Stemme S10: de definitie van ‘Fly for Fun’…

Temploux, 4 september 2013. De Duitse vliegtuigbouwer Stemme (www.stemme.de) brengt twee unieke toestellen op de markt, en heeft bovendien een sterke band met België. Deze maand stellen we de S10 voor samen met de Belgische verdeler en Stemme-fan van het eerste uur Olivier de Spoelberch.

Een absolute topmodel in vlucht, en daar komen fotografen op af. Deze foto is genomen tijdens de fotoshoot voor een artikel van LOOP magazine (download de gratis iPad app in de AppStore). Wanneer het landingsgestel en de schroef ingeklapt zijn, is het toestel volledig clean en zijn goede prestaties in zweefvlucht mogelijk.

Als sinds ik begon te vliegen, ondertussen meer dan 20 jaar geleden, is de Stemme S10 een vliegtuig dat m’n hart sneller doet slaan. Deze motorzwever belooft een glijgetal van 50 gekoppeld aan een kruissnelheid onder motor van 220 kilometer per uur.

Doorheen de jaren is het stil geworden rond dit bedrijf en haar toestel. Op de website stonden enkele jaren geleden een aantal ontwikkelprojecten aangekondigd die het gamma moesten uitbreiden, maar deze werden niet geconcretiseerd. Ook achter de schermen waren er problemen. De ontwikkeltrajecten slorpten middelen op die elders beter benut konden worden. In 2012 was de maat vol voor de aandeelhouders. De oprichter en ideeënmotor achter het bedrijf, dokter Reiner Stemme, werd aan het hoofd vervangen door een Belg: Paul Masschelein. Ook het aandeelhouderschap kwam in grote mate in Belgische handen. Kosten werden beperkt, de portfolio van ontwikkelingen werd beperkt, en het bedrijf werd terug ‘zichtbaar’ gemaakt op beurzen en in de pers en het image werd opgefrist. Het belangrijkste voor ons piloten is dat ook de S10, het vlaggenschip van het bedrijf een facelift kreeg.

Na 20 jaar dromen heb ik eindelijk de kans om met de dit toestel te vliegen. Hiervoor heb ik op het vliegveld van Namen afgesproken met Olivier de Spoelberch. Deze zakenman kocht zijn eerste Stemme in 1993, en is de Belgische verdeler van het merk. Door zijn andere hobby, film en fotografie, zijn er op Youtube enkele unieke films te vinden van trips die hij heeft verwezenlijkt. Zo gaat hij regelmatig naar Zwitserland om daar te zweven. Op zich niets bijzonder. Wél speciaal is dat hij dit vanuit Namen op één dag doet. “Als ik om 9 uur ’s morgens in Namen vertrek, ben ik om half twaalf in Zwitserland. Kort na de middag zweef ik dan enkele uurtjes, en voor het avondeten ben ik terug thuis. De Stemme is echt het enige toestel op de markt waarmee dit mogelijk is.”

Het geheim achter deze combinatie van een mooie kruissnelheid en de zweefvliegeigenschappen, is te vinden in de motortechniek. Door de motor in het midden van het toestel te plaatsen, en de schroef via een as aan te drijven, kan de neus zeer aerodynamisch gemaakt worden. Dat de schroef volledig in de neus kan verdwijnen, en niet alleen in een windvaanstand gezet kan worden zoals bij andere motorzwevers, helpt hier verder bij.

De schroef is met de motor verbonden door middel van een aandrijfstang uit koolstofvezel.

Meer dan de helft van de onderdelen worden binnenshuis gemaakt. Zo ook de schroefbladen.

Het mechanisme waarmee de schroef inklapt is uniek, en inspiratie voor het nieuwe logo van het bedrijf. Om van zweefvlucht naar gemotoriseerde vlucht te gaan zijn slechts drie seconden nodig.

