000 behaalde Kris Van Nuffel als normaalvalide zijn licentie Privaat Piloot (PPL) op het vliegveld van Kortrijk-Wevelgem. Voor hem betekende dit de verwezenlijking van een levenslange jongensdroom. Kris: “In augustus 2001 had ik echter een ernstig ongeval met de wagen op weg naar het werk. De eerste vraag die een piloot zich stelt na een zwaar ongeval is of hij in de toekomst nog wel kan vliegen.” Na een revalidatie van negen maanden verliet Kris het revalidatiecentrum van het UZ te Gent als rolstoelgebruiker. In 2004 behaalde hij als eerste rolstoelgebruiker zijn Belgische ULM-licentie. Kris kwam tot het besluit dat – om de vliegsport nog meer toegankelijk te kunnen maken voor mensen met een handicap aan de onderste ledematen – er ook een project moest opgestart kunnen worden in het wereldje van de sportvliegtuigen. In mei 2009 richtte Kris het Belgian Handflight Fund op om nog meer projecten te kunnen starten en ondersteunen. Stichters van het eerste uur waren ook Daniël Poelman en Benoît Fontaine van de Koning Boudewijnstichting (www.kbs-frb.be).
Het Belgian Handflight Fund doet aan fondsenwerving. De steun van de toch wel prestigieuze Koning Boudewijnstichting is mooi meegenomen, ze straalt vertrouwen en een grote geloofwaardigheid uit. Ze staat ervoor garant dat het geld bij de juiste organisaties terecht komt en bezorgt fiscale attesten voor donoren. Het geld wordt niet op de rekening van individuele piloten gestort, enkel op deze van verenigingen.
 | Ken toont de hendel voor de bediening van het richtingsroer. Het voetstuur werd niet verwijderd. |
Projecten
Op 26 September 2009 werd door het Belgian Handflight Fund samen met Vliegclub Ursel (www.ebul.be) het allereerste project ingehuldigd. Dankzij Project Ursel Handflight werd een met hand controls aangepaste vierzit Piper P28A-181 (OO-VFR) gevlogen door een mindervalide piloot. De Piper behoort tot de vloot van Vliegclub Ursel. Het volgende project werd gestart door Dr. Guy Gildemyn, zweefvlieginstructeur in de Tournai Air Club in Maubray (www.tournai-air-club.eu). Guy werd bestuurslid van het Belgian Handflight Fund en samen met de Tournai Air Club werd in amper een jaar het Project TAC P4 (Planeur Pour Pilotes Paraplégiques) gerealiseerd. De Schleicher ASK 21 (D-2495) werd aangepast met hand controls en is zowel geschikt voor basisopleiding als voor acro- en overlandsvluchten. Na het Project TAC P4 verleende het Belgian Handflight Fund steun aan het project van de zweefvliegclub Albatros in Kiewit (www.zweefvliegen-hasselt.be).
Duo Discus van Albatros
Albatros bestelde begin 2011 een Schempp-Hirth Duo Discus XL(T). Het toestel wordt in februari 2012 geleverd. Direct bij de bestelling moest al worden doorgegeven of de Duo Discus moest voorzien worden van een aangepaste besturing, inbouw achteraf is immers onmogelijk. Van deze tweezitter zullen beide plaatsen worden aangepast voor mindervaliden. Er is nog niet beslist of er ook een hulpmotor wordt geïnstalleerd. Momenteel is geen handbediening van de instrumenten besteld. Zo’n bediening maakt het vliegen natuurlijk veel comfortabeler voor mindervaliden, maar de club heeft daarvoor nog extra financiële steun nodig. Voor een gift aan de Belgian Handflight Fund kan een fiscaal attest worden afgeleverd. Ook rechtstreekse sponsoring aan de zweefvliegclub is mogelijk, in ruil voor ondermeer een aantrekkelijk logo op de aanhangwagen waarin het zweefvliegtuig wordt vervoerd.
Ken: “In het geval van de Schempp-Hirth Duo Discus is het best mogelijk dat een valide of mindervalide meevliegt met een mindervalide instructeur. Dit biedt heel wat perspectieven, het is eigenlijk de perfecte integratie van mindervaliden in de zweefvliegsport. Dankzij de steun van het Belgian Handflight Fund kunnen mindervaliden piloot worden, doorgroeien als instructeur en ook valide piloten opleiden.”