Ook het landingsgestel en de luchtinlaten van de motor worden voor een zweefvlucht volledig in de romp geïntegreerd. Nog een mooie aardigheid van de S10 is dat de vleugels binnen de vijf minuten door één persoon uit te vouwen en op te plooien zijn om in een hangar niet meer ruimte in te nemen dan een ander vliegtuig.Als er toch geen hangarruimte gevonden kan worden, of gewoon om met de auto naar betere vliegcondities te rijden, is er ook een trailer beschikbaar. Optioneel kan deze uitgerust worden met een systeem waardoor piloot het toestel alleen kan monteren en demonteren, maar hier is dan wel een half uurtje voor nodig.

Met de vleugels ingeklapt past de S10 in een normale vliegtuigloods.

De vleugels ontvouwen kan door één persoon gebeuren en neemt amper vijf minuten in beslag.

De S10 is een prominente verschijning op de grond. Hiervoor zorgen niet alleen de 23 meter spanwijdte, maar ook de hoge neuspositie. Deze maakt het instappen redelijk ‘sportief’. Eerst even opdrukken om op de cockpitrand te gaan zitten, en daarna benen naar binnen is de dril. Na enkele keren proberen gaat het vlotjes.

Als piloot met een ‘bovengemiddelde breedte’ zit, of beter gezegd ‘lig’, ik best goed hoewel het aan de benen iets breder mocht zijn op de rechtse plaats. Olivier bevestigt dat in de nieuwe modellen de hendel voor de flaps verplaatst is om enkele waardevolle extra centimeters te geven.

Ter hoogte van de schouders, noch in de lengte is er een probleem. Hier zijn duidelijk ruime Duitse maten de standaard geweest tijdens het ontwerp. Het voetenstuur en de rugleuning zijn verstelbaar voor kleinere of nog grotere piloten. Tijdens het taxiën is het zicht naar voor min of meer beperkt. De piloot ligt immers onderuit, en de neus staat redelijk hoog. Gelukkig is de canopy groot, en kan men naast het instrumentenbord nog de taxiweg zien. Na de laatste checks, gaat de gashendel naar voor. De Stemme is zeker geen short field toestel, maar na minder dan 300 meter zijn we los van de grond. Klimmen gebeurt aan een goeie 700 voet per minuut.

Eens op hoogte zetten we de schroef in de cruise instelling. Dit gebeurt door het opwarmen van twee cilindertjes met olie. Deze zet uit, en verandert daardoor de pas van de schroef. Voor een traditionele constructie was bij het ontwerp geen plaats in de neuskegel, maar ook deze oplossing heeft zijn deugdelijkheid bewezen doorheen de jaren. De hele schroefconstructie vraagt slechts om de 200 uur (of iedere 5 jaar) een nazicht.

De S10 staat hoog op z’n benen. Instappen wordt er niet makkelijker door. Let op het stevige landingsgestel.

De luchtinlaten voor de motor bevinden zich onder de vleugels. Ze klappen dicht wanneer de neus dichtgeklapt wordt.

Eens de schroef de juiste pas heeft, gaat het snel vooruit: 220 kilometer per uur is geen probleem. Bovendien is de motor met een turbo uitgerust waardoor op een grote hoogte nog efficiënter gevlogen kan worden! De firma beweert dat op 10.000 voet een kruissnelheid van 140 knopen – bijna 250 km/h – gehaald kan worden. Dit gebeurt bovendien aan een zeer laag brandstofverbruik.

Hoewel het vliegtuig zeer aangenaam vliegt onder motor, is het niet de bedoeling om deze aan te houden. De procedure om de motor uit te zetten gaat zeer eenvoudig en snel: eerst de Rotax afzetten, dan met een eerste hendel de rotatie van de schroef afremmen, vervolgens met een tweede hendel de schroef oplijnen met de neus en tot slot de neus sluiten. Om terug te starten volstaat het om de neus te openen, en de contactsleutel om te draaien… iets wat binnen de drie seconden kan. Omdat de motoropeningen afgesloten worden, blijft deze nog geruime tijd warm. Dit elimineert het risico op te snelle afkoeling, en maakt het opnieuw starten na een zweefvlucht eenvoudiger.

Boven de Ardennen gaan we op zoek naar thermiekbellen. Deze zijn schaars op deze septemberdag, en bovendien is het plafond op slechts enkele duizend voet. Een volledige test van de zweefvliegmogelijkheden zal dus voor een andere keer zijn. Toch slagen we er in om ‘een nulletje te houden’ en zelfs iets beter te stijgen dan enkele toestellen van de club die ook in de lucht zijn. Doorsteken naar een andere bel is al helemaal een kolfje naar de hand van de Stemme. De flaps worden enkele graden negatief gezet om sneller te vliegen, en het glijgetal van 50 zorgt ervoor dat we amper hoogte verloren hebben wanneer we onder een volgende wolk aankomen.

De afscherming van het staartwiel toont de aandacht die de firma aan de kleinste details geeft.

Zweven met de S10 is een fantastische ervaring. Het toestel ligt aangenaam in de hand, het feit dat piloot en copiloot naast elkaar zitten is veel leuker dan de traditionele tandemopstelling en het uitzicht naar buiten is gewoonweg fantastisch. Dat de S10 buiten de traditionele categorieën van motorzwevers valt, wordt bewezen door Klaus Ohlmann. Deze wereldrecordhouder en voormalig wereldkampioen is een fervent Stemme-fan. Hij heeft een zweefvlucht van meer dan 2.400 kilometer (een toenmalig wereldrecord!) met dit toestel in zijn logboek staan, is zelf eigenaar van een Stemme, en gebruikt een aangepast toestel voor vluchten in het kader van het Mountain Wave Project (www.mountain-wave-project.com). Dit onderzoeksproject bestudeert de dynamiek van de hogere luchtlagen op verschillende plaatsen op aarde. Na expedities in Chili, Argentinië en Frankrijk is het in oktober 2013 de beurt aan de Himalaya. De bedoeling is om als eerste een zweefvlucht te maken over de Mount Everest!

‘Gewonere’ piloten met een pak minder ervaring en kunde, registreren regelmatig vluchten van meer dan 500 kilometer, en ook 800 kilometer zonder motor is geen uitzondering!

De deugdelijkheid als ‘kilometervreter’ met en zonder motor, werd gedemonstreerd door een trip van het Verenigd Koninkrijk naar Nieuw Zeeland (www.nzherald.co.nz/northern-advocate/news/article.cfm?c_id=1503450&objectid=10917471)– een afstand van bijna 28.000 kilometer!

Omdat beide inzittenden naast elkaar zitten, is er veel plaats op het instrumentenbord. Een grote GPS, een geavanceerde zweefvliegcomputer en ander leuks kunnen allemaal als de eigenaar dit zou wensen.

Jammer genoeg moeten we veel te snel terug naar het vliegveld. De remkleppen worden getrokken om snel hoogte te verliezen. Een waarschuwingssignaal maakt ons er op attent dat het landingsgestel nog niet naar beneden is. Eens we in downwind draaien maken we dit ook klaar. We landen als een normale zwever – de motor blijft uit tot op de grond. Doordat de motor zeer snel gestart kan worden, blijft deze optie wel open indien dit nodig zou blijken. Bij het landen wijst Olivier me op een beperking van het toestel: door de lange spanwijdte zou de vleugel tegen de grond komen indien het te schuin geland wordt. Hierdoor kan het bij een zijwind niet binnengeslipt worden, en is de toegelaten zijwindcomponent beperkt tot 16 knopen. Het landingsgestel zelf is heel solide.

Ik ben totaal verkocht voor dit toestel. Het lost m’n hoge verwachtingen volledig in. Enkel de aankoopprijs is een tegenvaller. De hoge kwaliteit van afwerking, de fijne techniek en de goede vliegeigenschappen hebben nu eenmaal een prijs.

In december besteden we aandacht aan de S6 en Paul Masschelein, de Belgische CEO van het bedrijf.

Wie eens met een Stemme wil meevliegen, kan dit bij de vliegschool van Klaus Ohlmann in het Zuid-Franse Serres. Meer info op www.quovadis-aero.com

Tekst en foto’s: Peter Snoeckx