De extra handbesturing voor de Duo Discus kost 13.200 euro. Voor de basisuitvoering van dit zweefvliegtuig (zonder turbo) betaal je 111.000 euro. Voor dat bedrag heb je dan wel een topklasse zweefvliegtuig. Ken: “Voor een zweefvliegclub als de onze is iedere euro die we moeten uitgeven er eentje te veel. Ik hoef je dus niet te vertellen dat de steun van de Belgian Handflight Fund erg welkom is.”
 | Vluchtfoto van de Discus 2CT. Merk links de handbesturing van het richtingsroer, de stick met bediening van de instrumenten en rechts de grote NavITer Oudie. (Foto Ken Evens) |
Net zoals alle andere normaalvalide piloten moeten mindervalide piloten voldoen aan dezelfde medische criteria. Een handicap aan de onderste ledematen kan perfect gecompenseerd worden door de handbesturing. Tijdens de medische controle wordt vooral gekeken of er geen plotse fysieke ongeschiktheid kan optreden, vb. epilepsie. In de wetgeving staat duidelijk beschreven wat medisch toegelaten is om luchtsporten te kunnen beoefenen.
Het Belgian Handflight Fund reikt ook een Handflight Gliding Scholarships uit aan enkele mindervalide kandidaat-piloten, zowel voor de het vliegen met de ASK 21 voor beginscholing als de Duo Discus voor gevorderde opleiding. Daarmee kan dan hun opleiding gedeeltelijk gefinancierd worden.
Ervaring met de Discus 2CT
Al voor de aanschaf van het clubtoestel Duo Discus kochten Jan en Ken Evens een prachtige eenzitter Schempp-Hirth Discus 2CT (D-KCTH). Ken: “Vanaf december 2007 gebruik ik een rolstoel. Het eerste jaar heb ik mij nogal gedeisd gehouden. In 2009 verscheen ik met mijn rolstoel voor de Beker van Vlaanderen. De mensen die mij kenden, vroegen beleefd of ik eens kwam kijken naar de prestaties van de andere piloten. Ze waren verbaasd toen ik vertelde dat ik daar stond als deelnemer. Na zes dagen stond ik aan de leiding van de zweefvliegcompetitie en iedereen realiseerde zich toen dat er terug rekening met mij moest gehouden worden. Dat jaar behaalde ik de eerste plaats in de Beker van Vlaanderen. In 2010 werd ik tweede.”
Ken: “Alle clubleden staan voortdurend klaar om mij te helpen. In het begin dacht ik wel eens dat ze het misschien moeilijk gingen volhouden. Integendeel, zou ik nu zeggen! We zijn nu vier jaar verder en ze zijn nog altijd even bereidwillig om mij een handje toe te steken. Deze club en het zweefvliegen hebben me werkelijk geholpen om mij terug te integreren in de maatschappij.”
Spot en turbo
Een buitenlanding is natuurlijk moeilijker voor een mindervalide, alhoewel in dit gsm-tijdperk begeleiders snel ter plaatse zijn. Ken heeft een Spot tracking device (http://international.findmespot.com) in zijn cockpit. Op Google Earth kunnen zijn vrienden perfect zijn locatie vinden. Het apparaat werd voor Hangar Flying gedemonstreerd en we waren werkelijk onder de indruk van de verbluffende accuraatheid. Via een druk op een knop kan een noodsignaal worden uitgestuurd (werking als Emergency Locator Transmitter, ELT) of een voorgeprogrammeerd bericht naar de gsm of de mailadressen van vrienden worden gestuurd met bijvoorbeeld als tekst ‘landing binnen 20 minuten.’
Dankzij de ingenieuze hulpmotor kan de mindervalide buitenlandingen vermijden. De inklapbare Solo tweecilinder van 15 Kw heeft een vijfbladige propeller. Met 12 liter brandstof draait de motor een uur op volle kracht. Het motorregime kan niet gedoseerd worden. Net voor de landing wordt de motor afgezet.
 | De gedeeltelijk ingeklapte motor. |
Cockpit
Links in de krappe cockpit staat de hendel die het richtingsroer aanstuurt. Het voetstuur werd niet verwijderd en kan dus door normaalvalide piloten perfect op een traditionele manier gebruikt worden. In de cockpit van de D-KCTH werd niet alleen de sturing van het richtingsroer aangepast maar ook de bediening van de instrumenten. Het programma van de Sloveense LXNAV LX 8000 Flight Computer kan via toetsen op de stick worden geselecteerd en aangepast. Het scherm is vrij klein, daar wordt aan verholpen door de plaatsing van de –ook Sloveense– Moving Map NavITer Oudie, rechts op de canopy. Het is belangrijk dat de piloot de handen aan de stick en aan de hendel van het richtingsroer kan houden, zeker wanneer men dicht bij elkaar vliegt in thermiek. Wedstrijdvliegen zou uitgesloten zijn zonder deze aanpassingen.
 | Linksboven de elektronische vario (die de piloot ondermeer adviseert over het optimale glijgetal), de centraal geplaatste snelheidsmeter en een pneumatische vario. Linksonder het motorinstrument, een radio, de Flight Computer, Buterfly Flarm, traditionele hoogtemeter en uiterst rechts een thermometer (belangrijk om de waterbalast aan boord niet te laten bevriezen). Onderaan zit de transponder. Uiterst links merken we de speciale hendel voor de handbesturing van het richtingsroer. Op de stick zien we de toetsen voor de bediening van instrumenten. Achteraan de stick zit een handbediende rem (niet zichtbaar op de foto). Onderaan de stick zien we nog de gele hendel om de sleepkabel te ontkoppelen (links) en de zwarte om het voetstuur aan te passen. Rechts in de cockpit staat het kastje (groen en rode knoppen) voor de bediening van de bug wipers. |
Van vader op zoon
Vader Jan Evens (een van de oprichters van Albatros): ”Onze Ken was amper twee jaar toen ik hem al eens meenam in het sleepvliegtuig. Wat wil je in zo’n milieu, we liepen zoveel rond op vliegvelden. Maar we hebben het erg gedoseerd aangepakt hoor. Je moet weten dat het zweefvliegen werkelijk wordt doorgegeven van vader op zoon. In tegenstelling tot wat velen denken, heb ik mijn zoon niet zelf opgeleid, daarvoor moeten we Jacky Van Houtte bedanken. Als 17-jarige was Jacky ooit de jongste instructeur van België, toen nam hij Ken al mee in de backseat. Onze zoon kon toen nog niet aan het voetenstuur.” Dat wordt lachend door Ken bevestigd: “Klopt! Ik moest Jacky wel telkens zeggen hoe ik met mijn voeten zou sturen. Als veertienjarige ging ik solo. Er moest nogal wat lood gebruikt worden om het vliegtuig voldoende zwaar te maken.”
 | Ken toont een van de twee bug wipers. Die worden door de luchtdruk over de aanvalsboord van de vleugel geduwd, van aan de vleugelwortel tot aan de vleugeltip. Daarna worden ze mechanisch terug naar de romp getrokken. Resten van insecten worden op die manier verwijderd zodat het vleugelprofiel perfect schoon blijft. Volgens de wedstrijdpiloten is er een duidelijk verschil tussen een bevuilde vleugel en een waarvan de insecten werden afgeschraapt. |
Handiflight gaat internationaal
De vereniging van mindervalide piloten heeft ook een eigen internationaal treffen. Het Handiflight Event werd voor het eerst georganiseerd in het Zwitserse Gruyères in juli 2007. Mindervalide piloten konden er een hele week vliegen in de Zwitserse Alpen. Wat begon met 8 mindervalide piloten in 2007 evolueerde tot een bijeenkomst van 40 mindervalide piloten in 2011 uit 13 landen. In juli van dit jaar vertegenwoordigden vier piloten de Belgische kleuren: Dieter Andries, Hans Claes, Kris Van Nuffel en Anita Verschueren (http://www.aerodrome-gruyere.ch/blogs/handiflight).
 | Kris Van Nuffel, Anita Verschueren, Dieter Andries, instructeur Stéphane Vanderveken (staand) en Hans Claes bij de ASK 21 van Maubray in Zwitserland. (Foto Kris Van Nuffel) |
Met veel genoegen heeft Hangar Flying geluisterd naar de inspirerende verhalen van vader en zoon Evens. Ken: “We zijn nog niet zolang terug van onze vakantie in Fuentemilanos, in de centraal gelegen Spaanse provincie Segovia. Op het vliegveld niet ver van een bergkam, perfect voor de thermiek, logeerden we in een chalet. ’t Is daar een soort van scouting voor volwassenen. We zijn er samen met een tiental andere Belgen en kiezen echt de meest ideale dagen uit om er te zweven, voor de rest doen we uitstappen in die schitterende streek. Gieren en ooievaars zijn er onze collega’s in de lucht. Soms naderen ze tot een paar meter van onze cockpit. Bang zijn ze niet. ’t Is misschien moeilijk te geloven maar mens en dier gaan er samen op zoek naar thermiek. Wij richten ons naar die prachtige dieren als we zien dat ze genieten van de stijgwinden, maar ook zij komen ons gezelschap houden als we de thermiek hebben gevonden. Ze houden ons rustig gezelschap en af toe kruisen onze blikken.” Geef toe beste lezer, als je zo’n verhalen hoort dan moet je toch besluiten dat de steun van het Belgian Handflight Fund en de Koning Boudewijnstichting op de juiste plaats is terechtgekomen!
 | Ken op het vliegveld van Fuentemilanos. (Foto Jan Evens) |
Voor meer info: info@handflight.be of contacteer Albatros via hun website www.zweefvliegen-hasselt.be
Frans Van Humbeek
Foto’s: Paul Van Caesbroeck
